Ron

---

Este artigo é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.

---

Ficheiro:Three rums jvp.jpg

Rons de tres tipos

O ron é unha bebida alcohólica que se obtén a partir da cana de azucre por fermentación, destilación e envellecemento, xeralmente en barricas de carballo. Esta bebida menciónase por primeira vez en documentos de orixe nazarí (antigo reino de Granada), pero con maior consistencia, pola súa fama entre os mariñeiros, en documentos provenientes de Barbados en 1650. Chamábaselle "kill-devil" ('mata-diaño') ou "rumbullion" (unha palabra de Devonshire, Inglaterra, que significa 'un gran tumulto'). Nas colonias antillanas francesas, chamóuselle "guildive" (modificación de "kill-devil") e posteriormente "tafia", un termo africano ou indíxena. Xa en 1667 chamábaselle simplemente "rum", termo derivado da palabra española ron (palabra de raíz árabe) e a francesa rhum (que deriva da anterior). A primeira mención oficial da palabra "rum" aparecen nunha orde emitida polo Gobernador Xeral de Xamaica con data 8 de xullo de 1661.

Orixe

A cana de azucre foi traída polos árabes a Europa a través de España e cultivada principalmente nas costas do sur, hoxe moi coñecidas por posuír un clima adecuado para toda clase de cultivos tropicais, feito que aproveitaron os árabes para a obtención de azucre de cana e outros derivados para pastelería ou certo tipo de bebidas. De feito, consérvase na provincia de Granada o máis antigo trapiche do mundo. Cando os cristiáns conquistan o reino nazarí de Granada, ocórreselles imitar a forma de facer un licor co doce mollo de cana que xa practicaban os árabes e que estes á súa vez copiaran doutras culturas, de modo que o ron máis antigo do que tense coñecemento procede de Selecta.

Os españois levaron a cana ás illas Canarias e logo ás illas do Caribe, principalmente a Cuba, onde o clima era moito máis apropiado e a produción, tanto de azucre como de ron, pasou a facerse en Canarias e en América. Cando ingleses e franceses, máis afeccionados que os españois aos licores de alta gradación alcohólica, instálanse nas Antillas, toman o cultivo da cana, para ter azucre nas suas metrópolis e comezan a destilar o ron.

Algúns din que o ron provén da Martinica, illa do cálido Caribe coñecido tamén como o "Arquipélago do Ron". Outros, con todo, aseguran que a cana foi sementada en Grecia moitos anos antes do encontro de dous mundos e que os primeiros colonizadores levárona ás exóticas illas das Antillas. Calquera sexa a versión, o certo é que desde entón o ron ten carta de cidadanía caribeña e pasaporte universal, mercé á súa versatilidade para lograr feliz unión con outras bebidas, zumes e licores, do mesmo xeito que lle pasou ao tabaco, de orixe persa, do que se ten noticias desde a época romana en canto á "raro costume de introducirse polo nariz certa folla moída", e que con todo é aceno típico de moitos países caribeños, como Cuba cos famosos puros "Cohíbas".

Que é o ron?

Este augardente obtense da destilación das melazas ou mollos fermentados da cana de azucre. Alcanza 80º de contido alcohólico pero se rebaixa engadindo auga destilada. Este licor xeralmente se envellece en barricas de carballo por períodos de tempo diverso. Cada país produtor marca unha diferenza nas calidades dos seus produtos.

Elaboración

Para obter o ron séguense catro fases:

• Fermentación
• Destilación
• Añejamiento
• Mestura. É o proceso final onde se combinan distintos rones de variado avellentamento para obter un produto característico que identifica aos principais países produtores.

Países produtores

Os países de fala hispana producen rones moi secos e de corpo lixeiro, algo parecidos ao brandy, segundo a sua vellez. Hai outros de maior corpo e picantes que teñen a súa orixe en países de fala inglesa e francesa.

Nicaragua

Produce ron de calidade internacional, Ron Flor de Cana (Basicamente feito na provincia de Chichigalpa). O Ron Nicaraguano foi premiado con numerosos galardóns internacionais e está considerado como un dos tres mellores ron do mundo.

Cuba

Produce rones sobrios e equilibrados, con corpo e avellentamento en carballo. Entre os mellores están os producidos polas marcas Havana Club, Santiago de Cuba, Legendario ou Caney.

O antigo Matusalem xa non se produce en Cuba, produciuse en Florida e desde o 2002 na Republica Dominicana, na antiga destilería Matusalem en Santiago de Cuba fabrícase hoxe o ron que honra co seu nome á cidade, o "Santiago de Cuba", de excelente calidade como o seu antecesor.

Venezuela

Como país caribeño, os seus rones, avellentados en barricas de carballo, son de corpo lixeiro, pero firmes e tersos ao padal, con aromas e sabores afrutados e maduros. Os tres principais rones que produce son Ron Santa Teresa, Pampero e Cacique, coas súas respectivas variedades, estas marcas de ron venezolano son consideradas das mellores do mundo. Os rones Pampero e Cacique son os rones latinoamericanos afiliados á internacional de licores DIAGEO.

En Santa Teresa atópanse rones de máis de 10 anos de envellecemento e crianzas superiores a 20 anos. Tamén se atesouran rones de preto de 80 anos que se usan para preparar mesturas súper premium. Rones liviáns e novos son mesturados con rones pesados e de maior idade para satisfacer os padais máis esixentes. Estas mesturas son filtradas, arrefriadas e repousadas para ser finalmente embotelladas. Así se producen os seus rones "añejos" Bicentenario, Selecto, Gran Reserva, Santa Teresa Branco, e os licores a base de ron Arakú

Xamaica

Caracterízase por ter un ron moi aromático, e ás veces especiado, que se diferencia doutros con facilidade. Tamén produce ron negro.

República Dominicana

Os seus rones son elegantes con aromas e corpos sexis definidos. Principais rones: Brugal, Bermúdez, Barceló, Siboney, Macorix, Matusalem entre outros. Destes rones, Matusalem, da cidade Santiago dos Cabaleiros, gañou a Medalla de Ouro en tres dos seus tipos de ron, e Barcelo e Brugal gañaron Medallas de Bronce na San Francisco World Spirits Competition. Moitos destes rones expórtanse a moitos dos paises da Unión Europea, e Estados Unidos. A industria do ron dominicano comezou formalmente a partir da fundación da fábrica de ron Bermúdez no ano 1852.

Porto Rico

A industria do ron en Porto Rico data da época de colonización española. Son un pouco máis lixeiros de corpo que os producidos na illa veciña de República Dominicana. Principal ron: Bacardí (é un ron orixinario de Cuba, e dise que que as súas fabricas foron trasladadas a Porto Rico para poderse penetrar ao mercado estadounidense), Don Q e Palo Viejo. Bacardí é o Ron de máis venda no mundo. A corporación Bacardi que destila as súas rones na cidade de Cataño, provén da illa de Cuba e mudou as súas operacións como produto da revolución cubana. Prodúcense outros rones de alta calidade para o consumo local como Ron Barrilito (nas súas versións dúas e tres estrelas), Ron Castillo. Nos Estados Unidos promociónase o Ron Captain Morgan como ron de orixe portorriqueña.

Martinica

Ten rones fortes en sabor e aroma. Adoitan agregarlles caramelo líquido o que lles dá un toque singular.

Güiana

Estes rones recoñécense pola cana de azucre de Demerara, que lles permite producir bebidas de calidade sobre todo cando teñen bo tempo de envellecemento.

España

En España atópanse dúas zonas produtoras de ron: na Península en Motril, Andalucía, elabórase un ron típico da costa tropical granadina; e nas Illas Canarias, como o Ron Guajiro ou o Ron Cocal ao norte de Tenerife. Ademais o RON MEL producido pola destilería COCAL é o máis famoso das Illas Canarias. Tamén atopamos o Ron Aldea, fabricado na illa de A Palma. En Gran Canaria elabórase outro coñecido "ron mel", aínda que menos coñecido. Tamén en Gran Canaria elabórase os coñecidos como ron Arehucas e ron Artemi. En Arucas onde se elabora o ron Arehucas, nome prehispánico desta cidade, hai constancia de que desde o século XVIII os monxes destilaban este licor nos conventos. A bebida calou entre a poboación e un século despois a destilería aruquense San Pedro, antecesora da actual de Arehucas, converteuse en provedora da Casa Real. Canarias foi o punto de orixe da cana de azucre que os españois levaron a América.

Tamén na zona do Penedés (Cataluña), famosa polos seus viños e cavas, prodúcense dous rones bastante coñecidos: o ron Pujol (Pujol e Grau) e o ron Negrita (Bardinet).

En Motril, na costa da provincia de Granada, onde é tradicional o cultivo de cana e froitas tropicais, fabrícase un ron tradicional na destilería de Francisco Montero, Ron Pálido.

Guatemala

Ron Botrán Añejo.

Este país centroamericano, obtivo numerosos galardóns internacionais, debido á altísima calidade no ron que se produce nesta rexión. O ron guatemalteco é de sabor doce e ,á vez, fácil de combinar con outros sabores. Esta última calidade permite a elaboración de rones saborisados, cun sinnúmero de variantes como o son: chocolate, cereixa, limón e menta.

Destacan a Industria Licorera Zacapaneca, S.A. e Industria Licorera Guatemalteca, S.A., a primeira, produtora orgullosa do seu produto estrela "Ron Zacapa Centenario" o cal ostenta o título de -o ron número un no mundo- durante os últimos 5 anos; tamén galardoado cunha puntuación de 85/100 polo "The Beverage Testing Institute" no ano 2001 (a máis alta puntuación ata ese entón). Tamén Industria Licorera Quezalteca, S.A. produtora dos rones marca Botrán.

Colombia

Aínda que existen poucas empresas que o producen, o consumo de ron está bastante xeneralizado neste país. As marcas máis coñecidas son Ron Vello de Caldas, Ron Tres Esquinas, Ron Santafé, Ron Medellín. Tómase normalmente só, con bebidas gasosas ou mesturado con limón, canela, azucre e auga (canelazo).

Outros países produtores

Barbados, Trinidad e Tobago, O Salvador, Perú, Inglaterra, Ecuador.

Rolda de Ron

Tomás da Barra, escribía sobre o ron:

"O seu ubicua presenza en bares de discotecas e restaurantes de terra firme pode chamar a equívocos contemporáneos. Non o subestime:

O ron é un dos licores máis nobres e antigos do mundo. A súa orixe, netamente americano, remóntase ata o século XVII. Piratas e outra sorte de aventureiros mariños, apabullados pola frondosa presenza da cana de azucre por todas as partes do Caribe, souberon difundir a súa boa nova nativa, bendito aquel que ferveu a cana, cara a goces continentais. As súas posibilidades oscilan desde unha presenza incolora, inodora, lixeira, ata o máis opaco castiñeiro escuro, o aroma floral e robusta densidade corporal. Velaí a súa virtude multifacética, idónea para o feliz matrimonio con outros ingredientes que a coctelería supón.

Para os entendidos, o método de destilación é crucial. A pulpa da cana de azucre contén un 90% de néctar doce, do cal un 18% é azucre. En complicada química cuxa explicación podería devir en humillante, almidones, bacterias e acedos son sabiamente privilexiados uns sobre outros a fin de chegar á variedade de ron que se persegue.

Unha fermentación lenta devén nun bouquet máis intenso, por exemplo, tan só un dos tantos axiomas preponderantes. Saltando algunhas regras, hai quen lle agregan ingredientes como canela, vainilla ou pasas para modificar o aroma cara a un rexistro persoal. O oficio do destilador consiste en controlar tempos, temperaturas, procesos, de xeito tal que se chegue ao momento de mel que honra ao ron. E chegado aí, recentemente empeza o clímax final: o añejamiento. A cor dependerá do material en que se añeje o produto destilado. Tanques de aceiro inoxidable logran o ron transparente, case metálico cos que os barmen adoitan facer prodixios. A madeira dálle esa cor améndoa que tan ben combina coa posta de sol a poucos metros do mar.

Rones portoriqueños (lixeiros), xamaiquinos (densos), venezolanos (saborosos), teñen un sólido prestixio masivamente avalado polos máis sensibles padais. Pero é Cuba, illa que é metade rumba, metade cana, quen máis se privilexiou coa bendición do licor de cana. Méritos propios ten e sóbranlle. Non en balde a máis grande destilería de ron do mundo está na illa e é de Havana Club. Pero seica a quen máis lle deba o seu prestixio o ron cubano sexa a Ernest Hemingway. O seu dictum: O mojito en A Bodeguita, o daiquirí no Floridita, focalizan o preciso punto de encontro con dous dos máis notables cócteles que inclúen ron na súa natureza. Se desexa comprobalo, achéguese pola Rúa do Bispo Nº 557 en A Habana Vella. Sentado á barra do Floridita pida un Hemingway Especial: Dobre ración de daiquiri servida en copa con cume de neve tipo Kilimanxaro. O resto é literatura".

Tomás da Barra#GGC11C