Mallorca: Diferenzas entre revisións

Explorar o historial de forma interactiva

← Edición máis vella Edición máis nova →

Contido eliminado Contido engadido

En liña

Revisión como estaba o 13 de setembro de 2007 ás 18:32

Localización de Mallorca nas Illas Baleares

Mallorca (do latín insula maior, posteriormente Maiorica "illa maior") é a illa maior do arquipélago balear, sendo este arquipélago a comunidade autónoma máis oriental de España, casualmente comunidade autónoma uniprovincial. Do mesmo xeito que Menorca e Eivissa, Mallorca é un destino turístico importante. Ten 3.625'75 km² e 790.763 habitantes (2006) (densidade: 218,09 hab./km²).

A capital da illa (e tamén da comunidade autónoma española das Illas Baleares) é Palma de Mallorca ou como a coñecen os habitantes da "Part Forana" (a parte da illa que non é a capital): Ciutat. O arquipélago de Cabrera pertence administrativamente ao municipio de Palma.

Poboación

A illa ten unha poboación censada de 790.763 habitantes (2006), da cal algo menos da metade vive na súa capital, Palma de Mallorca (375.048). Os municipios que a seguen en poboación son Calvià (45.824), Manacor (37.165), Inca (27.301), Llucmajor (31.381), Marratxí (29.742), Felanitx (16.948), Pollença (16.398) e Alcúdia (16.176). A área metropolitana, que se estende polos 4 municipios (Palma, Calvià, Marratxí e Llucmajor) situados na baía de Palma, ten máis de 500.000 habitantes. Pola contra, o municipio menos poboado é o de Escorca (307) situado na Sierra de Tramuntana. A illa recibe anualmente, grazas ao turismo como principal actividade da illa, uns 12 millóns de visitantes, polo que no verán, a poboación destas cidades multiplícase. Salienta igualmente un elevadísimo número de estranxeiros residentes.

Relevo

A xeografía física de Mallorca vén configurada pola Sierra de Tramuntana que, ao noroeste da illa, dá lugar a impresionantes cantís que contrastan coas praias do resto do seu litoral. O "Pla" é a fértil chaira central. Ao oeste da chaira central e no centro da baía de Palma, entre Calvià e Llucmajor está situada a capital, Palma.

Na zona de Llucmajor, está o Macizo de Randa, moito máis modesto que a Serra de Tramuntana.

Idiomas

Segundo o Estatuto de Autonomía das Illas Baleares, o castelán, xuntamente co catalán, terán carácter de idioma oficial. Así pois, as dúas linguas oficiais na illa de Mallorca son o castelán e o catalán. En Mallorca úsase a modalidade dialéctica denominada mallorquino para o catalán, cuxos aspectos máis destacados son o uso da vogal neutra "e" e o artigo salgado.

Historia

Cara ao 1300 adC Mallorca vive cambios cruciais que dan como resultado o xurdimento da cultura talaiótica, unha cultura guerreira que perduraría máis aló de que Quinto Cecilio Metelo (que recibiría máis tarde o sobrenome de Balearicus), conquistase a illa para a república romana no ano 123 a.C..

No ano 425 de nosa era a illa viviu a invasión e o saqueo dos vándalos, pobo xermánico que se asentou na illa ata o ano 534, cando o xeneral bizantino Belisario ordenou conquistar o arquipélago balear.

No 707 tivo lugar o primeiro desembarco musulmán do que se ten constancia. Seguiron dous séculos de decadencia permanente ata que a partir do ano 903 Mallorca quedou en poder da dinastía musulmá dos Omeyas. O castelo de Alaró foi, segundo contan as crónicas, o último refuxio da resistencia cristiá. O que veu a continuación foi unha etapa florecente, que tivo a Madina Mayurqa, a Palma actual, como lugar de grande irradiación cultural.

En 1115 unha escuadra pisano-catalá ataca a illa nunha expedición de castigo en represalia polas actividades piratas que se realizaban desde a illa. Saqueada e destruída por primeira vez Medina Mayurqa, e en ausencia de Ramón Berenguer III, a escuadra pisana fuxiu á vista da escuadra almorávide enviada desde África. A illa queda en mans dunha familia almorávide, os Banu Ganiya, que fomentaron a pirataría contra as naves cristiás. Posteriormente, en 1203, os almohades apoderáronse de Mallorca. En 1208, os almohades designan gobernador a Abú Yahya, o cal forma un principado semi-independente, con apenas unha submisión formal ao emir almohade.

A illa foi conquistada definitivamente para os cristiáns por Xaime I o Conquistador o cal arriba á illa en 1229. Tras derrotar definitivamente a Abú Yahya na batalla de Portopi (1229) e tomar e pasar a coitelo Medina Mayurka (1230), a resistencia cesa en 1231. Os poboadores musulmáns foxen a África ou son escravizados, en tanto que a illa é repoboada con cataláns do Rosellón.

No seu testamento, Xaime crea o reino de Mallorca, vasalo do rei de Aragón comprendendo non só Mallorca, senón o resto de Illas Baleares Menorca (aínda baixo o poder dun soberano musulmán aínda que tributaria desde 1231), Eivissa e Formentera, os condados do Rosellón e a Cerdaña e os territorios que o Conquistador conservaba en Occitania (o señorío de Montpellier, o vizcondado de Carlades e a baronía de Omelas). Á súa morte (1276), o seu fillo Xaime toma o nome de Xaime II de Mallorca e asume o trono tras a xura da denominada Carta das Franquías. A independencia do reino non foi moi longa. En 1349 foi reincorporado á Coroa de Aragón. A morte do rei Xaime III de Mallorca na batalla de Llucmajor foi o final do Reino de Mallorca. Aínda que ata a súa morte en 1404 a súa filla Isabel, establecida no castelo de Gallargues próximo de Montpellier, que lle foi concedido polo rei de Francia Carlos VI, proclamábase Raíña de Mallorca.

En tempos de Carlos I, en 1521, produciuse unha sublevación similar á das xermanías do reino de Valencia (insurrección dos forans), chegando os sublevados a cercar a localidade de Alcudia, onde se refuxiou a nobreza da illa. Ao longo do século XV, a illa, como o resto das Baleares e do Levante español, sufriu os ataques e devastacións dos piratas turcos e berberiscos. Durante a Guerra de Sucesión española, a illa decantouse polo Arquiduque Carlos de Austria, en contra de Filipe de Anjou.

Clima

O clima mallorquino é tipicamente mediterráneo, con temperaturas moi altas no verán (superiores aos 30 ºC) e moderadamente baixas no inverno (raramente inferiores aos 5 ºC). As nevadas son habituais no inverno nas cimas máis altas da Serra de Tramuntana pero excepcionais no chairo e a capital. Ao tratarse dunha illa, o nivel de humidade é moi alto.

Orografía

Mallorca presenta dúas serras: a de Tramontana, coas montañas máis altas, e a de Levante, con alturas máis modestas. Ademais hai que ter en conta outros montes menores fóra destas serras.

Sierra de Tramuntana

Puig Major (1445 m)
Massanella (1364 m)
Puig Tomir (1102 m)
Puig de l'Ofre (1090 m)
Puig de Galatzó (1027 m)

Sierra de Levante

Outros

Fóra das dúas serras indicadas caben destacar:

Puig de Randa (543 m)
Puig de Galdent (420 m)

Economía

Os dous principais motores da economía son o turismo e a construción, tendo relegado a un segundo plano á industria (pel, calzado, mobles, cerámica, perlas, xoiaría, bixutería) e ao sector primario (agricultura, gandaría, pesca, minaría), aínda que as administracións locais esfórzanse ultimamente por diversificar a economía mallorquina potenciando outros sectores. Neste sentido as industrias mallorquinas de hostalaría atópanse entre as primeiras de España e, mesmo, do mundo enteiro.

Os viños mallorquinos están tendo boa acollida noutras partes de España e Europa nos últimos anos.

Comunicacións

O principal medio para chegar a Mallorca é o avión. Desde o Aeroporto de Son Sant Joan hai voos regulares coas capitais das outras illas (Mahón e Eivissa), algunhas cidades peninsulares (Barcelona, Valencia, Madrid, Alacante, Bilbao, etc) e con moitas cidades europeas, principalmente do Reino Unido e Alemaña. De feito, este aeroporto é o que ten un maior número de pasaxeiros ao ano de toda España despois do de Madrid-Barallas. Debido ao turismo, é fácil atopar voos directos máis económicos coas principais cidades alemás ou británicas que coas peninsulares.

Ademais do aeroporto internacional, tamén está o pequeno Aeroporto de Son Bonet utilizado para avionetas, pequenos avións particulares e helicópteros. Este aeroporto é a base dos medios aéreos contra-incendios (avións e helicópteros) da illa.

Ademais do avión, tamén é posible viaxar en barco a Valencia ou Denia desde o Porto marítimo de Palma de Mallorca e a Barcelona, desde o porto de Palma de Mallorca e o de Alcudia, así como á cidade francesa de Sête, unha vez por semana desde o porto de Sóller. O barco é unha forma económica de viaxar a Mallorca que ademais permite a viaxe con automóbil. Barco e avión son os medios de interconexión entre as illas.

Gastronomía

Entre os pratos típicos de Mallorca atópanse a ensaimada e diferentes tipos de embutido. O máis coñecido é a sobrasada e outros como os butifarrones, o camaiot, a butifarra, os blanquets, etc. Tamén son importantes o Frit mallorqui, as sopas mallorquinas, e diversas formas de preparar o arroz. Son características de Valldemosa as cocas de pataca, de Manacor os sospiros e as espinagadas en Sa Pobla e o pa amb oli.

A ensalada típica, consumida preferentemente no verán é o trampó, que consta de tomate, cebola e pemento verde. As versións máis modernas inclúen o atún.

Na época de Semana Santa é esencial as empanadas, recheas de carne de cordeiro e de cordeiro e ervellas, aínda que tamén se poden facer de peixe. As empanadas poden ser de pasta doce ou salgada, aínda que son máis habituais as de pasta salgada.

tamén son típicos de devandita época os doces denominados crespells e os robiols, recheos tradicionalmente de requeixo ou de cabelo de anxo, aínda que tamén de marmelada.

Tamén é moi habitual a denominada coca de verdura, de trampó ou de pementos vermellos asados. Son típicos os cocarolls. que son unha especie de empanada, de forma triangular rechea de verduras e pasas.

Festas

O 20 de xaneiro festéxase en Palma ao seu patrón San Sebastián, aínda que sobre todo o seu "revetlla" ou velada, o día antes, pero na maioría de vilas da illa, a festa máis celebrada é Sant Antoni Abad (17 de xaneiro) e a véspera Sant Antoni (16 xaneiro) festexada en multitude de vilas (Artà, Manacor,...) pero por excelencia en Sa Pobla, onde levan celebrándoa desde o século XIII, ano tras ano, sendo unha das festas máis importantes en toda a illa. Outra das festas multitudinarias na illa é o "Dijous Bo" en Inca, onde se celebra unha feira con todo tipo de produtos mallorquinos, e que é festivo nalgunhas vilas do centro da illa (o "Raiguer"). E memorando a loita contra os musulmáns existen varios lugares onde hai tradición en escenificación das batallas entre cristiáns e os musulmáns, os lugares onde se vive con máis paixón - chamada "Mouros e Cristiáns" - son Pollença, celebrada o día de "a Patroa" (2 de agosto), e Sóller, o luns seguinte ao segundo domingo de maio.

A festa máis antiga que se celebra en Mallorca (e unha das máis antigas de Europa, posto que vén desenvolvéndose ininterrompidamente desde o ano 1229) é a que cada 31 de decembro conmemora a conquista da Coroa de Aragón da Capital polas tropas do rei Jaume I.

O primeiro sábado de agosto de cada ano celébrase a Marcha deas Güell a Lluc a peu que sobe desde Palma de Mallorca ata o Santuario de Lluc (Escorca) camiñando.

Tamén se celebra a, Diada de Mallorca, o 12 de setembro festa recentemente instaurada polo Consell de Mallorca, na que se conmemora o xuramento feito polo Rei de Mallorca Jaume II o ano 1276 da "Carta de franqueses i privilegis do Regne de Mallorca". Tamén este día, pero de 1229, segundo a tradición, as tropas catalás mandadas por Jaume I, desembarcaban en Santa Ponça e iniciaban a Conquista de Mallorca. De todos os xeitos, é unha festa institucional con escasa repercusión popular

En canto ás festividades locais, destaca o patrón da capital Palma (San Sebastián, 20 de xaneiro) en cuxa véspera acender fogueiras polas rúas da cidade e practícanse as "torradas" dos embutidos locais: sobrasada, butifarrón, etc.

Organización política

Mallorca ten como máxima institución política o Consell Insular de Mallorca. Este consell encárgase das políticas que afectan ao conxunto da illa. Tamén hai que destacar que a sede do Govern Balear, máxima institución das Illas Baleares, atópase en Palma de Mallorca.

Comarcas

As comarcas de Mallorca non teñen recoñecemento administrativo, pero existe un consenso entre os geógrafos sobre elas.

@@ Liña 23: / Liña 23: @@
 [[Image:Talaiot.jpg|thumb|right|250px|Talayot de Mallorca]]
-Cara ao [[1300 adC]] Mallorca vive cambios cruciais que dan como resultado o xurdimento da [[cultura talayótica]], unha cultura guerreira que perduraría máis aló de que [[Quinto Cecilio Metelo]] (que recibiría máis tarde o sobrenome de ''Balearicus''), conquistase a illa para a [[Antiga Roma|república romana]] no ano [[123 a.C.]].
+Cara ao [[-1300|1300 adC]] Mallorca vive cambios cruciais que dan como resultado o xurdimento da [[cultura talaiótica]], unha cultura guerreira que perduraría máis aló de que [[Quinto Cecilio Metelo]] (que recibiría máis tarde o sobrenome de ''Balearicus''), conquistase a illa para a [[Antiga Roma|república romana]] no ano [[123 a.C.]].
-No ano [[425]] de nosa era a illa viviu a invasión e o saqueo dos [[vándalo]]s, pobo germánico que se asentou na illa ata o ano [[534]], cando o xeneral [[Imperio Bizantino|bizantino]] [[Belisario]] ordenou conquistar o arquipélago balear.
+No ano [[425]] de nosa era a illa viviu a invasión e o saqueo dos [[vándalo]]s, pobo xermánico que se asentou na illa ata o ano [[534]], cando o xeneral [[Imperio Bizantino|bizantino]] [[Belisario]] ordenou conquistar o arquipélago balear.
-No [[707]] tivo lugar o primeiro desembarco [[musulmán]] do que se ten constancia. Seguiron dous séculos de zozobra permanente ata que a partir do ano [[903]] Mallorca quedou en poder da dinastía musulmá dos [[Omeya]]s. O castelo de [[Alaró]] foi, segundo contan as crónicas, o último refuxio da resistencia cristiá. O que veu a continuación foi unha etapa florecente, que tivo a [[Madina Mayurqa]], a [[Palma de Mallorca|Palma]] actual, como lugar de gran irradiación cultural.
+No [[707]] tivo lugar o primeiro desembarco [[musulmán]] do que se ten constancia. Seguiron dous séculos de decadencia permanente ata que a partir do ano [[903]] Mallorca quedou en poder da dinastía musulmá dos [[Omeya]]s. O castelo de [[Alaró]] foi, segundo contan as crónicas, o último refuxio da resistencia cristiá. O que veu a continuación foi unha etapa florecente, que tivo a [[Madina Mayurqa]], a [[Palma de Mallorca|Palma]] actual, como lugar de grande irradiación cultural.
 En [[1115]] unha escuadra [[Pisa|pisano]]-catalá ataca a illa nunha expedición de castigo en represalia polas actividades piratas que se realizaban desde a illa. Saqueada e destruída por primeira vez Medina Mayurqa, e en ausencia de [[Ramón Berenguer III]], a escuadra pisana fuxiu á vista da escuadra [[almorávide]] enviada desde África. A illa queda en mans dunha familia almorávide, os Banu Ganiya, que fomentaron a pirataría contra as naves cristiás. Posteriormente, en 1203, os [[almohade]]s apoderáronse de Mallorca. En 1208, os almohades designan gobernador a Abú Yahya, o cal forma un principado semi-independente, con apenas unha submisión formal ao emir almohade.
-A illa foi conquistada definitivamente para os cristiáns por [[Jaime I de Aragón|Jaime I o Conquistador]] o cal [[Conquista de Mallorca|arriba á illa]] en [[1229]]. Tras derrotar definitivamente a Abú Yahya na [[batalla de Portopi]] (1229) e tomar e pasar a coitelo Medina Mayurka (1230), a resistencia cesa en [[1231]]. Os poboadores musulmáns foxen a África ou son escravizados, en tanto que a illa é repoboada con cataláns do [[Rosellón]].
+A illa foi conquistada definitivamente para os cristiáns por [[Xaime I de Aragón|Xaime I o Conquistador]] o cal [[Conquista de Mallorca|arriba á illa]] en [[1229]]. Tras derrotar definitivamente a Abú Yahya na [[batalla de Portopi]] (1229) e tomar e pasar a coitelo Medina Mayurka (1230), a resistencia cesa en [[1231]]. Os poboadores musulmáns foxen a África ou son escravizados, en tanto que a illa é repoboada con cataláns do [[Rosellón]].
-No seu testamento, Jaime crea o [[reino de Mallorca]], vasalo do [[Coroa de Aragón|rei de Aragón]] comprendendo non só Mallorca, senón o resto de Illas Baleares ?[[Menorca]] (aínda baixo o poder dun soberano musulmán aínda que tributaria desde [[1231]]), [[Eivissa (illa)|Eivissa]] e [[Formentera]]?, os condados do [[Rosellón]] e a [[Cerdaña]] e os territorios que [[Jaime I de Aragón|o Conquistador]] conservaba en [[Occitania]] (o señorío de [[Montpellier]], o vizcondado de [[Carlades]] e a baronía de [[Omelas]]). Á súa morte ([[1276]]), o seu fillo Jaime toma o nome de [[Jaime II de Mallorca]] e asume o trono tras a xura da denominada ''Carta das Franquías''. A independencia do reino non foi moi longa. En [[1349]] foi reincorporado á Coroa de Aragón. A morte do rei [[Jaime III de Mallorca]] na [[batalla de Llucmajor]] foi o final do Reino de Mallorca. Aínda que ata a súa morte en 1404 a súa filla Isabel, establecida no castelo de Gallargues próximo de Montpellier, que lle foi concedido polo rei de Francia [[Carlos VIN de Francia|Carlos VIN]], proclamábase Raíña de Mallorca.
+No seu testamento, Xaime crea o [[reino de Mallorca]], vasalo do [[Coroa de Aragón|rei de Aragón]] comprendendo non só Mallorca, senón o resto de Illas Baleares [[Menorca]] (aínda baixo o poder dun soberano musulmán aínda que tributaria desde [[1231]]), [[Eivissa (illa)|Eivissa]] e [[Formentera]], os condados do [[Rosellón]] e a [[Cerdaña]] e os territorios que [[Xaime I de Aragón|o Conquistador]] conservaba en [[Occitania]] (o señorío de [[Montpellier]], o vizcondado de [[Carlades]] e a baronía de [[Omelas]]). Á súa morte ([[1276]]), o seu fillo Xaime toma o nome de [[Xaime II de Mallorca]] e asume o trono tras a xura da denominada ''Carta das Franquías''. A independencia do reino non foi moi longa. En [[1349]] foi reincorporado á Coroa de Aragón. A morte do rei [[Xaime III de Mallorca]] na [[batalla de Llucmajor]] foi o final do Reino de Mallorca. Aínda que ata a súa morte en 1404 a súa filla Isabel, establecida no castelo de Gallargues próximo de Montpellier, que lle foi concedido polo rei de Francia [[Carlos VI de Francia|Carlos VI]], proclamábase Raíña de Mallorca.
-En tempos de [[Carlos I de España|Carlos I]], en [[1521]], o seu produciu unha sublevación similar á das [[xermanías]] do [[reino de Valencia]] (insurrección dos ''forans''), chegando os sublevados a cercar a localidade de [[Alcudia]], onde se refuxiou a nobreza da illa. Ao longo do [[século XV]], a illa, como o resto das Baleares e do Levante español, sufriu os ataques e devastacións dos piratas [[Imperio Otomán|turcos]] e [[berberisco]]s. Durante a [[Guerra de Sucesión española]], a illa decantouse polo [[Carlos VIN do Sacro Imperio Romano Germánico|Arquiduque Carlos de Austria]], en contra de [[Felipe de Anjou]].
+En tempos de [[Carlos I de España|Carlos I]], en [[1521]], produciuse unha sublevación similar á das [[xermanías]] do [[reino de Valencia]] (insurrección dos ''forans''), chegando os sublevados a cercar a localidade de [[Alcudia]], onde se refuxiou a nobreza da illa. Ao longo do [[século XV]], a illa, como o resto das Baleares e do Levante español, sufriu os ataques e devastacións dos piratas [[Imperio Otomán|turcos]] e [[berberisco]]s. Durante a [[Guerra de Sucesión española]], a illa decantouse polo [[Carlos VI do Sacro Imperio Romano Xermánico|Arquiduque Carlos de Austria]], en contra de [[Filipe de Anjou]].
-[[Image:Bay_of_SA_Calobra.jpg|thumb|right|350px|Bahía da costa de Mallorca]]
+[[Image:Bay_of_SA_Calobra.jpg|thumb|right|350px|Baía da costa de Mallorca]]
 == Clima ==
@@ Liña 43: / Liña 43: @@
 == Orografía ==
-Mallorca presenta dúas serras: a de [[Sierra de Tramontana|Tramontana]], coas montañas máis altas, e a de [[Sierra de Levante|Levante]], con alturas máis modestas. Ademais hai que ter en conta outros montes menores fóra destas serras.
+Mallorca presenta dúas serras: a de [[erra de Tramontana|Tramontana]], coas montañas máis altas, e a de [[Sierra de Levante|Levante]], con alturas máis modestas. Ademais hai que ter en conta outros montes menores fóra destas serras.
 === Sierra de Tramuntana ===