Batalla de Rande

Batalla de Rande
Parte de guerra de Sucesión española
A batalla de Rande, por Ludolf Backhuysen, pintado cara a 1702.
Data 23 de outubro de 1702 Lugar Ría de Vigo ( Galicia) Resultado Vitoria anglo-neerlandesa
Belixerantes
España Francia	Inglaterra Provincias Unidas
Líderes
Almirante Manuel de Velasco y Tejada Vicealmirante François Louis de Rousselet	Almirante sir George Rooke Lieutenant-Admiral Philips van Almonde
Forzas en combate
10 790 homes 1.541 canóns Barcos españois: 3 galeóns de guerra 14 galeóns comerciais 2 pataches 1 barco auxiliar Barcos franceses: 15 navíos 3 fragatas 1 brulote	23 599 homes 3.115 canóns Barcos ingleses: 32 navíos 7 brulotes Barcos holandeses: 10 navíos
Baixas
2.000 mortos 2.000 feridos Todos os barcos foron capturados, afundidos ou incendiados	800 mortos 500 feridos

A batalla de Rande foi unha importante batalla naval librada no estreito de Rande e na enseada de San Simón, no interior da ría de Vigo, o 23 de outubro de 1702. Enfrontou ás escuadras das coalicións anglo-holandesa e hispano-francesa, dentro do contexto da guerra de Sucesión española.

A batalla

A Frota de Indias, composta por 19 buques escoltados por 22 navíos franceses, partira o 11 de xuño desde A Habana cara a Cádiz cun gran cargamento. Á metade de travesía foron informados de que unha poderosa escuadra anglo-holandesa os agardaba no cabo San Vicente, polo que o almirante Manuel de Velasco decide desviarse cara á ría de Vigo, onde entran o 22 de setembro.

Ilustración da batalla de Rande en Vinte mil leguas baixo dos mares, de Jules Verne, na edición de Pierre-Jules Hetzel.

O comboi buscou refuxio na enseada de San Simón, e axiña se preparou a defensa ao tempo que se requisaron 1.200 carros do país para transportar as mercadorías cara a Madrid. O paso de Rande foi obstruído por unha barreira de toros, cables e pequenas embarcacións, e foron recrutadas milicias para reforzar os dous pequenos fortes situados aos dous lados do estreito.

O 2 de outubro, mentres os ingleses dirixidos por George Rooke atacaron sen éxito Cádiz, a frota española comeza a desembarcar o seu cargamento en Baiona. O 17 de outubro o capitán Hardy, a bordo do Pembroke, informa a Rooke de que a Frota de Indias se retirara cara ao norte pola costa portuguesa, información recollida polo seu Capelán, e o día 18 convocouse un consello de guerra no buque insignia Royal Sovering no que se decide dirixir a escuadra cara á ría.

O 21 de outubro, o marqués de Châteaurenault, que tiña ao seu cargo a custodia da frota española, decide refuxiarse no fondo da ría, dispoñendo as súas naves para a defensa dos galeóns españois. O día 22 a escuadra anglo-holandesa entra na ría, e fondea pola tarde, baixo o incesante bombardeo do forte de Vigo.

O día 23 o duque de Ormond desembarca en Teis con 2.000 homes, e Churchill fai o mesmo en Domaio co obxectivo de atacar e paralizar o bombardeo dos fortes de Corbeiro e Rande. Silenciados os canóns, comezou o ataque por mar.

A artillaría francesa contivo os primeiros ataques, pero Hopson logrou romper a barreira que impedía o paso do estreito a bordo do Torbay, o buque insignia británico, armado con picos. A frota anglo-holandesa logrou así penetrar no fondo da ría, e ante a falta de espazo para as manobras recorreuse á abordaxe. A loita corpo a corpo combinouse co uso de material incendiario, decidíndose a vitoria pola gran diferenza numérica entre as escuadras.

O marqués de Châteaurenault ordenou incendiar os propios barcos cando estaba todo perdido para evitar que caesen nas mans do inimigo. Mentres, Gaspar Antonio de Zúñiga, o príncipe de Brabanzón, capitán xeneral de Galicia, ordenou poñer a salvo o pouco que quedaba por descargar do quinto real, transportándose ata Lugo e dende alí a Segovia.

Morreron uns 2.000 homes do bando hispano-francés e uns 800 do anglo-holandés. Ademais, os franceses perderon os seus mellores buques de guerra, e os españois quedaron sen barcos para a carreira de Indias.

“	Mirey os nabios arder, bin bolto en bolcan ó mar, lume na auga açender, ômes mo bento correr, leños no lume nadar.	”
— Anselmo Feijoo Montenegro ou Benito Xerónimo Feijoo, Llantos dela Ninfa Zigalia (1702).

Se ben a batalla foi axiña silenciada en España (en parte polo éxito no balance total da guerra de Sucesión, coa consolidación dos Borbóns no trono), a vitoria de Inglaterra e Holanda acadou enorme difusión en toda Europa. En Londres existe a Vigo Street, en conmemoración da batalla, e Jules Verne falou dos tesouros de Rande na novela Vinte mil leguas baixo dos mares.

Tesouro de Rande

Artigo principal: Tesouro de Rande.

Tense especulado sobre as riquezas que levaban os barcos afundidos, sendo moitas as expedicións que o buscaron. Seguramente a parte máis valiosa do cargamento fora xa transportada a Castela durante o tempo que estivo a frota na ría, pero non se pode descartar que unha parte importante permanecese aínda nas adegas das naves.

A frota vencedora levou un botín de catro millóns de pesos, amais de sete buques de guerra e seis galeóns capturados.

Pegada na numismática galega

Moeda a nome da raíña Ana co topónimo "VIGO" baixo o busto

Medalla de 1702 conmemorativa da Batalla de Rande

O que si que se coñece é que parte do metal requisado foi trasladado ás Illas Británicas e destinouse á emisión de moedas pola casa da moeda de Londres (daquela dirixida por Isaac Newton), de prata con valores de 1 penique, 6 peniques, 1 xilin, media coroa e unha coroa, e de ouro con valores de media guinea, unha guinea e cinco guineas.

Co gallo de conmemorar esa importante vitoria, nos anversos destas moedas amósase, baixo o busto da raíña Ana, a inscrición "VIGO".

Ademais destas moedas, batéronse tamén medallas en ouro, prata e bronce, conmemorativas do suceso. En todos os casos amosan, entre outros motivos, imaxes da ría e do porto de Vigo, e da destrución da frota defensora hispano-francesa.

Véxase tamén

Bibliografía

• "Rande, Estreito de". Gran Enciclopedia Galega Silverio Cañada (DVD). El Progreso. 2005. ISBN 84-87804-88-8. 
• Abelleira Méndez, Sagrario (coordinadora) (2002). Rande 1702, arde o mar. Vigo: Museo do Mar de Galicia. ISBN 978-84-87887-57-0. 
• Pereiro Alonso, Román (2002). A batalla de Rande. Mapas e gravados (1699-1715). Vigo: Editorial Galaxia. ISBN 978-84-8288-588-9. 

Outros artigos

• Museo da Batalla de Rande
• José Sarmiento Valladares
• Vigo Street (Londres).

Ligazóns externas

• «A Batalla de Rande 1702-2002» Sociedade Galega de Historia Marítima.