Condado de Girona
| Localización | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Capital | Girona City (en)   | |||
| Poboación | ||||
| Lingua usada | lingua catalá lingua latina | |||
| Xeografía | ||||
| Parte de | ||||
| Datos históricos | ||||
| Precedido por | ||||
| Creación | 785 | |||
| Disolución | 897 | |||
| Sucedido por | Condado de Barcelona e Ducado de Gerona (pt) | |||
O Condado de Xirona foi un dos condados que se constituíu a ambos os lados dos Pireneos despois da conquista dos francos aos musulmáns.
Este condado formou parte do territorio denominado a Marca Hispánica, e foi gobernado polos condes de Xirona, que moitas veces tamén eran condes de Barcelona.
Orixes[editar | editar a fonte]
Antecedentes[editar | editar a fonte]
A finais do século III a.C., un pobo céltico, os Volques, establecéronse na rexión sueste da actual Francia. As aúas capitais eran Tolosa e Nîmes, creando así unha primeira estruturación do territorio. No século I a.C. pactaron cos romanos, que creron Narbona para pacificar a rexión; no ano 118 a.C. esta cidade convértese na capital da provincia Narbonense. Ao principio do século V, os vándalos invadiron a rexión, aos que, poucos anos máis tarde, se impoñen os visigodos. A rexión de Narbona, a Septimania, así como toda a Hispania seguen sendo visigodas até a súa derrota fronte aos árabes no ano 719.[1]
A Septimania foi conquistada polos francos, e foi incluída no Reino de Aquitania, creado por Dagoberto I (603-639), fillo de Clotario II, rei dos francos para o seu fillo Cariberto II, en 778, na época dos merovinxios. Este vasto territorio que englobaba todo o sur do Ródano, co obxecto de facilitar a reconquista hispánica. O Reino, xa desaparecido, foi erixido outra vez en 781 por Carlomagno parea o seu fillo Lois o Piadoso. A administración se lles encomendou aos condes de Tolosa.[2]
No 814, á morte de Carlomagno, Lois foi proclamado emperador (Lois I de Francia) e en 816 separou a Septimania e deulla ao seu fillo Pipino I de Aquitania que xa gobernaba o territorio, e que foi coroado en Aquisgrán o 30 de xullo de 817. Pipino en 824 enviou unha expedición máis alá dos Pireneos para intentar restablecer a influencia carolinxia en Pamplona e Jaca. O ano 833 foi destituído polo seu pai Lois o Piadoso, e o reino foi dado a outro fillo (de diferente nai) chamado Carlos o Calvo.[2]
A orixe do Condado[editar | editar a fonte]
As orixes do Condado de Xirona encóntranse na reorganización do territorio que se levou a cabo despois de que, no ano 785, a cidade de Xirona se rebelara contra o dominio árabe e se entregara aos francos. Entón, foi nomeado conde de Xirona un nobre de nome Rostan.
Este primitivo Condado de Xirona ía desde o límite do condado de Empúries e o mar até o Macizo do Montseny e a Tordera por levante, e desde as montañas de Osona e as Guilleries polo noroeste, incluíndo o pagus de Besalú.
O dominio franco[editar | editar a fonte]
Despois de Rostan, foi conde de Xirona Odilón (801-812 ou 817).
En 817, o condado de Xirona, xuntamente cos Condado de Narbona, o Condado do Rosellón, o Condado de Barcelona e o Condado de Empúries, integrouse dentro da Marca de Septimania.
Muerto Odilón, o conde Bera de Barcelona foi nomeado tamén conde de Xirona. No ano 820 Bera foi destituído de todos os seus cargos por Lois o Piadoso; entón, o Condado de Xirona, xunto co de Barcelona, pasou a Rampón (820-825) e, á súa morte, a Bernardo de Septimania, que foi tamén destituído por Lois o Piadoso en 832.
Entón, todos os Condados situados ao sur do Pireneo, coa excepción do Condado de Urgel e do Condado de Cerdaña, quedaron baixo o dominio de Berengario de Tolosa. Á súa morte en 835, Bernardo de Septimania recuperou o poder, sendo nomeado conde de Tolosa, Narbona, Xirona e Barcelona.[3] [4]
En 844, a causa da súa rebelión contra Carlos o Calvo, Bernardo de Septimania foi executado en Tolosa; daquela, o condado de Xirona pasou a Sunifredo I, que tamén fora nomeado conde de Barcelona.
Despois de que en 848 Sunifredo fora asasinado por homes leais a Guillerme de Septimania, fillo de Bernardo de Septimania, o Condado de Xirona foi gobernado por un conde chamado Vifredo, que o debeu rexer desde 848 até 853.
Segundo parece, entre os anos 862 e 870, o Conde de Xirona foi Otger. No ano 870, Carlos o Calvo invistiu como Conde de Xirona a Bernardo de Gothia, tamén Conde de Barcelona, Rosellón e Narbona. Pero destituíu a Bernardo de Gothia por rebelarse contra el en 878.
O rei de Francia Lois o Tatexo concedou o Condado de Xirona a Vifredo I o Viloso.[5] Desde entón, o Condado de Xirona estivo sempre unido ao de Barcelona.
A separación de Besalú[editar | editar a fonte]
O pagus de Besalú formara parte do Condado de Xirona até que Vifredo o Viloso nomeou o seu irmán Radulfo, Conde de Besalú, coa condición de que, á súa morte, o Condado pasaría aos descendentes de Wilfredo I, da Casa de Barcelona.[6]
O conde Suñer I de Barcelona, Xirona e Osona, fillo de Vifredo o Viloso, tivo que enfrontarse ao seu irmán o conde Miró II de Cerdaña que, como fillo supervivente de máis idade, pretendía obter a herdanza de Condado de Barcelona. A disputa resolveuse cun acordo polo que Suñer obtiña o reconocemento de Miró, a cambio de cederlle o Ripollés, incluído até entón dentro do Condado de Osona. Os conflitos entre os dous irmáns reapareceron non moito despois. Nunha data incerta entre os anos 913 e 920, morreu o conde Radulfo de Besalú, irmán de Vifredo o Viloso; entón, Miró, presionando cos seus dereitos sobre Barcelona, Xirona e Osona, impúxose, e Besalú, a pesar de que fora un pagus do Condado de Xirona, foi vinculado ao condado de Cerdaña.[6]
Despois da separación de Besalú, o Condado de Xirona quedou configurado polo límite co Condado de Empúries, por debaiño de Bañolas e o castelo de Finestres, contra as Guilleries, sen a Plana d'en Bas, e polo actual límite do bispado de Vic (polos límites de Susqueda, Osor, San Hilario Sacalm, Joanet e Espinelvas) ata o coll de Sant Marçal, polos límites de Arbucias e do castelo de Montdosrius, con Breda, Hostalrich, Tordera e o castelo de Montsoriu e coas súas parroquias até Arenys de Mar.
Evolución do Condado[editar | editar a fonte]
A pesar de estar unido sempre ao Condado de Barcelona desde finais do século IX, o Condado de Xirona tivo entidade propia visíbel na existencia do viscondado de Xirona e na cuñaxe de moeda propia. A expresión: Condado de Xirona mantívose viva até o século XIII, cando foi substituída pola de Vigairía de Xirona.
Condes de Xirona[editar | editar a fonte]
- Rostan (785-801)
- Odilón (801-812? o 817?)
- Berá (812? o 817?-820)
- Rampó (820-825)
- Bernardo de Septimania (826-832)
- Berenguer de Tolosa (832-835)
- Bernardo de Septimania (835-844)
- Sunifredo I (844-848)
- Vifredo I de Xirona (848-853? o 862?)
- Odalrico (852?-858?)
- Hunifredo (858?-862?)
- Otger (862-870)
- Bernardo de Gothia (870-878)
- Vifredo ''o Viilloso'' (878-897)
Títulos de cortesía: o Ducado e o Principado de Xirona[editar | editar a fonte]
No ano 1351, o rei Pedro IV de Aragón, ao nomear ao seu herdeiro, outorgoulle o título de "duque de Xirona", elevando o Condado a Ducado, o cal abarcaba territorios dos Condados de Xirona, Besalú, Empúries e Osona, instituíndo así o título de Duque de Xirona que, por tanto, vén da Coroa de Aragón.
O 19 de febreiro de 1416, o rei Fernando I o de Antequera, considerou que o título de duque era insuficiente, e enalteceuno erixindo o Principado de Xirona. Este título pasou á Coroa de España e a súa actual titular é a princesa Leonor de Borbón.
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ Deulonder i Camins 2017, pp. 23-24.
- ↑ 2,0 2,1 Deulonder i Camins 2017, pp. 35-37.
- ↑ Deulonder i Camins 2017, pp. 38.
- ↑ Abadal i de Vinyals 1962, pp. 13-29.
- ↑ Coll i Alentorn 1992, p. 246.
- ↑ 6,0 6,1 Deulonder i Camins 2017, pp. 37-39.
Véxase tamén[editar | editar a fonte]
Bibliografía[editar | editar a fonte]
- Abadal i de Vinyals, Ramón d' (1962): Els primers comptes catalans Volum I. Barcelona. Edicions Vicens Vives. ISBN 978-84-3161-804-9.
- Abadal i de Vinyals, Ramón d' (1986): Catalunya carolíngia. Volum I. Barcelona: Edicions Vicens Vives. ISBN 84-7283-083-7.
- Coll i Alentorn, Miquel (1992): Història. Volum II[Ligazón morta]. Barcelona: Curial Edicions Calalanes. Publicacions de l'Abadia de Montserrat. ISBN 84-7856-989-6.
- Deulonder i Camins, Xavier (2017): "Els comtats catalans i la monarquia de França", pp. 23–39. En: França i Catalunya. Madrid: Bubock Publishigs, S. L. ISBN 978-84-6850-400-1.
