Tertuliano

Biografía

(Quintus Septimius Florens Tertullianus; Cartago, hoxe desaparecida, actual [Túnez], h. 160 - id., h. 220) Apoloxista cristián considerado o máximo representante da literatura cristiá anterior a San Agustín . Os poucos datos acerca da súa vida proveñen de algunhas referencias na súa obra e de autores posteriores, polo que están sometidos aínda a debate. Ao parecer, o seu pai era centurión, e Tertuliano recibiu unha esmerada educación en dereito, filosofía e retórica. Viviu un tempo en Roma, onde probablemente exerceu como abogado, e se interesou polo cristianismo, aínda que a súa conversión tivo lugar ao su regreso a Cartago, aoredor do 190. A partir deste momento, desplegou unha notable actividade polémica contra os pagáns e os herexes e en defensa do cristianismo a través de numerosos escritos. Tertuliano convirtiuse nunha figura destacada na Igrexia do norte de África, aínda que é dudoso que chegara a ser ordenado sacerdote. Nos séus escritos elaborou unha prosa latina orixinal y desenrolou o vocabulario que máis tarde utilizaría no pensamiento cristiano.

A biografía de Tertuliano é moito menos coñecida que o desenrolo do seu pensamento, atestigado por unahs trinta obras doctrinais, apoloxéticas, ascéticas e morais. Foi de orixen africano, e fijo dunha familia pagá. Educouse en Cartago, animado centro cultural, onde recibiu unha formación que debeu de ser ao mesmo tempo literaria y xurídica. A súa intelixencia, aberta á verdade e a beleza exquisitamente dialéctica, facilitaballe tanto ao exercicio da retórica unha espléndida erudición como o empleo dos recursos xurídicos máis refinados. A fusión de ambos elementos habería de permitirlle poñer un selo singular na literatura apologética, que xa anteriormente había alcadado un notable desenrolo na lingua grega.

Nas súas obras atópanse algúns testimonios acerca das súas desviacións xuvenís: Tertuliano confesa haber sido pecador, frecuentador de espectáculos inmorales e adúltero. Non nos dice, o polo menos no tan claramente, cómo se pasou ao cristianismo: isto debeu de ocurrer en torno ao ano 190, quizáis durante o curso dunha estancia en Roma ou trá-lo seu regreso a Cartago. Certas alusións do autor permiten crer nunha posible e intensa influencia nel da heroica serenidade dos cristiáns no martirio, unida ao que Tertuliano denomina o seu poder de exorcismo: os mártires son a simple verdade posta ante os ollos, a cal non se puede resistir. Contraxo matrimonio, e pidiu á súa muller, nun texto dirixido a ela, que non celebrara segundas nupcias; isto supón xa un dos rasgos da súa ideoloxía rigurosa. Se supón que foe tamén sacerdote; abundan os argumentos sólidos en favor de esta hipótese, aínda que non son concluíntes. En torno ao 213 alexouse da Igrexa e aproximóuse, atraído pola súa intransixencia e o seu rigor moral, á herexía dos apocalípticos de Montano (montanismo), que propugnaba un retorno á verdadeira fe. O séu austeiro ascetismo e a súa rixideza levoulle, incluso dentro da secta frixia, a establecer unha facción que sería chamada a dos tertulianistas, que perdurou como una igrexa independente ata siglo V. Non cabe pensar que Tertuliano volvería á Igrexa, opinión insinuada por algúns. Según Xerónimo, faleceu moi vello (en torno ao ano 240), y foi "exemplo famoso, na Antigüedade cristiá, da dolorosa caída á cal se atopan expostas algunhas intelixencias ilustres".

Tertuliano recoñeceu e apreciou os valores da cultura grecorroman como a mayoría dos cristiáns cultos da súa época, e discriminou entre os que considerou aceptables e aqueles que debían rechazarse. Empleou o fervor da súa alma y da lucidez da súa intelixencia nunha serie de obras nas que mostra brillantemente as súas dotes de polemista, doctor e moralista baixo un aspecto formal de tipo académico rico nos medios expresivos, que ás veces raian na pesadez, pero que sempre son utilizados con vigor y orixinalidad. A súa mensaxe se caracteriza polo seu rigorismo moral y a súa énfase na superioridade da revelación e da fe sobre a razón, manifestada na afirmación de que, así como os profetas son os patriarcas dos cristiáns, os filósofos o son dos herexes; os seus escritos sentaron asimismo a importante tesis de que as Sagradas Escrituras só podían ser interpretadas por membros calificados pola igrexa.

Véxase tamén

Bibliografía

♣ – (2004). " A los mártires". "El escorpión". "La huida en la persecución". Madrid: Editorial Cidade Nova. ISBN 978-84-9715-057-6. 

♣ –. "Prescripciones contra todas las herejías". " Edición bilingüe latín y castellano. Madrid: Editorial Cidade Nova". ISBN 978-84-9715-004-0. 

♣ – (2001). Apologético, a los gentiles. Madrid: Editorial Gredos. ISBN 978-84-249-2286-3. 

Obras

Apoloxética

• Apologeticus pro Christianis.
• Dissertatio Mosheim in Apol.
• Libri duo ad Nationes.
• De Testimonio animae.
• Ad Martyres.
• De Spectaculis.
• De Idolatria.
• Accedit ad Scapulam liber.
• Dissertatio D. Le Nourry in Apologet. libr. II ad Nat. et libr. ad Scapulam.

Polémica

• De Oratione.
• De Baptismo.
• De Poenitentia.
• De Patientia.
• Ad Uxorem libri duo.
• De Cultu Feminarum lib. II.

Dogmática

• De Corona Militis.
• De Fuga in Persecutione.
• Adversus Gnosticos Scorpiace.
• Adversus Praxeam.
• Adversus Hermogenem.
• Adversus Marcionem libri V.
• Adversus Valentinianos.
• Adversus Judaeos.
• De Anima.
• De Carne Christi.
• De Resurrectione Carnis.

Sobre moralidade

• De velandis Virginibus.
• De Exhortatione Castitatis.
• De Monogamia.
• De Jejuniis.
• De Pudicitia.
• De Pallio.

Enlaces externos

• The Tertullian Project, con todas las obras del autor en latín, traducciones a varios idiomas, manuscritos, etc.
• Benedicto XVI presenta a Tertuliano