Xustiza: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido

En liña

Revisión como estaba o 5 de xullo de 2007 ás 17:48

A xustiza é o conxunto de regras e normas que establecen un marco axeitado para as relacións entre persoas e institucións, autorizando, prohibindo e permitindo accións específicas na interacción de individuos e institucións.

Este conxunto de regras ten un fundamento cultural e na maioría de sociedades modernas un fundamento formal:

O fundamento cultural baséase nun consenso amplo nos individuos dunha sociedade sobre o bo e o malo, e outros aspectos prácticos de como deben organizarse as relacións entre persoas. Suponse que en toda sociedade humana, a maioría dos seus membros teñen unha concepción do xusto, e considérase unha virtude social o actuar de acordo con esa concepción.
O fundamento formal é o codificado formalmente en varias disposicións escritas, que son aplicadas por xuíces e persoas especialmente designadas, que tratan de ser imparciais con respecto aos membros e institucións da sociedade e os conflitos que aparezan nas súas relacións.

Teorización sobre a xustiza

A Xustiza non é o dar ou repartir cousas á humanidade, senón o saber decidir a quen lle pertence esa cousa por dereito. A Xustiza é ética, equidade e honradez. É a vontade constante de dar a cada un o que é seu. É aquel sentimento de rectitude que goberna a conduta e fai acatar debidamente todo os dereitos dos demais. Hans Kelsen defínea así: "A Xustiza é para min aquilo cuxa protección pode florecer a ciencia, e xunto coa ciencia, a verdade e a sinceridade. É a Xustiza da liberdade, a xustiza da paz, a xustiza da democracia, a xustiza da tolerancia."

Outro nivel de análise é entender a xustiza como valor e fin do Dereito (máis que como virtude subxectiva) ao que podemos conceptuar xuntamente con Norberto Bobbio como "aquel conxunto de valores, bens ou intereses para cuxa protección ou incremento os homes recorren a esa técnica de convivencia á que chamamos Dereito". Agora ben en canto o "ideal de xustiza" ou sexa, ese conxunto de condicións protexidas polo dereito, pódese considerar desde unha perspectiva absoluta iusnaturalista dentro do cal todo dereito é xusto e se non é xusto é dereito. Pero desde unha perspectiva iuspositivista o dereito é condición da xustiza e á vez esta é unha medida de valoración do dereito, polo que podemos dicir que un dereito positivo determinado é xusto ou é inxusto de acordo cun ideal de xustiza subxectivo.

O Dixesto, un dos compoñentes da obra de recompilación do dereito romano realizada por Xustiniano (o Corpus Iuris Civilis), comeza así (D.1.1.1):

(...) ius a iustitia (...) ius est ars boni et aequi - O Dereito é xustiza, o Dereito é a arte do bo e o equitativo.

Todas as virtudes están comprendidas na xustiza. En definitiva, a verdadeira xustiza é a arte de dar o xusto ou facer dar o xusto a un individuo, baseándose nos principios da arte do dereito, sen ter ningún tipo de discriminación ou preferencia cara a ningunha persoa. Xa que todas as persoas deben ser tratadas sen ningunha discriminación ou preferencia xa que así se estaría dando unha xustiza falsa, e non sería "dar a cada un o seu", senón "dar a el o que lle toque", dependendo da súa clase social ou raza.

Concepto revolucionario de xustiza

O concepto revolucionario de xustiza baséase en concibir a xustiza como o sentimento e actitude humana que, fundamentado nos principios e normas da ética, a moral e a lei, ten como fin supremo lograr o respecto dos dereitos colectivos e individuais de todos e cada un dos membros que integran unha determinada sociedade, inducíndonos a decidir accións como instrumentos específicos de premiar ou sancionar a conduta humana, en proporción igual ao ben ou ao dano causado por devandita conduta.

Teorías acerca da Xustiza

Entre outras moitas teorías sobre a xustiza, destacamos a dos filósofos:

Platón: A Xustiza Aristocrática como harmonía social. Propón que os postos de mando os leven os mellores da sociedade, é dicir, os máis sabios.
Aristóteles: A Xustiza como igualdade proporcional: Dar a cada un o que é seu, ou o que lle corresponde. Di que o que lle corresponde a cada cidadán ten que estar en proporción co seu rango social e os seus méritos persoais.
Santo Tomás de Aquino: A Lei Natural. Di que os cidadáns han de ter os dereitos naturais, que son os que Deus lles dá. Estes dereitos son máis tarde chamados Os Dereitos Humanos.
Para os utilitaristas as institucións públicas compóñense dunha forma xusta cando conseguen maximizar a utilidade (no sentido de felicidade) agregada. Segundo esta teoría, o xusto é o que beneficia ao maior número de persoas á vez.

A Xustiza na Mitoloxía Universal

Mitoloxía grega:

Astrea, deidade feminina grega (xustiza moral), filla de Temis.
Diké, deidade feminina grega, filla de Temis.
Temis, deidade feminina grega (xustiza divina).

Mitoloxía nórdica:

Forseti, deidade masculina nórdica.

Mitoloxía romana:

Iustitia, deidade feminina romana.

Xustiza distributiva

Un aspecto interesante da organización das sociedades é como se reparten os recursos dispoñibles, os bens producidos e a riqueza dispoñible. En principio, na maioría de sociedades manexáronse dous conceptos parcialmente incompatibles sobre que é unha distribución xusta dos bens e a riqueza:

A xustiza segundo a necesidade, sostén que aqueles que teñen maiores necesidades dun ben deben posuír asignacións maiores. En xeral este criterio é preponderante ao considerar a situación de persoas enfermas ou con discapacidades e tamén a segmentos da sociedades con menos capacidade de procurarse bens como os nenos, os anciáns e os marxinados.
A xustiza segundo o mérito, sostén que aqueles que máis contribúen á produción de bens e riqueza deben ter tamén unha maior proporción dos mesmos. Algúns partidarios do liberalismo sosteñen que pór en risco o criterio anterior eliminaría un importante incentivo á xeración de riqueza e o traballo contributivo.

Xa Marx na súa Crítica ao Programa de Gotha sinalou o erro de confundir ambos os dous tipos de xustiza. Na práctica nas sociedades modernas os dous criterios de xustiza distributiva coexisten na asginación de recursos, aplicándose con maior ou menor prioridade un ou outro segundo o caso concreto.