Creonte

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Creonte (homónimos).

Na guerra dos Sete contra Tebas, Capaneo escala os muros de Tebas para matar a Creonte, que mira desde as ameas (ánfora de figuras vermellas, c. 340 a.C., Vila Getty, California)

Creonte, fillo de Meneceo, foi un rei de Tebas, trono ó que ascendeu cando Edipo matou o rei Laio, o seu pai.

Nesa altura, Hera castigara á cidade de Tebas mandando contra ela a Esfinxe, un mostro feminino con corpo de león, rostro de muller e ás de ave de rapina. A Esfinxe agochábase no monte Ficio, ó oeste de Tebas, e acosaba ós camiñantes: propoñíalles un enigma e, como non eran quen de atopar a solución, devorábaos. Unha das vítimas da esfinxe foi o propio fillo de Creonte, Hemón .

Para librarse da Esfinxe, Creonte prometeu o trono da cidade e a man da viúva do rei anterior, Iocasta (e á vez, irmá de Creonte), a quen lograra matala. E a tal fin presentouse Edipo. A Esfinxe propúxolle a seguinte adiviña: "¿Quen é o ser que cunha soa voz, anda a catro patas, logo con dúas e logo con tres?" , e Edipo deu coa resposta correcta: o home, que gatea cando é neno, camiña cando é adulto e de vello apóiase nun bastón. Desesperada porque lle deran coa resposta, a Esfinxe suicidouse.

Creonte cumpriu a súa promesa: cedeu a Edipo o trono de Tebas e casouno con Iocasta, coa que tivo dous fillos, Eteocles e Polinices, e dúas fillas, Ismene e Antígona. Nese momento, ninguén sabía que Iocasta era, en realidade, a nai de Edipo. Por cousa deste acto de incesto, unha peste caeu sobre Tebas e foise consultar a causa e a solución ó Oráculo de Delfos . A Pitia revelou que todo se debía a que Edipo matara ó seu pai, Laio, e casara coa súa nai, Iocasta, e que debía desterrarse. Edipo sacouse os ollos e exiliouse, Iocasta enforcouse e Creonte recuperou o trono de Tebas .

Guerra contra Tebas

Pero co tempo, Eteocles e Polinices ascenderon ó trono, e o primeiro terminou expulsando da cidade ó segundo. Polinices refuxiouse en Argos, onde reinaba o rei Adrasto. Este casouno coa súa filla máis vella, Arxía (ou Exialea), e prometeulle que o restauraría no trono, dando comezo á sonada guerra dos Sete contra Tebas, onde morreron todos menos o propio Adrasto .

Os tebanos desenterran a Polinices, a quen Antígona dera sepultura desobedecendo as ordes de Creonte

Nesta guerra contra Tebas, o oráculo esixiu a Creonte sacrificar ó seu propio fillo, Megareo (ou Meneceo), se quería salvar a cidade. Creonte sacrificouno a Ares e así logrou a vitoria sobre os atacantes. Segundo Pseudo-Apolodoro, Meneceo ofreceuse voluntariamente ó sacrificio.

"Cando os tebanos lle consultaron [a Tiresias] sobre o futuro dixo que vencerían se Meneceo, o fillo de Creonte, se ofrecía a si mesmo como vítima dun sacrificio en honor a Ares. Cando o escoitou, Meneceo degolouse ante as portas".

(Pseudo-Apolodoro: Biblioteca mitológica III, 6, 7)

Cando só quedaban vivos tres dos sete paladíns (Polinices, Anfiarao e Adrasto), Polinices propuxo unha loita a morte entre el e Eteocles, que seguía en Tebas. O resultado deste combate foi que se mataron un ó outro. Creonte prohibiu dar sepultura a Polinices por traizoar á súa patria, como castigo por haber guerreado contra a súa patria , pero a irmá deste, Antígona, deulle os ritos fúnebres debidos e enterrouno. Ante este acto de desobediencia, Creonte ordenou que a sepultaran viva e Antígona suicidouse; outra tradición engade que Hemón, namorado dela, matouna e logo suicidouse , así como Eurídice, a esposa de Creonte .

Noutra versión do mito, Creonte prohibira enterrar os inimigos mortos e cando o soubo Adrasto, que xa fuxira ó lombo do seu cabalo alado Arión, pediu a Teseo que castigara a impiedade de Creonte. Teseo acudiu a Tebas, conquistou a cidade e encarcerou a Creonte, devolvendo os cadáveres ás súas familias para que os incineraran na pira ritual. O episodio de Antígona tería ocorrido con anterioridade .

Outros feitos no reinado de Creonte

Creonte purificou a Anfitrión cando este matou accidentalmente ó seu sogro Electrión, rei de Micenas. O irmán deste, Esténelo, expulsou a Anfitrión e este foi parar a Tebas. Anfitrión era o pai humano de Heracles, fillo realmente de Zeus.

Reinando Creonte en Tebas ocorreu un episodio protagonizado por Heracles. Cando regresaba a Tebas despois de matar ó león de Citerón, atopouse cos soldados do rei Erxino, de Orcómeno, que viñan cobrar o tributo que anualmente tiñan que pagar os cidadáns de Tebas ós de Orcómeno, consistente en cen bois durante vinte anos. Heracles enfrontouse a eles e cortoulles o nariz e as orellas, e con elas colgando do pescozo mandounos de volta xunto a Erxino que, loxicamente irritado, atacou Tebas. Heracles armou e encabezou o exército tebano, vestido cunha armadura que lle dera Atenea e, aínda que resultou vitorioso e puido dar morte a Erxino, o seu pai, Anfitrión, morreu na loita. Segundo outra lenda, Erxino sobreviviu pero tivo que aceptar ter que satisfacer a Tebas un tributo de 200 bois anuais.

Como agradecemento, Creonte deulle a Heracles a man de Mégara (Megara ou Megera), a súa filla máis vella.

Existe outra lenda segundo a cal Lico, un fillo de Poseidón, atacou Tebas e matou a Creonte, usurpando o trono. Pensando que Heracles estaba morto, aínda que realmente nese tempo estaba servindo de escravo a Ónfale, Lico intentou seducir a Mégara. Esta negouse e Lico, enfurecido, quixo matala, xunto ós seus fillos, pero nese momento regresou Heracles e matou a Lico. Foi entón cando Hera o volveu louco e acabou matando el mesmo á muller e ós fillos .

Véxase tamén

Bibliografía

• Graves, Robert (2019). Los mitos griegos. Gredos. ISBN 9788424999940.  (en castelán)
• Grimal, Pierre (1981). Diccionario de mitología griega y romana. Paidós. ISBN 9788449324574.  (en castelán)
• Pseudo-Apolodoro (2016). Biblioteca mitológica. Alianza Editorial. ISBN 9788491044277.  (en castelán)