Canoa

Canoa antiga.

Unha canoa é unha embarcación pequena de forma alongada que se move mediante a forza humana. Habitualmente é dunha peza, a proa e a popa son puntiagudas, adoitan non ter leme nin quilla e a propulsión é a base de remos ou pas cuxo número depende do tamaño da embarcación. Os padexeiros encóntranse de cara á dirección desexada, xa sexan sentados en soportes sobre o casco ou fincados directamente nela. Deste xeito padexar unha canoa diferénciase co remo, xa que os remeiros encóntranse de costas á dirección desexada. As pas poden ser dunha soa folla ou de dobre folla

Entre as canoas pódense diferenciar varios tipos como por exemplo as de tipo monocasco, de buque aberto (a miúdo construídas a partir dun madeiro dunha árbore baleirada) que adoitan chamarse piraguas e caiucos, ou as de buque pechado, habitualmente construídas con pel, como os kaiaks do ártico.

As protoembarcacions máis antigas (duns 10.000 anos) descubertas en sitios arqueolóxicos foron caiucos cortados con ferramentas de pedra a partir de madeiros de árbores resinosas.

Deseño e construción

Materiais

• Algunhas canoas primitivas eran construídas con madeira, moitas veces mediante troncos de árbores perforados. Esta tecnoloxía é aínda practicada nalgunhas partes do mundo, especialmente por indíxenas de América.
• As canoas de madeira modernas son tipicamente construídas con costelas de madeira por carpinteiros artesáns. Tales canoas poden ser moi funcionais, lixeiras e resistentes, e son frecuentemente belas obras de arte.
• Os amerindios utilizaban cortiza de bidueiro e unha mestura de alcatrán e zume de árbore en Norteamérica, o que se converteu na forma estándar de transportar viaxeiros do comercio de peles.
• As canoas de madeira e lona son fabricadas asegurando unha cortiza externa de lona a unha armazón de madeira. O uso de lona para este propósito foi inventado pola unión de escultistas durante a guerra civil de Estados Unidos.
• As canoas de aluminio foron popularizadas pola compañía Grunman en 1944, cando a demanda de aeroplanos para a segunda guerra mundial empezou a decaer. O aluminio permitiu construción de unidades máis lixeiras e resistentes que coa tecnoloxía de entón.

Con todo, o aluminio é máis denso que a auga, así que unha canoa que se voltee afundirase a menos que ambas as terminacións se atopen cheas de material de flotación.

• O Royalex é un material composto moderno que permite obter un casco extremadamente flexible e duradeiro. As canoas de Royalex son famosas por recuperar a súa forma logo de ser enroladas ao redor dunha árbore con só distorsións menores.
• Fibra de vidro e Kevlar é tamén utilizado para a construción de canoas.

Dependendo do uso da canoa, cada un dos tipos ten as súas vantaxes. Por exemplo, unha canoa de lona é máis fráxil que unha de aluminio, xa que logo é menos apropiada para o seu uso en augas turbias, pero é máis silenciosa, e xa que logo mellor para observar a fauna silvestre. Con todo, as canoas feitas con materiais naturais requiren mantemento frecuente, e non son moi durables.

Consideracións no deseño do casco

As canoas con fondo redondo presentan pobre resistencia a graos pequenos de inclinación, pero son difíciles de voltear (é dicir, a súa estabilidade inicial é pobre, pero a súa estabilidade final é boa). Unha canoa de fondo plano ten unha excelente estabilidade, pero se é inclinada ata certo punto, vólvese inestable e se volteará. Os deseños de fondo redondo son capaces de pasar sobre obstáculos moito máis facilmente, debido a unha menor área de contacto co obstáculo, aínda que teñen mellor calado náutico.

As quillas nas canoas incrementan a facilidade de seguir en liña recta con vento en popa, pero diminúen a facilidade para virar rapidamente para evitar un obstáculo. As canoas con fondo en forma de "V" teñen unha saínte integrada no casco similar a unha quilla, o cal incrementa a estabilidade inicial. As quillas teñen beneficios cando se navega a mar aberto con vento en popa, pero o aumento en calado asociado con isto non é desexable na navegación en auga doce.

Realmente, as quillas non axudan ás canoas a navegar en liña recta. As canoas son embarcacións de dislocación. Os seus cascos, movéndose pola auga, son máis grandes aínda que as quillas, e teñen un efecto máis considerable na traxectoria dunha canoa a través da auga. En canoas de aluminio, as quillas son artefactos de manufactura, onde as dúas metades do casco son unidas. En canoas de madeira e lona, as quillas son tiras que protexen ao bote das rocas e ao ser tiradas na costa. As canoas de plástico presentan quillas para endurecer ao casco permitindo ao armazón tubular interno ser izado coa tapa da canoa. A forma do casco, particularmente o grao de proa e popa, determinan de que forma (ou non) unha canoa segue o curso.

As canoas con punta redonda son fáciles de manobrar. As canoas puntiagudas son un pouco resistentes de virar e teñen máis facilidade para seguir un curso. As puntas altas non teñen máis propósito que o de atrapar o vento.

Os cascos das canoas son usualmente abertos na parte de arriba. Con todo, as canoas slálom son pechadas cunha saia de aerosol, como moitos kaiaks.

Deseños tradicionais ao redor do mundo

Canoa de cortiza de bidueiro

As primeiras canoas en moitas partes do mundo foron canoas atrincheiradas, formadas de troncos ocos.

Nas illas do océano Pacífico, as canoas atrincheiradas teñen mastros laterais para incrementar a estabilidade no océano. Estas canoas poden ser moi grandes, e algunha vez foron usadas para viaxes a longas distancias. En Hawai, as canoas son tradicionalmente manufacturadas con troncos de acacia koa. Tipicamente levan unha tripulación de seis persoas; un navieiro e cinco padexeiros.

Nas rexións amornadas de Norteamérica, as canoas son tradicionalmente fabricadas cunha armazón de madeira de cortiza de bidueiro con resina para facelas resistentes á auga. Máis tarde, foron fabricadas dunha armazón, costelas e outras partes de madeira (asentos etc.) e cascos con lona co tamaño adecuado e pintada para obter suavidade e protección contra a auga.

Partes dunha canoa

Vista desde arriba dunha canoa típica.

1. Bote
2. Popa
3. Casco
4. Asento
5. Un mastro horizontal preto da parte superior do casco.
6. Regala (a parte superior do bordo do casco)
7. Compartimiento que contén unha espuma de bloqueo (para previr que a canoa se voltee)

Véxase tamén

Outros artigos

• Kayak
• Piragua

Bibliografía

• John McPhee. The Survival of the Bark Canoe ISBN 0-374-27207-7
• Bill Mason. Path of the Paddle ISBN 1-55209-328-X
• Bill Mason. Song of the Paddle ISBN 1-55209-089-2
• Paul Mason. Thrill of the Paddle ISBN 1-55209-451-0

Ligazóns externas

• Museo canadense de canoas (en inglés)
• Asociación da Herdanza das Canoas de Madeira (en inglés)