Papiniano

Papiniano
	;
Biografía
Nacemento	marzo de 142 ; Homs, Siria (pt)
Morte	211 (Gregoriano) (68/69 anos); Roma, Italia
Causa da morte	decapitación
Prefecto do pretorio
Actividade
Campo de traballo	Dereito
Ocupación	xurista
Período de tempo	Imperio Romano
Carreira militar
Lealdade	Imperio Romano
Descrito pola fonte	Enciclopedia de Otto; Paulys Realenzyklopädie der klassischen Altertumswissenschaft; Dicionario Enciclopédico Brockhaus e Efron

Emilio Papiniano (en latín, Aemilius Papinianus), tamén coñecido simplemente polo nome de Papiniano, nado en Siria en 142 e finado en Roma no 212, foi un xurisconsulto romano, magister libellorum e prefecto do pretorio do emperador Septimio Severo. Foi discípulo do xurista Quinto Cervidio Escévola.

Traxectoria

Pouco se sabe sobre a vida persoal de Papiniano. Supúxose que naceu en Emesa (Siria), ou en África ao redor do ano 150, e que era parente por afinidade de Septimio Severo.

Iniciou o cursus honorum baixo Marco Aurelio, xunto a Septimio Severo, do cal foi íntimo amigo. Ao converterse Septimio Severo en emperador, nomeouno magister libellorum, prefecto do pretorio (cargo que desempeñou ata a morte deste último en 211), e membro do Consilium do emperador. Antes do seu falecemento o emperador encomendoulle especialmente aos seus dous fillos, Xeta e Caracalla.

Papiniano intentou manter a paz entre os fillos de Severo, pero ambos só pensaban en eliminar ao outro para quedar co poder. Finalmente, Caracalla asasinou o seu irmán no ano 212 e ordenou a morte de Papiniano, ao parecer, por non querer xustificar o asasinato ante o Senado.

Este feito daría orixe á frase «É moito máis fácil cometer un parricidio que xustificalo» (non tam facile parricidium excusari posse quam fieri), aínda que a autenticidade histórica desta frase é bastante dubidosa. Os detalles do ocorrido varían segundo a fonte, pero está practicamente fóra de discusión que existiu unha relación entre o fratricidio de Xeta e a morte Papiniano, que ocorreu no ano 212.

Obras

As súas obras máis importantes foron as Quaestiones en 37 libros, escritos antes de 198 (que corresponde máis ao tipo de literatura denominada Digesta, por contemplar o estudo dogmático e os casos consultados e resoltos polo autor) e as Responsa (comentarios a casos reais) en 19 libros, escritas entre 204 e a data da súa morte.

Ademais redactou dúas obras co mesmo título: De adulteriis, dous libros de Definitiones e un texto en grego, en que expoñía as obrigacións dos maxistrados e funcionarios da policía urbana (aínda que se sospeita que este é unha colección posclásica, que reproduce fragmentos das Responsa). No Digesto consérvanse 596 fragmentos de Papiniano.

Importancia

Polo seu talento xurídico e vida pública, unido á súa heroica morte (como un mártir pola xustiza), Papiniano é tradicionalmente considerado un dos «príncipes da xurisprudencia romana» e practicamente o xurista por antonomasia; por exemplo, para Mommsen era o maior dos xurisconsultos romanos.

Entre as súas calidades como xurista destacáronse, entre outros trazos, a súa independencia de criterio e o afán pola procura de solucións equitativas, criterio diverso ao seguido polos seus predecesores (que eran tecnicamente rigoristas).

A lei de citas de 426, que regulaba a recitatio das obras dos xuristas ante os tribunais (ou sexa, que xuristas podían ser invocados e os criterios para a decisión do xuíz ante opinións diversas destes) concedeulle a preeminencia entre os xuristas romanos clásicos, ao establecer que, se non existía maioría nun sentido ou había empate entre Gaio, Paulo, Ulpiano, Herenio Modestino e el, prevalecía a súa opinión. En caso que non se manifestou sobre o particular, o xuíz quedaba libre de elixir entre as opinións presentadas polas partes.

Ademais, dentro do Dixesto de Xustiniano, as súas obras forman parte da denominada masa papiniana, é dicir, dunha das catro agrupacións de textos utilizados na súa redacción.

Tal importancia tivo Papiniano no Dereito, que as dúas máis importantes compilacións lexislativas que impuxeron os bárbaros aos romanos, o Breviario de Alarico, dos visigodos, e a lei romana dos borgoñóns, tiveron senllos capítulos nos que recompilaban textos deste importante xurisconsulto. Tan importante foi Papiniano para os borgoñóns, que a lexislación imposta por estes foi coñecida como O Papiniano, por facer alusión ao xurisconsulto en mención.

Véxase tamén

Bibliografía

Paricio, Javier (1999). Los juristas y el poder político en la antigua Roma. Granada: Editorial Comares, S.L. ISBN 84-8151-865-4.
Giuffre. Papiniano, fra tradizione et innovazione, << ANRW >> 11-15, 632ss

Outros artigos