Saltar ao contido

Wadi Al-Hitan

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Modelo:Xeografía físicaWadi Al-Hitan
(ar) وادي الحيتان Editar o valor en Wikidata
Imaxe
TipoSitio paleontolóxico Editar o valor en Wikidata
Localización
División administrativaFaium, Exipto (pt) Traducir Editar o valor en Wikidata
Mapa
 29°16′15″N 30°02′38″L / 29.2708, 30.0439
Características
Altitude151 m Editar o valor en Wikidata
SuperficiePatrimonio da Humanidade: 20.015 ha
zona de protección: 5.885 ha Editar o valor en Wikidata
Patrimonio da Humanidade  
TipoPatrimonio natural  → Mundo árabe
Data2005 (29ª Sesión), Criterios de Patrimonio da Humanidade: (viii) Editar o valor en Wikidata
Identificador1186
World Database on Protected Areas
IdentificadorEditar o valor en Wikidata 902487 Editar o valor en Wikidata

Wādī al-Ḥītān (árabe: وادي الحيتان) é un sitio paleontolóxico na Gobernación de Faiyum de Exipto, a úns 150 km. ao suroeste do Cairo.[1] Foi designado como Patrimonio da Humanidade da UNESCO[2] en xullo de 2005[3] polos seus centos de fósiles dalgunhas das primeiras formas de balea, os archaeoceti (unha suborde de baleas agora extinta). O sitio revela probas para a explicación dun dos maiores misterios da evolución das baleas, a aparición da balea como un mamífero oceánico dunha vida anterior como animal terrestre. Ningún outro lugar do mundo ofrece a cantidade, concentración e calidade deste tipo de fósiles, como a súa accesibilidade e a súa configuración nunha paisaxe atractiva e protexida.[4] Polo tanto, o val foi inscrito na lista do Patrimonio da Humanidade da UNESCO en 2005.[5]

Historia

[editar | editar a fonte]

Os fósiles atopados no sitio poden non ser os máis antigos pero a súa gran concentración na zona e o grao de conservación é tal que ata algúns contidos estomacais están intactos. A presenza de fósiles doutros primeiros animais como tiburóns, crocodilos, peixes serra, tartarugas e raias atopados en Wādī al-Ḥītān fai posible reconstruír as condicións ambientais e ecolóxicas circundantes da época, engadindo á súa xustificación para ser citado como Patrimonio da Humanidade.

Os primeiros esqueletos fósiles de baleas descubríronse no inverno de 1902–03. Na década de 1980 o interese polo sitio retomouse a medida que os vehículos de tracción ás catro rodas fixéronse máis dispoñibles. O interese continuo coincidiu coa visita do sitio por parte dos coleccionistas de fósiles, e moitos ósos foron eliminados, o que provocou a petición de que o xacemento fose conservado. Os restos mostran a típica forma estilizada do corpo das baleas modernas, aínda que conservan algúns dos aspectos primitivos da estrutura do cranio e dos dentes. O esqueleto máis grande atopado alcanzou ata 21 m de lonxitude,[6] cunhas aletas ben desenvolvidas de cinco dedos nas extremidades anteriores e a presenza inesperada de patas traseiras, pés e dedos nos pés, non coñecidos anteriormente en ningún archaeoceti. A súa forma era serpentina e eran carnívoros. Algúns destes restos esqueléticos están expostos, pero a maioría están enterrados superficialmente en sedimentos, lentamente descubertos pola erosión. Wādī al-Ḥītān ofrece evidencias de millóns de anos de vida mariña costeira.

No lugar descubríronse un esqueleto de baleas como Basilosaurus

Fósiles

[editar | editar a fonte]
Osos fósiles de balea parcialmente articulados en Wādī al-Ḥītān
Esqueleto Dorudon atrox practicamente completo escavado en Wādī al-Ḥītān, exposto no Museo de Historia Natural da Universidade de Míchigan.

Wādī al-Ḥītān é o sitio máis importante do mundo para demostrar un dos cambios emblemáticos que conforman o rexistro da vida na Terra, a evolución das baleas. Retrata vividamente a súa forma e modo de vida durante a súa transición de animais terrestres a unha existencia mariña. Supera os valores doutros sitios comparables en canto á cantidade, concentración e calidade dos seus fósiles, e á súa accesibilidade e ambientación nunha paisaxe atractiva e protexida. Conxunto icónico de esqueletos fosilizados de Archaeoceti (baleas primitivas que documentan a transición dos cetáceos á vida mariña), sirenios e réptiles, así como dentes de quenlla da Formación Gehannam (hai 40–41 millóns de anos).[7] Os estratos de Wādī al-Ḥītān pertencen á época do Eoceno medio e contén moitos fósiles de vertebrados nunha área de 200 km². Os fósiles están presentes en gran cantidade e a miúdo mostran unha excelente calidade de conservación. Os fósiles máis conspicuos son os esqueletos e ósos de baleas e vacas mariñas, e documentáronse máis de varios centos destes fósiles.[8] Wādī al-Ḥītān (Val das Baleas) é infrecuente por ter unha concentración tan grande de baleas fósiles (1500 esqueletos de fósiles de vertebrados mariños) nunha área relativamente pequena.

Os fósiles de baleas varían desde ósos únicos ata esqueletos enteiros, e actualmente están expostos varios esqueletos parciais na parte pública do parque. As dúas baleas comúns son a grande Basilosaurus, e a máis pequena (de 3 a 5 metros) Dorudon.[9] Polo menos coñécense outras dúas especies de restos máis raros. As baleas posúen extremidades posteriores pequenas, que non se ven nas baleas modernas, e un poderoso cranio con dentes semellantes aos dos mamíferos terrestres carnívoros.[8] Outros mamíferos están representados polos esqueletos de tres especies de sirenios ou vacas mariñas. Estes eran totalmente mariños como as baleas, e tamén mostran características primitivas que non se ven nas especies modernas e posúen dentes que suxiren que pastaban en herbas mariñas e outras plantas mariñas.[10] Tamén rexistráronse ósos do elefante primitivo Moeritherium.[11]

Os réptiles fósiles están representados por fósiles de crocodilos e tartarugas mariñas, e tamén rexistráronse ósos de serpes mariñas. Hai moitas especies de peixes óseos, tiburóns e raias representadas, pero a maioría dos fósiles son dentes pequenos illados e estes non adoitan ser chamativos. Os fósiles de peixes máis grandes inclúen a cabeza e as espiñas do peixe serra, o parque dispón dunha cabeza de peixe serra de 1,8 metros de lonxitude. As cunchas fósiles non son comúns nas principais rochas baleeiras, pero son moi comúns noutras rochas, pódense ver moitas rochas caídas cheas dunha gran variedade de cunchas fósiles. Os fósiles de numulita en forma de disco son comúns nalgúns lugares, e moitas veces recubren o chan do deserto. Un gran tronco está presente no parque, e este está cheo de fósiles tubulares de vermes navais. Tamén se coñecen algunhas herbas mariñas fósiles.[Cómpre referencia]

Val das baleas

O fósil máis antigo descuberto ata agora dun pelicano (que data de finais do Eoceno) identificouse en Wādī al-Ḥītān en 2021.[12]

Xeoloxía

[editar | editar a fonte]

A xeoloxía do val dá lugar á paisaxe, coa erosión eólica e hídrica producindo espectaculares cantís e outeiros. As rochas presentes en Wādī al-Ḥītān son todas do Eoceno medio ao Eoceno tardío e comprenden tres unidades de rocha principais. A Formación Gehannam comprende lodos mariños abertos, que están en gran parte presentes no terreo máis chairo ao leste do parque público. A unidade de rocha que contén a maioría dos fósiles de baleas é a Formación Birket Qarun. Está formada por areniscas mariñas abertas amareladas que forman a maioría dos cantís e outeiros.[13] A monotonía destas areniscas está rota por unha capa branca chea de madrigueiras de animais ben conservadas (anteriormente se pensaba que eran raíces de mangle) e unha capa de lodo negro por riba diso.[9] Cando os cantíls da Formación Birket Qarun son seguidos cara ao leste, son substituídos por lodos da formación Gehannam, o que indica un cambio na profundidade da auga de menor a máis profunda nesa dirección.[13] Os cumios dos cantís máis altos están dentro da Formación Qasr el Sagha, que está formada por lodos escuros que se alternan con calcáreas cheas de cunchas e que representa un ambiente lagunar.[13]

Vida salvaxe

[editar | editar a fonte]

Wādī al-Ḥītān, tamén alberga 15 especies de plantas do deserto, dunas de area e uns 15 tipos de mamíferos salvaxes, incluíndo o lobo exipcio, o Raposo común, a mangosta exipcia, o gato montés africano e a gacela dorcas. Os raposos do deserto son os mamíferos máis vistos e visitan regularmente o campamento pola noite. Ademais, atraídos polos lagos de Wadi El Rayan, rexistráronse 19 especies de réptiles e 36 especies de aves reprodutoras.

Posta do sol

Turismo

[editar | editar a fonte]
Vista dos outeiros de Wādī al-Ḥītān

Só uns 1.000 visitantes ao ano entran en Wādī al-Ḥītān en 4x4 porque a pista non está asfaltada e atravesa areas sen marcas do deserto. Na súa maioría, os visitantes de Wādī al-Ḥītān son estranxeiros, que adoitan acampar no val os fins de semana de inverno. Dado que Wādī al-Ḥītān atópase dentro da Área Protexida de Wadi El Rayan, o mesmo plan de xestión de protección restrinxe aos visitantes a visitas guiadas previamente organizadas ao longo dun camiño prescrito. O turismo sustentable comeza a desenvolverse e a crecer na zona, e os 4x4 están sendo substituídos alternativamente por rutas a pé ou en camelo.[6]

Dado que parte de Wādī al-Ḥītān se converteu nun lugar turístico, levantáronse pasarelas entre os principais fósiles e construíronse pequenos abrigos. Este parque público é hoxe visitado regularmente por grupos de turistas, e hai un pequeno lugar de acampada.

O val está situado detrás dunha montaña coñecida como Garet Gohannam "a montaña do inferno". Á luz do sol que se pon, a montaña parece arder cunha arrepiante luz vermella.[14]

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ Wadi El Hitan (Whale Valley) - World Heritage Site - Pictures, info and travel reports
  2. ↑ "Wadi Al-Hitan (Whale Valley)". UNESCO. Consultado o 20 de xullo de 2006. 
  3. ↑ "Africa World Heritage sites named". BBC News. 15 de xullo de 2005. 
  4. ↑ Wadi Al-Hitan (Whale Valley), Egypt - Encyclopedia of Earth
  5. ↑ "Wadi Al-Hitan (Whale Valley)". UNESCO World Heritage Centre. United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization. Consultado o 7 de setembro de 2021. 
  6. ↑ 6,0 6,1 UNEP-WCMC Protected Areas Programme - Wadi Al-Hitan (Whale Valley) Arquivado 2007-06-10 en Wayback Machine.
  7. ↑ Mahdy, A.; El-Kheir, G. Abu; Gohar, Abdullah S.; El-Soughier, Maher I. (4 de marzo de 2021). "Valoración paleobiolóxica dalgúns basilosauridarchaeocetes (mamíferos, cetáceos) e a súa afinidade cos odontocetos recentes: novos coñecementos de Wadi El-Hitan, Fayoum, Exipto". Historical Biology 33 (3): 313–322. ISSN 0891-2963. doi:10.1080/08912963.2019.1616292. 
  8. ↑ 8,0 8,1 Andrews, Charles W. (1906). A descriptive catalogue of the Tertiary Vertebrata of the Fayûm, Egypt. London.: British Museum (Natural History). doi:10.5962/bhl.title.55134. }}
  9. ↑ 9,0 9,1 Carole T. Gee, P. Martin Sander, Shanan E. Peters, Mohamed Talaat El-Hennawy, Mohammed Sameh M. Antar, Iyad S. Zalmout, and Philip D. Gingerich (9 de agosto de 2018). "Conxunto de madrigueras fósiles, non raíces de mangle: reinterpretación da capa principal de baleas a finais do Eoceno de Wadi Al-Hitan, Exipto". Palaeobiodiversity and Palaeoenvironments 99 (2): 143–158. doi:10.1007/s12549-018-0337-0. Consultado o 9 de setembro de 2021. 
  10. ↑ Gingerich, P. D.; Domning, D. P.; Blane, C. E.; Uhen, M. D. (1994). "Late Eocene sea cows (Mammalia, Sirenia) from Wadi Al Hitan in the Fayum Basin, Egypt". Contributions from the Museum of Paleontology (University of Michigan) 29 (2): 41–67. 
  11. ↑ Liu, A. G. S. C.; Seiffert, E. R.; Simons, E. L. (15 de abril de 2008). "Stable isotope evidence for an amphibious phase in early proboscidean evolution". Proceedings of the National Academy of Sciences 105 (15): 5786–5791. Bibcode:2008PNAS..105.5786L. PMC 2311368. PMID 18413605. doi:10.1073/pnas.0800884105. 
  12. ↑ El Adli, Joseph J.; Wilson Mantilla, Jeffrey A.; Antar, Mohammed Sameh M.; Gingerich, Philip D. (2 de xuño de 2021). "The earliest recorded fossil pelican, recovered from the late Eocene of Wadi Al-Hitan, Egypt". Journal of Vertebrate Paleontology 41: e1903910. doi:10.1080/02724634.2021.1903910. 
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 King, Chris; Underwood, Charlie; Steurbaut, Etienne (2014). "Eocene stratigraphy of the Wadi Al-Hitan World Heritage Site and adjacent areas (Fayum, Egypt)". Stratigraphy 11 (3): 185–235. 
  14. ↑ "Egypt State Information Service - Environmental Tourism". Arquivado dende o orixinal o 06 de setembro de 2008. Consultado o 15 de xaneiro de 2022. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wadi_Al-Hitan&oldid=6850066»