Cuncha (heráldica)

Escudo papal de Bieito XVI. (2005-2013)

A cuncha é un obxecto heráldico, usado como figura tanto no campo como en carga.

Representación

O uso heráldico limítase principalmente á vieira, que recibe o nome do apóstolo Santiago o Maior. Tamén se lle chama cuncha de Santiago en diversos idiomas (por exemplo en inglés: Saint James' Shell) ou cuncha dos peregrinos (en alemán: Pigermuschel, ás veces representado como mexillón dos peregrinos) e é un atributo do santo desde polo menos 1250. Aparece nos escudos desde a Idade Media, xa que era sinal de identificación dos peregrinos do Camiño a Santiago de Compostela, que o adoitaban levar no sombreiro e as recollían como proba de ter feito a viaxe.

Lenda

A asociación de Santiago coa vieira débese probabelmente á lenda de que o apóstolo rescatou unha vez un cabaleiro cuberto de vieiras. Outras versións din que mentres os restos de Santiago eran transportados a Galiza desde Xerusalén, o cabalo dun cabaleiro caeu á auga, e saíu cuberto de cunchas.

Bioloxía

Curiosamente, o nome de Linnéa Pecten jacobaeus dáselle á vieira mediterránea, mentres que a vieira endémica de Galiza denomínase Pecten maximus debido ao seu maior tamaño.

Símbolo xacobeo

A vieira está representada na decoración das igrexas que reciben o nome de Santiago, como na igrexa de Santiago de Sydney, onde aparece en varios lugares, como os mosaicos do chan.

Cando se refire a Santiago, móstrase unha cuncha de vieira coa súa superficie exterior convexa. Pola contra, cando a cuncha se refire á deusa Venus, móstrase a súa superficie interior cóncava.

• 
  Escudo de Bad Sassendorf-Enkesen im Klei con mexillón branco (Inoceramus lamarcki)
• 
  Escudo de Santiago Maior, freguesía de Bexa, Portugal
• 
  Escudo de Jakobwüllesheim
• 
  Escudo de Mainz-Kastel, Maguncia
• 
  Escudo (histórico) de Bad Mingolsheim
• 
  Escudo de Selma GR
• 
  Escudo de St. Jacques d'Ambur con vieira, shamrock e cruz de Santiago
• 
  Escudo de Tréogan

Esta figura é común nos escudos de armas de múltiples lugares de Europa e América, aparecendo con distinta frecuencia, así por exemplo é máis común nos franceses que nos alemáns. Unha representación múltiple no brasón supera o número de representacións individuais. En moitos escudos de armas, a cuncha móstrase en forma de trevo (véxase tamén shamrock) ou trifolio.

A cor pode ser calquera, pero dominan os metais prata e ouro. As vieiras (ou mexillóns ou ameixas) abertas son raras. A cuncha tamén se usa como brisura ou carga no bordo.

Escudo papal e cuncha do peregrino

Escudo cardinal de Joseph Ratzinger

Bieito XVI escolleu, entre outras cousas, a gran cuncha de vieira para o seu escudo papal, que tamén estaba incluída no seu escudo como arcebispo de Múnic e Freising. Entre as varias interpretacións da súa autobiografía están as referencias ao seu tema de disertación sobre Agostiño, a metáfora da vida como peregrinación, certa continuidade con Xoán Paulo II ou como expresión da conexión con Ratisbona e a Igrexa escocesa de San Xacobe.

Escudo de armas Diana Spencer, princesa de Gales (1996–1997)

Outros exemplos

Tamén se pode atopar no escudo nacional de Guinea-Bissau e como símbolo da compañía petrolífera Shell.

Véxase tamén

Outros artigos

• Heráldica
• Camiño de Santiago
• Santiago de Compostela
• Lista de escudos coa vieira
• Lista de municipios de Alemaña con vieiras no escudo
• Lista de municipios de Bélxica con vieiras no escudo
• Lista de municipios de Francia con vieiras no escudo
• Lista de municipios de Portugal con vieiras no escudo
• Lista de municipios de Suíza con vieiras no escudo