Diérese

¨
Diérese
Signos ortográficos
	punto ( . ); coma ( , ); punto e coma ( ; ); dous puntos ( : ); puntos suspensivos ( … ); signo de interrogación ( ? ); signo de exclamación ( ! ); comiñas ( « » ) ( ‘ ’ ) ( “ ” ); parénteses ( ( ) ) ; corchetes ( [ ] ) ; raia ( ― ); guión ( ‐ ) ; barra diagonal ( / ) ; apóstrofo ( ' ) ( ’ ); acento ( ◌́ ); acento agudo ( ◌́ ); acento circunflexo ( ◌̂ ); acento grave ( ◌` ); diérese ( ◌̈ ); til ( ~ ); espazo ( )
Outros signos auxiliares
	antilambda ( < > ); antígrafo ( ¶ ); arroba ( @ ) ; asterisco ( * ) ; asterismo ( ⁂ ); barra inversa ( \ ) ; barra vertical ( \| ) ( ¦ ); cancelo ( # ); chaves ( { } ); cruz ( † ) ( ‡ ); e comercial ( & ) ; fin de artigo ( ∎ ) ; frecha ( → ) ; grao ( ° ) ; guión baixo ( _ ) ; ídem ( 〃 ); indicador ordinal ( º ) ( ª ) ; man ( ☞ ); moeda ( ¤ ); parágrafo ( § ) ; porcentaxe ( % ); prima ( ′ ) ( ″ ) ( ‴ ) ; punto de lista ( • ); punto medio ( · ); símbolos lóxicos; ( ⇒ ) ( ¬) ( ∃ ) ( ⊤ ) ( ∴ ); símbolos matemáticos ; ( + ) ( ‒) ( × ) ( ÷ ) ( = ) ( ± ); símbolos monetarios ; ( ¤ ) ( $ ) ( ¢ ) ( £ ) ( ₤ ) ( ¥ ) ( € ); símbolos de propiedade intelectual ; ( © ) ( ℗ ) ( ® ) ( ™ ) ( ℠ ) ( Ⓜ );
Esta caixa: ver; conversa; editar;

A diérese é un signo ortográfico diacrítico consistente en dous puntos que se colocan enriba de certas letras, habitualmente vogais.

Usos[editar | editar a fonte]

Na lingua galega[editar | editar a fonte]

Emprégase sobre a vogal u nas sílabas güe, güi para indicar que ten que pronunciarse.
Emprégase sobre a vogal i nas primeira e segunda persoa do plural dos copretéritos de indicativo dos verbos rematados en –aer, -oer e –oír para indicar que o i é unha sílaba distinta e así distinguir estas formas verbais das do presente de subxuntivo: saïamos/saiamos.
Aínda que neste caso non hai confusión, tamén se pon diérese nas mesmas persoas dos verbos rematados en –uír.
Algúns autores do século XIX empregaron o x con diérese (ẍ) para indicar o fonema fricativo sonoro. Esta ortografía empregouna Rosalía de Castro na primeira edición de Follas Novas.^[1]

Noutras linguas[editar | editar a fonte]

A diérese existe en numerosas linguas e indica situacións diferentes, como metafonía, o feito desas vogais teren que ser pronunciadas ou sinalar un hiato.

Unhas poucas linguas empregan a diérese sobre consoantes:

En malgaxe escríbese sobre o n ( n̈ ) para representar o ŋ.^[2]
O mam^[3] e o alfabeto latino kurmanjî do kurdo^[4] emprégano sobre o x ( ẍ ), no primeiro caso representa o fonema [ʃ] e no segundo o fonema [ɣ].

Outros usos[editar | editar a fonte]

É habitual o seu uso por efecto estilístico no nome de grupos musicais, como Motörhead ou Mötley Crüe, chamado en inglés heavy metal umlaut^[5].

Notas[editar | editar a fonte]

↑ Babarro González, Xoán (2013). Facultad de Filología (UNED), ed. "Centenario da literatura galegoasturiana (1913-2013)". Revista de Lenguas y Literaturas Catalana, Gallega y Vasca 18: 174.
↑ Omniglot (ed.). "Malagasy". Consultado o 25 de xaneiro de 2014.
↑ Omniglot (ed.). "Mam". Consultado o 22 de xaneiro de 2014.
↑ Omniglot (ed.). "Kurdish". Consultado o 22 de xaneiro de 2014.
↑ http://tvtropes.org/pmwiki/pmwiki.php/Main/HeavyMetalUmlaut