Saltar ao contido

Apoiatura

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Figura 1. Apoiatura. Apog no-apog.ogg Reproducir unha breve pasaxe que primeiro se interpreta con apoiaturas e despois sen apoiaturas.  Apog no-apog.ogg Reproducir unha breve pasaxe que primeiro se interpreta con apoiaturas e despois sen apoiaturas.

A apoiatura[1] en música é un signo que se coñece como Ornamento musical. Tamén é denominada apoiatura longa en contraposición á apoiatura.[2][3][4][5] Unha apoiatura musical, conforme a Souriau, supón o feito de esquivar a nota que viría esixida pola estrutura melódico-harmónica e no canto de interpretala inmediatamente, chégase a ela de forma indirecta, aínda a risco de producir unha disonancia.[6]

O termo provén do verbo italiano appoggiare que significa «apoiar».

Representación gráfica

[editar | editar a fonte]
Figura 2. Notación da apoiatura. Appoggiatura_notation.mid Reproducir  Appoggiatura_notation.mid Reproducir

Nas partituras e partichelas, do mesmo xeito que a acciaccatura, aparece representada mediante unha ou varias notas de tamaño reducido que se debuxan diante ou detrás da nota principal presentada en tamaño convencional (ver Figura 1). Polo xeral, a apoiatura adoptará a forma dunha pequena corchea. Pode ser anotada seguindo o procedemento que acabamos de comentar, é dicir, como ornamento ou ben escribindo a súa execución en notación normal.[2][3][4][5]

Usos e efectos

[editar | editar a fonte]

Trátase dunha nota que non pertence á melodía ou ao acorde. Normalmente dá lugar a unha disonancia con respecto á harmonía predominante que inmediatamente despois se resolve por graos conxuntos no seguinte tempo débil. Adoita implicar que a nota de adorno está un ton ou semitón por riba ou por baixo da nota principal. A miúdo emprégase a nota natural que segue á nota principal na escala diatónica, aínda que non hai regras estritas respecto diso. Igualmente existen as apoiaturas de varias notas que se poden colocar de maneira máis libre.[2][3][4]

A apoiatura, a diferenza da acciaccatura,[5] forma parte da melodía e toma a súa duración da nota á que precede ou nota principal. Aínda que este valor pode variar en función do contexto en que se atope:

  • Cando a nota principal é divisible por dúas subtraerá a metade do seu valor.
  • Se a nota principal é divisible por tres, a apoiatura restaríalle dúas terceiras partes da súa duración.
  • No caso de que a nota principal estea ligada a outra, a apoiatura tomará o valor da máis longa das dúas.[7]
Figura 3. Interpretación da apoiatura. Appoggiatura_execution.mid Reproducir  Appoggiatura_execution.mid Reproducir

Na execución non se adoita acentuar a nota principal. No entanto, é fundamental coñecer a que época pertence a peza xa que a súa execución pode variar. A apoiatura é un ornamento que dá como resultado unha interpretación máis estética dunha obra musical. No Barroco era habitual que a música se interpretase no clavicémbalo, que era un instrumento que non permitía achegar ningunha clase de matices. De aí xurdiu a necesidade de adornar as melodías da época para dotar de variedade e estética ás composicións. Así mesmo, este ornamento foi utilizado con frecuencia polos compositores do período clásico.[8]

Na música barroca e do clasicismo así como no período romántico temperán, en determinados contextos a apoiatura dábase por sentado mesmo cando non estaba anotada na partitura. Esta circunstancia era particularmente frecuente no recitativo.[3]

As apoiaturas poden presentarse nun dos tipos seguintes:[2][3][4]

  • Apoiatura breve ou acciaccatura: escríbese cunha corchea pequena riscada antes da nota principal.[5]
  • Apoiatura longa: represéntase cunha corchea pequena sen riscar antes da nota principal.
  • Apoiatura dobre: represéntase con dúas notas semicorcheas máis pequenas antes da nota principal que poden estar separadas entre si por intervalos diversos.
  • Apoiatura posterior: neste caso a apoiatura aparece trala nota principal e reduce a duración desta no seu propio valor. Tamén pode ser sinxela ou dobre.

Ademais, estas notas de adorno pódense clasificar atendendo a dous criterios:

  • Ascendentes ou descendentes, segundo sexan respectivamente máis graves ou máis agudas que a nota principal.
  • De grao ou de salto, segundo estean colocadas a unha distancia de segunda da nota principal ou a distancia maior.
  1. Apoiatura en bUSCatermos da USC.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 Randel, Don Michael: The Harvard Dictionary of Music. Harvard University Press, 2003, p. 49.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 «Appoggiatura». New Grove Dictionary of Music and Musicians, ed. Stanley Sadie. Macmillan, 2001 [1980].
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 Grabner, Hermann: Teoría general de la música. Akal, 2001, pp. 25-32.
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 Seletsky, Robert E.: «Acciaccatura». New Grove Dictionary of Music and Musicians, ed. Stanley Sadie. Macmillan, 2001 [1980].
  6. Souriau, Étienne: Diccionario Akal de Estética. Akal, 1998, p. 118.
  7. Baxter, Harry & Baxter, Michael: Cómo leer música. Robinbook, 2007, p. 188.
  8. Antrazyt, Gisela E.: Guía de lenguaje musical. Icaria, 1989, p. 13.

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]