Tratado de Waitangi
O Tratado de Waitangi (en inglés: the Treaty of Waitangi, en maorí: Te Tiriti o Waitangi) asinouse o 6 de febreiro de 1840 en Waitangi, na Baía das Illas, Nova Zelandia. Foi asinado por representantes da coroa británica, e xefes maorís da Illa Norte. O residente británico, James Busby, xa convencera a aproximadamente 35 destes xefes a que pretendesen a independencia baixo a denominación de "Confederación das Tribos de Nova Zelandia". O documento rubricado en Waitangi foi despois entregado a outras localidades do norte para obter firmas maorís adicionais.[1][2][3]
The Treaty (como o chaman frecuentemente os neozelandeses), xustificaba que os ingleses fixesen de Nova Zelandia unha colonia británica. Hoxe considérase o punto fundacional de Nova Zelandia como nación.
Mentres, o gran problema radica en que se asinaron dúas versións, unha en inglés e outra en maorí, e ambas teñen puntos discordantes. A versión maorí di que eles aceptan a permanencia dos británicos a costa da protección permanente por parte da coroa. A versión británica di que os maorís sométense á coroa a cambio da protección británica. Por exemplo, o uso da palabra kawanatanga, que aparece no Tratado para expresar o concepto da soberanía.
Antecedentes[editar | editar a fonte]
Debido á natureza sen lei do asentamento europeo e do crecente interese francés polo territorio, en 1832 o goberno británico enviou a James Busby como representante británico cara a Nova Zelandia[4]. Busby non puido levar a lei e a orde á colonia europea, pero si puido supervisar a introdución da primeira bandeira nacional o 20 de marzo de 1834. En outubro de 1835, tras un anuncio polo que impedían a soberanía francesa, a efémera nación das Tribos Unidas de Nova Zelandia enviou a Declaración de independencia de Nova Zelandia ao rei Guillerme IV do Reino Unido, pedíndolle protección[4].
Os continuos disturbios e a acción legal da Declaración de independencia, levaron a que a Oficina Colonial enviase o capitán William Hobson a Nova Zelandia para reclamar a soberanía da Coroa británica e negociar un tratado cos maorís.
Tratado de compensación[editar | editar a fonte]
En 2008 sete Iwi, representando unhas 100.000 persoas, asinaron un tratado de compensación co estado polas inxustizas xurdidas do tratado de Waitangi. Segundo este, o estado entregará ás tribos unhas 176.000 hectáreas de terreos forestais, e os seus dereitos de explotación, evaluados nuns 316 millóns de US$. A licenza de explotación dos terreos estará a nome da empresa semiestatal CNI Isi Holdings Limited, cun 13,3% de participación estatal, e o 86,7% restante de participación maorí.[5]
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ "Treaty of Waitangi". Waitangi Tribunal. Arquivado dende o orixinal o 07 de agosto de 2011. Consultado o 10 de agosto de 2011.
- ↑ C. Orange.The Treaty of Waitangi.Bridget Willians .1987.Appendices P 260
- ↑ "In 1840 the document served its original purpose-to proclaim British sovereignty over the country and bring it into ...the British Empire". Nga Iwi O Te Motu .p35.Michael King.Reed. Auckland 2001.
- ↑ 4,0 4,1 James Rutherford (2009). A. H. McLintock, ed. "Busby, James". Te Ara - Enciclopedia de Nova Zelandia (en inglés). Consultado o 30 de xaneiro de 2011.
- ↑ O Goberno e sete tribos maorís asinan un acordo sobre disputa de terras. EFE, por medio de Terra Networks (25/06/2008).
Véxase tamén[editar | editar a fonte]
Bibliografía[editar | editar a fonte]
- Adams, Peter (1977). Fatal Necessity: British Intervention in New Zealand 1830–1847. Auckland: Auckland University Press. ISBN 0-19-647950-9.
- Durie, Mason (1998). Te Mana, Te Kāwanatanga; The Politics of Māori Self-Determination. Auckland: Oxford University Press. ISBN 0-19-558367-1.
- Moon, Paul (2002). Te ara kī te Tiriti (The Path to the Treaty of Waitangi). Auckland: David Ling. ISBN 0-908990-83-9.
- Orange, Claudia (1989). The Story of a Treaty. Wellington: Allen & Unwin. ISBN 0-04-641053-8.
- Orange, Claudia (1990). An Illustrated History of the Treaty of Waitangi. Wellington: Allen & Unwin. ISBN 0-04-442169-9.
- Scott, Dick (1975). Ask That Mountain: The Story of Parihaka. Auckland: Heinemann. ISBN 0-7900-0190-X.
- Walker, Ranginui (2004). Ka whawhai tonu matou (Struggle without End) (rev. ed.). Auckland: Penguin. ISBN 0-14-301945-7.
- Simpson, Miria. (1990). Nga Tohu O Te Tiriti/Making a Mark: The signatories to the Treaty of Waitangi. Wellington: National Library of New Zealand. ISBN 9780477074407
- Buick, T Lindsay (1916). The Treaty of Waitangi: or How New Zealand Became a British Colony (the first substantial work on the Treaty)
Outros artigos[editar | editar a fonte]
Ligazóns externas[editar | editar a fonte]
- Signatories to the Treaty of Waitangi (en inglés)
- Official Treaty of Waitangi Information Site (en inglés)
- Ministry of Culture & Heritage article (en inglés)
- Office of Treaty Settlements Arquivado 20 de maio de 2012 en Wayback Machine. (en inglés)
- Biography of Moka Te Kainga-mataa (en inglés)
- Text of the Treaty of Waitangi in English and Māori Arquivado 22 de febreiro de 2014 en Wayback Machine. (en inglés)
- Archives New Zealand Treaty of Waitangi site (en inglés)
