Falla: Diferenzas entre revisións
Sen resumo de edición Etiquetas: edición desde un dispositivo móbil Edición feita a través do sitio móbil |
Sen resumo de edición |
||
Liña 3: | Liña 3: | ||
:''Este artigo trata sobre a fractura de dúas rochas, para o artigo sobre a festa valenciana véxase [[Fallas]].'' |
:''Este artigo trata sobre a fractura de dúas rochas, para o artigo sobre a festa valenciana véxase [[Fallas]].'' |
||
[[Ficheiro:RamonFault1.JPG|dereita|miniatura|Falla de Ramón en Israel.]] |
[[Ficheiro:RamonFault1.JPG|dereita|miniatura|Falla de Ramón en Israel.]] |
||
Unha '''falla''', en [[xeoloxía]], é unha |
Unha '''falla''', en [[xeoloxía]], é unha descontinuidade que se forma nas [[rocha]]s superficiais da [[Terra]] (ata uns 200 km de profundidade) por [[fractura]], cando as [[forza]]s tectónicas superan a resistencia das rochas. A zona de ruptura ten unha superficie xeralmente ben definida denominada [[plano]] de falla e a súa formación vai acompañada dun esvarado tanxencial plano das rochas . |
||
O movemento causante da dislocación pode ter diversas direccións: vertical, horizontal ou unha combinación de ámbalas dúas. Nas [[masa]]s montañosas que se alzaron por movemento de fallas, o desprazamento pode ser de miles de [[metro]]s e mostra o efecto acumulado, durante longos períodos, de pequenos e imperceptibles desprazamentos, no canto dun gran levantamento único. Con todo, cando a actividade nunha falla é repentina e brusca, pódese producir un gran terremoto, e ata unha ruptura da [[superficie]] terrestre, xerando unha forma topográfica chamada |
O movemento causante da dislocación pode ter diversas direccións: vertical, horizontal ou unha combinación de ámbalas dúas. Nas [[masa]]s montañosas que se alzaron por movemento de fallas, o desprazamento pode ser de miles de [[metro]]s e mostra o efecto acumulado, durante longos períodos, de pequenos e imperceptibles desprazamentos, no canto dun gran levantamento único. Con todo, cando a actividade nunha falla é repentina e brusca, pódese producir un gran terremoto, e ata unha ruptura da [[superficie]] terrestre, xerando unha forma topográfica chamada escarpa de falla. |
||
== Elementos dunha falla == |
== Elementos dunha falla == |
||
* '''Plano de falla''': |
* '''Plano de falla''': plano ou superficie ao longo da cal se desprazan os bloques que se separan na falla. Con frecuencia o plano de falla presenta estrías, que se orixinan polo rozamento dos dous bloques. |
||
* '''Beizo levantado''': |
* '''Beizo levantado''': tamén chamado "bloque superior", é o bloque que queda por enriba do plano de falla. |
||
* '''Beizo afundido''': |
* '''Beizo afundido''': tamén chamado "bloque inferior", é o bloque que queda por debaixo do plano de falla. |
||
== Características dunha falla == |
== Características dunha falla == |
||
As seguintes características permítennos describir fallas: |
As seguintes características permítennos describir fallas: |
||
* '''Dirección''': [[ |
* '''Dirección''': [[ángulo]] que forma unha liña horizontal contida no plano de falla co eixe [[norte]]-[[sur]]. |
||
* '''Buzamento''': |
* '''Buzamento''': ángulo que forma o plano de falla coa horizontal. |
||
* '''Salto de falla''': |
* '''Salto de falla''': distancia entre un [[Punto (xeometría)|punto]] dado dun dos bloques (p.ex. unha das superficies dun estrato) e o correspondente no outro, tomada ao longo do plano de falla. |
||
* '''Escarpe''': [[ |
* '''Escarpe''': [[distancia]] entre as superficies dos dous beizos, tomada en vertical. |
||
* '''Espello de falla''': é a superficie plana aínda que con declive, que se produce ao longo do |
* '''Espello de falla''': é a superficie plana aínda que con declive, que se produce ao longo do escarpa de falla. |
||
* '''Facetas triangulares''': son espellos de fallas que mostran o corte producido nunha fila montañosa cando a falla se presenta en forma perpendicular á dirección de devandita fila montañosa. Tanto a parte afundida como o propio espello de falla teñen aspecto triangular, de aquí o seu nome. |
* '''Facetas triangulares''': son espellos de fallas que mostran o corte producido nunha fila montañosa cando a falla se presenta en forma perpendicular á dirección de devandita fila montañosa. Tanto a parte afundida como o propio espello de falla teñen aspecto triangular, de aquí o seu nome. |
||
Liña 24: | Liña 24: | ||
[[Ficheiro:San Andreas.jpg|dereita|200px|miniatura|Falla de Santo André (California).]] |
[[Ficheiro:San Andreas.jpg|dereita|200px|miniatura|Falla de Santo André (California).]] |
||
[[Ficheiro:Sfbay srt 1906108.jpg|esquerda|200px|miniatura|Falla de Santo André (California). Topografía da rexión a partir de datos da [[NASA]] ''Shuttle Radar Topography Mission''.]] |
[[Ficheiro:Sfbay srt 1906108.jpg|esquerda|200px|miniatura|Falla de Santo André (California). Topografía da rexión a partir de datos da [[NASA]] ''Shuttle Radar Topography Mission''.]] |
||
Unha falla é activa cando deforma sedimentos [[Era cuaternaria|cuaternario]]s, é dicir cando mostra evidencias de movementos durante os últimos 1,8 millóns de [[Ano (astronomía)|ano]]s. Algunhas fallas activas adoitan ter [[terremoto]]s asociados o que demostra que seguen funcionando. O |
Unha falla é activa cando deforma sedimentos [[Era cuaternaria|cuaternario]]s, é dicir cando mostra evidencias de movementos durante os últimos 1,8 millóns de [[Ano (astronomía)|ano]]s. Algunhas fallas activas adoitan ter [[terremoto]]s asociados o que demostra que seguen funcionando. O esvarado pode ser repentino, en forma de saltos ando lugar a sismos, e seguido de períodos de inactividade. Os [[sismo]]s máis grandes orixináronse por saltos de 8 a 12 m. O esvarado tamén pode darse de xeito lento e continuo, só perceptible con [[Ferramenta|instrumento]]s tales como estacións [[GPS]] logo de varios anos de observacións. |
||
O primeiro tipo son fallas sísmicas mentres que o segundo son asísmicas ou reptantes. Con todo, ao considerar intervalos grandes de [[tempo]] da orde de miles de anos, ambos tipos desprázanse a [[velocidade]]s medias duns cantos [[milímetro]]s a uns cantos [[centímetro]]s por ano. |
O primeiro tipo son fallas sísmicas mentres que o segundo son asísmicas ou reptantes. Con todo, ao considerar intervalos grandes de [[tempo]] da orde de miles de anos, ambos tipos desprázanse a [[velocidade]]s medias duns cantos [[milímetro]]s a uns cantos [[centímetro]]s por ano. |
||
Liña 30: | Liña 30: | ||
Un exemplo é o sistema de fallas de Santo André no sur e centro de [[California]] nos [[Estados Unidos de América|EUA]], o cal xerou os terremotos de [[San Francisco]] (M=8,2, na escala de Richter) en 1906, [[Los Angeles]] (M=6,5) en 1993 e recentemente [[Hector Mine]] (M=7) en 1999 e [[San Luis Obispo]] (M=6,2) en 2004. Falla da parte central do sistema San Andrés, por outra banda, deslízanse asismicamente. |
Un exemplo é o sistema de fallas de Santo André no sur e centro de [[California]] nos [[Estados Unidos de América|EUA]], o cal xerou os terremotos de [[San Francisco]] (M=8,2, na escala de Richter) en 1906, [[Los Angeles]] (M=6,5) en 1993 e recentemente [[Hector Mine]] (M=7) en 1999 e [[San Luis Obispo]] (M=6,2) en 2004. Falla da parte central do sistema San Andrés, por outra banda, deslízanse asismicamente. |
||
Tamén existen fallas antigas inactivas creadas en eras xeolóxicas pasadas e que sobreviven como estruturas [[fósil]]es ata os nosos [[día]]s.Estas non representan ningún perigo para [[poboación]]s próximas. |
Tamén existen fallas antigas inactivas creadas en eras xeolóxicas pasadas e que sobreviven como estruturas [[fósil]]es ata os nosos [[día]]s. Estas non representan ningún perigo para [[poboación]]s próximas. |
||
== Clasificación das fallas segundo o seu movemento == |
== Clasificación das fallas segundo o seu movemento == |
||
Liña 37: | Liña 37: | ||
As fallas clasifícanse en tres tipos en [[función]] dos esforzos que as orixinan e dos movementos relativos dos bloques: |
As fallas clasifícanse en tres tipos en [[función]] dos esforzos que as orixinan e dos movementos relativos dos bloques: |
||
* '''Falla inversa''': xéranse por compresión horizontal ( |
* '''Falla inversa''': xéranse por compresión horizontal (Caso A na figura). O movemento é preferentemente horizontal e o plano de falla ten tipicamente un ángulo de 30 graos respecto da horizontal. O bloque de teito atópase sobre o bloque de piso. Cando as fallas inversas presentan un manteo inferior a 45º, estas pasan a tomar o nome de [[encabalgamento (xeoloxía)|encabalgamento]]. |
||
* '''Falla normal''': xéranse por [[Tensión mecánica|tensión]] horizontal ( |
* '''Falla normal''': xéranse por [[Tensión mecánica|tensión]] horizontal (Caso B na figura). O movemento é predominantemente vertical respecto ao plano de falla, o cal tipicamente ten un ángulo de 60º respecto da horizontal. O bloque que se desliza cara abaixo denomínase bloque de teito, mentres que o que se levanta chámase bloque de piso. Outro xeito de identificar estas fallas é a seguinte. Se se considera fixo ao bloque de piso (aquel que se atopa por baixo do plano de falla) dá a impresión de que o bloque de teito cae con respecto a este. Conxuntos de fallas normais poden dar lugar á formación de ''[[horst]]s'' e ''[[graben]]s''. |
||
* '''Falla de desgarre ou transversal''': son verticais e o movemento dos bloques é horizontal ( |
* '''Falla de desgarre ou transversal''': son verticais e o movemento dos bloques é horizontal (Caso C na figura). Estas fallas son típicas de límites transformantes de placas tectónicas. Distínguense dous tipos de fallas de desgarre: dereitas e esquerdas. Dereitas, ou destras, son aquelas onde o movemento relativo dos bloques é cara á dereita, mentres que nas esquerdas, ou sinistras, é o oposto. Tamén se coñecen como fallas transversais. |
||
* '''Falla rotacional ou de tesoiras''': orixínanse por un movemento |
* '''Falla rotacional ou de tesoiras''': orixínanse por un movemento basculante dos bloques que viran ao redor dun punto fixo, como as dúas partes dunha [[tesoira]]. |
||
* '''Falla oblicua''': presenta movemento unha compoñente vertical e unha compoñente horizontal. |
* '''Falla oblicua''': presenta movemento unha compoñente vertical e unha compoñente horizontal. |
||
Liña 55: | Liña 55: | ||
== Fallas notables == |
== Fallas notables == |
||
* [[Falla de Altyn Tagh]]. |
* [[Falla de Altyn Tagh]]. |
||
* |
*[[Falla de Santo André]]. |
||
* [[Falla de Ramón]]. |
* [[Falla de Ramón]]. |
||
Revisión como estaba o 5 de xuño de 2018 ás 12:32
Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. (Desde xuño de 2017.) |
Este artigo ou sección precisa dunha revisión do formato que siga o libro de estilo da Galipedia. Pode axudar a mellorar este artigo e outros en condicións semellantes. |
- Este artigo trata sobre a fractura de dúas rochas, para o artigo sobre a festa valenciana véxase Fallas.
Unha falla, en xeoloxía, é unha descontinuidade que se forma nas rochas superficiais da Terra (ata uns 200 km de profundidade) por fractura, cando as forzas tectónicas superan a resistencia das rochas. A zona de ruptura ten unha superficie xeralmente ben definida denominada plano de falla e a súa formación vai acompañada dun esvarado tanxencial plano das rochas .
O movemento causante da dislocación pode ter diversas direccións: vertical, horizontal ou unha combinación de ámbalas dúas. Nas masas montañosas que se alzaron por movemento de fallas, o desprazamento pode ser de miles de metros e mostra o efecto acumulado, durante longos períodos, de pequenos e imperceptibles desprazamentos, no canto dun gran levantamento único. Con todo, cando a actividade nunha falla é repentina e brusca, pódese producir un gran terremoto, e ata unha ruptura da superficie terrestre, xerando unha forma topográfica chamada escarpa de falla.
Elementos dunha falla
- Plano de falla: plano ou superficie ao longo da cal se desprazan os bloques que se separan na falla. Con frecuencia o plano de falla presenta estrías, que se orixinan polo rozamento dos dous bloques.
- Beizo levantado: tamén chamado "bloque superior", é o bloque que queda por enriba do plano de falla.
- Beizo afundido: tamén chamado "bloque inferior", é o bloque que queda por debaixo do plano de falla.
Características dunha falla
As seguintes características permítennos describir fallas:
- Dirección: ángulo que forma unha liña horizontal contida no plano de falla co eixe norte-sur.
- Buzamento: ángulo que forma o plano de falla coa horizontal.
- Salto de falla: distancia entre un punto dado dun dos bloques (p.ex. unha das superficies dun estrato) e o correspondente no outro, tomada ao longo do plano de falla.
- Escarpe: distancia entre as superficies dos dous beizos, tomada en vertical.
- Espello de falla: é a superficie plana aínda que con declive, que se produce ao longo do escarpa de falla.
- Facetas triangulares: son espellos de fallas que mostran o corte producido nunha fila montañosa cando a falla se presenta en forma perpendicular á dirección de devandita fila montañosa. Tanto a parte afundida como o propio espello de falla teñen aspecto triangular, de aquí o seu nome.
Fallas activas e inactivas
Unha falla é activa cando deforma sedimentos cuaternarios, é dicir cando mostra evidencias de movementos durante os últimos 1,8 millóns de anos. Algunhas fallas activas adoitan ter terremotos asociados o que demostra que seguen funcionando. O esvarado pode ser repentino, en forma de saltos ando lugar a sismos, e seguido de períodos de inactividade. Os sismos máis grandes orixináronse por saltos de 8 a 12 m. O esvarado tamén pode darse de xeito lento e continuo, só perceptible con instrumentos tales como estacións GPS logo de varios anos de observacións.
O primeiro tipo son fallas sísmicas mentres que o segundo son asísmicas ou reptantes. Con todo, ao considerar intervalos grandes de tempo da orde de miles de anos, ambos tipos desprázanse a velocidades medias duns cantos milímetros a uns cantos centímetros por ano.
Un exemplo é o sistema de fallas de Santo André no sur e centro de California nos EUA, o cal xerou os terremotos de San Francisco (M=8,2, na escala de Richter) en 1906, Los Angeles (M=6,5) en 1993 e recentemente Hector Mine (M=7) en 1999 e San Luis Obispo (M=6,2) en 2004. Falla da parte central do sistema San Andrés, por outra banda, deslízanse asismicamente.
Tamén existen fallas antigas inactivas creadas en eras xeolóxicas pasadas e que sobreviven como estruturas fósiles ata os nosos días. Estas non representan ningún perigo para poboacións próximas.
Clasificación das fallas segundo o seu movemento
As fallas clasifícanse en tres tipos en función dos esforzos que as orixinan e dos movementos relativos dos bloques:
- Falla inversa: xéranse por compresión horizontal (Caso A na figura). O movemento é preferentemente horizontal e o plano de falla ten tipicamente un ángulo de 30 graos respecto da horizontal. O bloque de teito atópase sobre o bloque de piso. Cando as fallas inversas presentan un manteo inferior a 45º, estas pasan a tomar o nome de encabalgamento.
- Falla normal: xéranse por tensión horizontal (Caso B na figura). O movemento é predominantemente vertical respecto ao plano de falla, o cal tipicamente ten un ángulo de 60º respecto da horizontal. O bloque que se desliza cara abaixo denomínase bloque de teito, mentres que o que se levanta chámase bloque de piso. Outro xeito de identificar estas fallas é a seguinte. Se se considera fixo ao bloque de piso (aquel que se atopa por baixo do plano de falla) dá a impresión de que o bloque de teito cae con respecto a este. Conxuntos de fallas normais poden dar lugar á formación de horsts e grabens.
- Falla de desgarre ou transversal: son verticais e o movemento dos bloques é horizontal (Caso C na figura). Estas fallas son típicas de límites transformantes de placas tectónicas. Distínguense dous tipos de fallas de desgarre: dereitas e esquerdas. Dereitas, ou destras, son aquelas onde o movemento relativo dos bloques é cara á dereita, mentres que nas esquerdas, ou sinistras, é o oposto. Tamén se coñecen como fallas transversais.
- Falla rotacional ou de tesoiras: orixínanse por un movemento basculante dos bloques que viran ao redor dun punto fixo, como as dúas partes dunha tesoira.
- Falla oblicua: presenta movemento unha compoñente vertical e unha compoñente horizontal.
Asociacións de fallas
As fallas pódense presentar asociadas nunha serie de estruturas:
- Fallas escalonadas: conxunto de fallas normais de planos paralelos.
- Escamas tectónicas: conxunto de fallas inversas de planos paralelos.
- Alicerce tectónico: conxunto de fallas normais que forman unha estrutura convexa.
- Cadea cabalgante: conxunto de fallas inversas que forman unha estrutura convexa.
- Fosa tectónica: conxunto de fallas normais que forman unha estrutura cóncava.
- Horst: asociación de alicerces tectónicos e fosas tectónicas, alternativamente.
- Manto de corremento: pregue recumbente no que se chegou a producir unha falla entre o flanco superior e o inferior, de modo que aquel desprázase sobre este.
Fallas notables
Véxase tamén
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Falla |