Espermatófita

Espermatófitas / Espermatófitos (Spermatophyta) Rango fósil: devónico - actualidade
Ilustración do carballo (Quercus robur)
Clasificación científica
Reino: Plantae
Divisións
Gymnospermae sensu stricto: Pinophyta Cycadophyta Ginkgophyta Gnetophyta Angiospermae ou Magnoliophyta Bennettitales †

As espermatófitas ou, como din outros, respectando as normas de adaptación de cultismos de orixe grecolatna, os espermatófitos (Spermatophyta) é un taxon, con categoría de superdivisión, que inclúe as plantas que producen flores e, por tanto, sementes.

O nome científico provén do grego σπέρμα spérma, "semente") e φυτόν phytón, "planta", é dicir, "as plantas con semente". A circunscrición do grupo (é dicir, os taxons dos que se compoñe) coincide exactamente coa do antigo taxon ao que Linné deu o nome de fanerógamas que, por tanto é un sinónimo deste grupo.

A causa que nas espermatófitas o gran de pole produce un tubo polínico para chegar ao óvulo e facer posíbel a fecundación, o grupo tamén se chamou embriofitinas sifonógamas (do grego έμβρυον émbryon, "embrión"; φυτόν phytón, "planta"; σίφων sífon, "tubo" e γάμος gámos, "unión sexual"; literalmente, "plantas con embrión nas que a unión sexual ocorre nun tubo"). Tamén recibiron o nome de antófitos, que significa plantas con flores.

As veces, na literatura científica refírese xenericamente a este grupo como embriofitinas, deixando fóra as embriofitinas asifonógamas, que se reproducen por esporas, como os brións e os fieitos e afíns.

Hoxe en día as espermatófitas son, con moita diferenza, a liñaxe maís extensa de plantas vasculares, cunhas 270.000 especies viventes. Un só subclado é o respánsabel desta diversidade: as anxiospermas (as plantas con sementes encerradas en froitos). Outros subclados, normalmente agrupados como ximnospermas, son os das Pinophyta, Cycadophyta, Ginkgophyta e Gnetophyta, todas elas con plantas que producen sementes espidas.

Características

Son plantas co corpo diferenciado en raíz, talo e follas, con un sistema vascular composto por xilema e floema e con unha alternancia de xeracións especial:

• o individuo orixinado a partir do embrión -o esporófito diploide- ten un desenvolvemento completo e produce dous tipos de esporas:
  • a microspora masculina - o gran de pole; e
  • a megaspora feminina - as "células-nais" dos óvulos no ovario
• o gametófito que está reducido ao tubo polínico que contén os gametos masculinos e o ovario, que contén os óvulos.

As espermatófitas forman parte do clado das embriófitas, tamén chamadas "plantas terrestres" (ao cal pertencen os fieitos e os brións) por teren desenvolvido características que lles permiten vivir fóra da auga, aínda que secundariamente moitas plantas deste grupo sexan actualmente acuáticas. Dentro deste grupo, as espermatófitas pertencen ao clado das traqueófitas, ou sexa, as "plantas vasculares" (ao cal pertencen os fieitos, mais non os brións).

As espermatófitas son tradicionalmente divididas en:

• ximnospermas - as plantas con "sementes espidas" ou sen flores verdadeiras, como os piñeiros (preto de 700 especies coñecidas); e
• anxiospermas - as plantas que producen flor, hoxe chamadas magnoliófitas (mais de 200.000 especies).

Esta división, baseada só na presenza de un caracter era obviamente artificial e, de feito, estudos recentes demonstraron que as anxiospermas probablemente tiveron un antepasado pertencente ao grupo das "ximnospermas", o que o torna parafilético.

A clasificación científica actualmente aceptada, divide as espermatófitas (ás veces consideradas a "superdivisión" Spermatophyta en divisións separadas:

• Gnetophyta, incluindo os xéneros Gnetum, Welwitschia e Ephedra
• Cycadophyta, as cicadáceas
• Ginkgophyta, o ginkgo
• Pinophyta, as coníferas, como o piñeiro e araucaria e
• Magnoliophyta, as plantas que producen flor que, á súa vez, subdivídense en:
  • Magnoliopsida, as dicotiledóneas, e
  • Liliopsida, as monocotiledóneas.

Alén dos taxons citados enriba, o rexistro fósil contén evidencias de varios grupos actualmente extintos de plantas con sementes. Pteridospermae, por exemplo, foi un dos primeiros grupos ben sucedidos de plantas terrestres. Glossopteris foi o máis predominante xénero de ese grupo de árbores no antigo super-continente meridional de Gondwana. Durante o Triásico, os fieitos con sementes foron declinando en importancia até o Cretácico, cando as plantas com flores e froitos, as Angiospermae, tornáronse predominantes no rexistro fósil.