Potencial de quecemento global

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
O forzamento radiativo (influencia no quecemento) dos gases atmosféricos de efecto invernadoiro de longa vida acelerouse ata case duplicarse nos últimos 40 anos.[1][2][3]

O potencial de quecemento global ou índice GWP (do inglés global warming potential) é unha medida de canta radiación térmica infravermella sería absorbida nun período de tempo dado por un gas de efecto invernadoiro engadido á atmosfera, expresada como un múltiplo da radiación que sería absorbida pola mesma masa engadida de dióxido de carbono (CO
2). Mide a intensidade con que un gas inflúe no quecemento global comparado co CO
2. O GWP é 1 para o CO
2. Para outros gases depende da intensidade con que o gas absorbe radiación térmica infravermella, da rapidez coa que o gas abandona a atmosfera e o período de tempo que está sendo considerado. O equivalente de dióxido de carbono (CO
2e ou CO
2eq ou CO
2-e) calcúlase a partir do GWP. Para calquera gas é a masa de CO
2 que quentaría a Terra en igual medida que a masa dese gas. Así, proporciona unha escala común para medir os efectos climáticos de diferentes gases. Calcúlase como GWP multiplicado pola masa do outro gas.

O metano ten un GWP (en 100 anos) de 27,9,[4] que significa que, por exemplo, unha fuga dunha tonelada de metano equivale á emisión de 27,9 toneladas de dióxido de carbono. De xeito similar, unha tonelada de óxido nitroso, procedente de arrozais ou do esterco por exemplo, equivale a 273 toneladas de dióxido de carbono.[4](p7SM-24)

Valores[editar | editar a fonte]

O dióxido de carbono é a referencia. Ten un GWP de 1 sen importar o período de tempo utilizado. As emisións de CO
2 causan un incremento das concentracións atmosféricas de CO
2 que durarían miles de anos.[5] Estimacións dos valores de GWP en 20, 100 e 500 anos fanse e revísanse periodicamente en informes do Grupo Intergobernamental sobre o Cambio Climático (IPCC polas súas siglas en inglés de Intergovernmental Panel on Climate Change). O informe de 2023 é o Sexto Informe de Avaliación do IPCC (grupo de traballo I).[6] Os anteriores eran o Segundo Informe de Avaliación do IPCC (1995)[7], o Terceiro de Informe de Avaliación do IPCC (2001)[8], o Cuarto Informe de Avaliación do IPCC (2007)[9] e o Quinto Informe de Avaliación do IPCC (2013)[10].

Aínda que os informes recentes reflicten unha exactitude máis científica, os países e empresas continúan usando os valores SAR e AR4 por unha mellor comparación dos seus informes de emisión. O AR5 non considera os valores a 500 anos, pero introduciu as estimacións GWP incluíndo a retroalimentación ou feedback clima-carbono (f) cunha considerable incerteza.[10]

Valores GWP e tempo de vida Tempo de vida
(anos) 		Potencial de quecemento global, GWP
20 anos 100 anos 500 anos
Metano (CH
4) 		11,8[6] 56[7]
72[9]
84 / 86f[10]
96[11]
80,8 (bioxénico)[6]
82,5 (fósil)[6] 		21[7]
25[9]
28 / 34f[10]
32[12]
39f (biogenic)[13]
40f (fósil)[13] 		6,5[7]
7,6[9]
Óxido nitroso (N
2O) 		109[6] 280[7]
289[9]
264 / 268f[10]
273[6] 		310[7]
298[9]
265 / 298f[10]
273[6] 		170[7]
153[9]
130[6]
HFC-134a (hidrofluorocarbono) 14,0[6] 3.710 / 3.790f[10]
4.144[6] 		1.300 / 1.550f[10]
1.526[6] 		435[9]
436[6]
CFC-11 (clorofluorocarbono) 52,0[6] 6.900 / 7.020f[10]
8.321[6]		 4.660 / 5.350f[10]
6.226[6]		 1.620[9]
2.093[6]
Tetrafluoruro de carbono (CF
4 / PFC-14) 		50.000[6] 4.880 / 4.950f[10]
5.301[6]		 6.630 / 7.350f[10]
7.380[6]		 11.200[9]
10.587[6]
HFC-23 (hidrofluorocarbono) 222[10] 12.000[9]
10.800[10] 		14.800[9]
12.400[10] 		12.200[9]
Hexafluoruro de xofre SF
6 		3.200[10] 16.300[9]
17.500[10] 		22.800[9]
23.500[10] 		32.600[9]
Hidróxeno (H2) 4–7[14] 33 (20-44)[14] 11 (6-16)[14] —

O IPCC inclúe na lista moitas outras substancias non mostradas aquí.[10][6] Algunhas teñen un alto GWP pero soamente a unha baixa concentración na atmosfera. O impacto total de todos os gases fluorados é estimado no 3% de todas as emisións de gases de efecto invernadoiro.[15]

Os valores da táboa asumen que se analiza a mesma masa de composto; orixínanse distintas proporcións da conversión dunha substancia noutra. Por exemplo, a queima de metano dando dióxido de carbono reduciría o impacto do quecemento global, pero nun factor menor de 25:1 porque a masa do metano queimado é menor que a masa de dióxido de carbono liberado (proporción 1:2.74).[16] Para unha cantidade inicial dunha tonelada de metano, que ten un GWP de 25, despois da combustión habería 2,74 toneladas de CO
2, cada tonelada ten un GWP de 1. Isto é unha redución neta de 22,26 toneladas de GWP, reducindo o efecto do quecemento global nunha proporción de 25:2.74 (aproximadamente 9 veces menos).

Uso no Protocolo de Quioto e na UNFCCC[editar | editar a fonte]

Baixo o Protocolo de Quioto, o informe internacional estandarizado da Conferencia das Partes de 1997, decidiu (na decisión 2/CP.3) que se utilizarían os valores de GWP calculados no Segundo Informe de Avaliación do IPCC para converter as emisións de varios gases de efecto invernadoiro en equivalentes comparables de CO
2.[17][18]

Despois dalgunhas actualizacións intermedias, en 2013 este estándar foi de novo actualizado na xuntanza de Varsovia da Convención Marco sobre Cambio Climático das Nacións Unidas (UNFCCC, decisión 24/CP.19) e pasou a usarse un novo conxunto de valores GWP sobre un período de 100 anos. Publicaron estes valores no Anexo III, e tomáronos do Cuarto Informe de Avaliación do Grupo Intergobernamental sobre o Cambio Climático, que se publicara en 2007.[19]

Esas estimacións de 2007 aínda se usaron para comparacións internacionais ata 2020,[20] aínda que as últimas investigacións sobre os efectos do quecemento atoparon outros valores, como se mostran na táboa anterior. Os valores de 2007 son os da táboa seguinte:

Gas de efecto invernadoiro Fórmula química Potenciais de quecemento global a 100 anos
(estimacións de 2007, para comparacións en 2013-2020)
Dióxido de carbono CO2 1 0
Metano CH4 25 0
Óxido nitroso N2O 298 0
Hidrofluorocarbonos (HFCs)
HFC-23 CHF3 14.800 0
Difluorometano (HFC-32) CH2F2 675 0
Fluorometano (HFC-41) CH3F 92 0
HFC-43-10mee CF3CHFCHFCF2CF3 1.640 0
Pentafluoroetano (HFC-125) C2HF5 3.500 0
HFC-134 C2H2F4 (CHF2CHF2) 1.100 0
1,1,1,2-Tetrafluoroetano (HFC-134a) C2H2F4 (CH2FCF3) 1.430 0
HFC-143 C2H3F3 (CHF2CH2F) 353 0
1,1,1-Trifluoroetano (HFC-143a) C2H3F3 (CF3CH3) 4.470 0
HFC-152 CH2FCH2F 53 0
HFC-152a C2H4F2 (CH3CHF2) 124 0
HFC-161 CH3CH2F 12 0
1,1,1,2,3,3,3-Heptafluoropropano (HFC-227ea) C3HF7 3.220 0
HFC-236cb CH2FCF2CF3 1.340 0
HFC-236ea CHF2CHFCF3 1.370 0
HFC-236fa C3H2F6 9.810 0
HFC-245ca C3H3F5 693 0
HFC-245fa CHF2CH2CF3 1.030 0
HFC-365mfc CH3CF2CH2CF3 794 0
Perfluorocarbonos
Tetrafluoruro de carbono – PFC-14 CF4 7.390 0
Hexafluoroetano – PFC-116 C2F6 12.200 0
Octafluoropropano – PFC-218 C3F8 8.830 0
Perfluorobutano – PFC-3-1-10 C4F10 8.860 0
Octafluorociclobutano – PFC-318 c-C4F8 10.300 0
Perfluoropentano – PFC-4-1-12 C5F12 9.160 0
Perfluorohexano – PFC-5-1-14 C6F14 9.300 0
Perfluorodecalina – PFC-9-1-18b C10F18 7.500 0
Perfluorociclopropano c-C3F6 17.340 0
Hexafluoruro de xofre (SF6)
Hexafluoruro de xofre SF6 22.800 0
Trifluoruro de nitróxeno (NF3)
Trifluoruro de nitróxeno NF3 17.200 0
Éteres fluorados
HFE-125 CHF2OCF3 14.900 0
Bis(difluorometil) éter (HFE-134) CHF2OCHF2 6.320 0
HFE-143a CH3OCF3 756 0
HCFE-235da2 CHF2OCHClCF3 350 0
HFE-245cb2 CH3OCF2CF3 708 0
HFE-245fa2 CHF2OCH2CF3 659 0
HFE-254cb2 CH3OCF2CHF2 359 0
HFE-347mcc3 CH3OCF2CF2CF3 575 0
HFE-347pcf2 CHF2CF2OCH2CF3 580 0
HFE-356pcc3 CH3OCF2CF2CHF2 110 0
HFE-449sl (HFE-7100) C4F9OCH3 297 0
HFE-569sf2 (HFE-7200) C4F9OC2H5 59 0
HFE-43-10pccc124 (H-Galden 1040x) CHF2OCF2OC2F4OCHF2 1.870 0
HFE-236ca12 (HG-10) CHF2OCF2OCHF2 2.800 0
HFE-338pcc13 (HG-01) CHF2OCF2CF2OCHF2 1.500 0
(CF3)2CFOCH3 343 0
CF3CF2CH2OH 42 0
(CF3)2CHOH 195 0
HFE-227ea CF3CHFOCF3 1.540 0
HFE-236ea2 CHF2OCHFCF3 989 0
HFE-236fa CF3CH2OCF3 487 0
HFE-245fa1 CHF2CH2OCF3 286 0
HFE-263fb2 CF3CH2OCH3 11 0
HFE-329mcc2 CHF2CF2OCF2CF3 919 0
HFE-338mcf2 CF3CH2OCF2CF3 552 0
HFE-347mcf2 CHF2CH2OCF2CF3 374 0
HFE-356mec3 CH3OCF2CHFCF3 101 0
HFE-356pcf2 CHF2CH2OCF2CHF2 265 0
HFE-356pcf3 CHF2OCH2CF2CHF2 502 0
HFE-365mcfI’ll t3 CF3CF2CH2OCH3 11 0
HFE-374pc2 CHF2CF2OCH2CH3 557 0
– (CF2)4CH (OH) – 73 0
(CF3)2CHOCHF2 380 0
(CF3)2CHOCH3 27 0
Perfluoropoliéteres
PFPMIE CF3OCF(CF3)CF2OCF2OCF3 10.300 0
Trifluorometilxofre pentafluoruro SF5CF3 17.400 0

Importancia do horizonte temporal[editar | editar a fonte]

O GWP dunha substancia depende do número de anos (que se denota por un subíndice) sobre o cal se calculou o potencial. Un gas que se elimina rapidamente da atmosfera pode ter inicialmente un grande efecto, mais non por un longo período de tempo, xa que desaparece, o que diminúe a súa importancia. Así o metano ten un potencial de 25 sobre 100 anos (GWP100 = 25), pero de 86 sobre 20 anos (GWP20 = 86); inversamente, o hexafluoruro de xofre ten un GWP de 22.800 sobre 100 anos, pero de 16.300 sobre 20 anos (Terceiro Informe de Avaliación do IPCC). O valor do GWP depende de como decae a concentración do gas co tempo na atmosfera. A miúdo isto non se coñece con precisión e, por tanto, os valores non deberían considerarse exactos. Por esta razón, cando se cita un GWP é importante dar unha referencia do cálculo.

O GWP dunha mestura de gases pode obterse a partir da media da fracción de masa ponderada dos GWPs dos gases individuais.[21]

Comunmente, os reguladores utilizan un horizonte temporal de 100 anos.

Vapor de auga[editar | editar a fonte]

O vapor de auga contribúe ao quecemento global antropoxénico, pero tal como se define o GWP, este índice é insignificante para a H2O: unha estimación dá un GWP a 100 anos de -0,001 e 0,0005.[22]

A H2O é o gas de efecto invernadoiro máis forte,[23] porque ten un profundo espectro de absorción infravermella con máis bandas de absorción e máis anchas que as do CO2. A súa concentración na atmosfera está limitada polas temperaturas do aire, así que o forzamento radiativo polo vapor de auga incrementa o quecemento global (con retroalimentación positiva). Pero a definición do GWP exclúe os efectos indirectos. A definición do GWP está tamén baseada en emisións e as emisións antropoxénicas de vapor de auga (torres de refrixeración, irrigación) son eliminadas pola precipitación en cuestión de semanas, así que o seu GWP é insignificante.

Críticas e outras medidas[editar | editar a fonte]

O potencial de cambio da temperatura global (GTP polas súas siglas en inglés) é outro modo de comparar os gases. Mentres que o GWP estima a radiación térmica infravermella absorbida, o GTP estima o aumento resultante na temperatura superficial media mundial nos seguintes 20, 50 ou 100 anos, causada por un gas de efecto invernadoiro, en relación co aumento de temperatura que causaría unha masa igual de CO
2.[10] Para calcular o GTP cómpre modelizar como o mundo, especialmente os océanos, absorbe a calor.[24] O GTP publícase nas mesmas táboas do IPCC xunto co GWP.[10]

Propúxose que unha variante do GWP denominada GWP* serve para contabilizar mellor os polucionantes de curta vida (SLCP, en inglés) como o metano, relacionando un cambio na taxa de emisións de polucionantes de curta vida cunha cantidade fixa de CO
2.[25] Porén, o GWP* foi criticado tanto pola súa idoneidade como medida coma polas características de deseño inherentes que poden perpetuar inxustizas e desigualdades entre países.[26][27][28]

Cálculo do potencial de quecemento global (GWP)[editar | editar a fonte]

O GWP depende dos seguintes factores:

Un alto GWP correlaciónase cunha gran cantidade de absorción infravermella e un tempo de vida atmosférico longo. A dependencia do GWP da lonxitude de onda da absorción é máis complicado. Mesmo se un gas absorbe radiación eficientemente a unha certa lonxitude de onda, isto pode non afectar moito ao seu GWP se a atmosfera xa absorbe a maioría da radiación desa lonxitude de onda. Un gas ten maior efecto se absorbe nunha "ventá" de lonxitudes de onda na que a atmosfera é bastante transparente. A dependencia do GWP como función da lonxitude de onda detectouse empiricamente e publicouse nun gráfico.[29]

Como o GWP dun gas de efecto invernadoiro depende directamente do seu espectro infravermello, o uso da espectroscopia infravermella para estudar os gases de efecto invernadoiro ten unha importancia central para comprender o impacto das actividades humanas sobre o cambio climático global.

Igual que o forzamento radiativo proporciona unha maneira simplificada de comparar os diversos factores que se cre se inflúen entre si no sistema do clima, os potenciais de quecemento global (GWPs) son un tipo de índice simplificado baseado nas propiedades radiativas que poden utilizarse para estimar futuros impactos potenciais das emisións de distintos gases sobre o sistema do clima en sentido relativo. O GWP está basesado en varios factores, como a eficiencia radiativa (capacidade de absorción infravermella) de cada gas en relación á do dióxido de carbono, así como a velocidade de decaimento da abundancia de cada gas (a cantidade que se retira da atmosfera nun período de anos dado) en relación co dióxido de carbono.[30] O Grupo Intergobernamental sobre o Cambio Climático (IPCC) proporciona valores xeralmente aceptados para o GWP, os cales cambiaron lixeiramente entre 1996 e 2001. Unha definición exacta de como se calcula o GWP pode encontrarse no Terceiro Informe de Avaliación de 2001 do IPCC.[31] O GWP defínese como a proporción do forzamento radiativo integrado no tempo da liberación instantánea de 1 kg dunha substancia traza en relación ao de 1 kg dun gas de referencia:

onde TH é o horizonte temporal sobre o cal se está facendo o cálculo; ax é a eficiencia radiativa debida a un incremento dunha unidade na abundancia atmosférica da substancia (é dicir, Wm−2 kg−1) e [x](t) é o decaimento en abundancia dependente do tempo da substancia despois da súa liberación instantánea no tempo t=0. O denominador contén as cantidades correspondentes do gas de referencia (é dicir, CO2). As eficiencias radiativas ax e ar non son necesariamente constantes no tempo. Aínda que a absorción de radiación infravermella por moitos gases de efecto invernadoiro varía linearmente coa súa abundancia, uns poucos deles mostran un comportamento non linear nas abundancias actuais e futuras (por exemplo, CO2, CH4 e N2O). Para eses gases, o forzamento radiativo relativo depende da abundancia e, por tanto, do escenario futuro adoptado.

Como todos os cálculos do GWP son unha comparación co CO
2 que non é linear, todos os valores de GWP están afectados. Asumir outra cousa distinta do que se fixo arriba levaría a obter menores GWPs para outros gases do que levaría unha aproximación máis detallada. Para aclarar isto, mentres que incrementar o CO
2 ten un efecto cada vez menor sobre a absorción radiativa a medida que as concentracións en ppm aumentan, gases de efecto invernadoiro máis potentes como o metano e o óxido nitroso teñen diferentes frecuencias de absorción térmica que o CO
2, que non se enchen (saturan) tanto coma no CO
2, así que o aumento das ppm destes gases é moito máis significativo.

Equivalente de dióxido de carbono[editar | editar a fonte]

O equivalente de dióxido de carbono (CO2e ou CO2eq ou CO2-e) dunha cantidade de gas calcúlase a partir do seu GWP. Para calquera gas, é a masa de CO2 que quentaría a Terra tanto como a masa dese gas.[32] Proporciona unha escala común para medir os efectos do clima de diferentes gases. Calcúlase como o GWP multiplicado pola masa do outro gas. Por exemplo, se un gas ten un GWP de 100, 2 toneladas do gas teñen un CO2e de 200 toneladas, e 9 toneladas do gas teñen un CO2e de 900 toneladas.

A escala global, os efectos de quecemento dun ou máis gases de efecto invernadoiro na atmosfera poden tamén expresarse como unha concentración atmosférica equivalente de CO2. O CO2e pode entón ser a concentración atmosférica de CO2 que quentaría a Terra tanto coma unha determinada concentración dalgún outro gas ou de todos os gases e aerosois da atmosfera. Por exemplo, un CO2e de 500 ppm representaría unha mestura de gases atmosféricos que quentaría a Terra tanto coma o farían 500 ppm de CO2.[33][34] O cálculo da concentración atmosférica equivalente de CO2 dun gas de efecto invernadoiro atmosférico ou aerosol é máis complexo e implica as concentracións atmosféricas de ditos gases, os seus GWPs e as proporcións das súas masas molares respecto da masa molar do CO2.

Os cálculos do CO2e dependen da escala de tempo elixida, normalmente 100 ou 20 anos,[35][36] xa que os gases decaen en abundancia na atmosfera ou son absorbidos naturalmente a diferentes velocidades.

As seguintes unidades son de uso común:

  • Usadas polo grupo do cambio climático da ONU (IPCC): miles de millóns de toneladas métricas = n×109 toneladas de equivlente de CO2 (GtCO2eq)[37]
  • Pola industria: millóns de toneladas métricas de equivalentes de dióxido de carbono (MMTCDE)[38] e MMT quilómetro (gCO2e/km)eq.[20]
  • Para vehículos: gramos de equivalente de dióxido de carbono por quilómetro (gCO2e/km) ou por milla (gCO2e/milla).[39][40]

Por exemplo, a táboa de arriba mostra os GWP do metano sobre 20 anos, que é 86, e do óxido nitroso, que é de 289, así que as emisións de 1 millón de toneladas de metano ou de óxido nitroso son equivalentes ás emisións de 86 ou 289 millóns de toneladas de dióxido de carbono, respectivamente.

Notas[editar | editar a fonte]

  1. ↑ "The NOAA Annual Greenhouse Gas Index (AGGI)". NOAA.gov. National Oceanographic and Atmospheric Administration (NOAA). Spring 2023. Arquivado dende o orixinal o 24 de maio de 2023. 
  2. ↑ "Annual Greenhouse Gas Index". U.S. Global Change Research Program. Arquivado dende o orixinal o 21 abril 2021. Consultado o 5 de setembro de 2020. 
  3. ↑ Butler J. and Montzka S. (2020). "The NOAA Annual Greenhouse Gas Index (AGGI)". NOAA Global Monitoring Laboratory/Earth System Research Laboratories. Arquivado dende o orixinal o 22 de setembro de 2013. Consultado o 5 de setembro de 2020. 
  4. ↑ 4,0 4,1 "7.SM.6 Tables of greenhouse gas lifetimes, radiative efficiencies and metrics" (PDF). IPCC. 2021. p. 7SM-24. 
  5. ↑ "Understanding Global Warming Potentials". United States Environmental Protection Agency. 12 de xaneiro de 2016. Consultado o 2021-03-02. 
  6. ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 6,10 6,11 6,12 6,13 6,14 6,15 6,16 6,17 6,18 6,19 6,20 IPCC AR6 WG1 Ch7 2021
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 IPCC SAR WG1 Ch2 1995, p. 121
  8. ↑ IPCC TAR WG1 Ch6 2001, p. 388
  9. ↑ 9,00 9,01 9,02 9,03 9,04 9,05 9,06 9,07 9,08 9,09 9,10 9,11 9,12 9,13 9,14 9,15 IPCC AR4 WG1 Ch2 2007, p. 212
  10. ↑ 10,00 10,01 10,02 10,03 10,04 10,05 10,06 10,07 10,08 10,09 10,10 10,11 10,12 10,13 10,14 10,15 10,16 10,17 10,18 10,19 10,20 IPCC AR5 WG1 Ch8 2013, p. 714;731
  11. ↑ Alvarez (2018). "Assessment of methane emissions from the U.S. oil and gas supply chain". Science 361 (6398): 186–188. Bibcode:2018Sci...361..186A. PMC 6223263. PMID 29930092. doi:10.1126/science.aar7204. 
  12. ↑ Etminan, M.; Myhre, G.; Highwood, E. J.; Shine, K. P. (2016-12-28). "Radiative forcing of carbon dioxide, methane, and nitrous oxide: A significant revision of the methane radiative forcing: Greenhouse Gas Radiative Forcing". Geophysical Research Letters (en inglés) 43 (24): 12,614–12,623. Bibcode:2016GeoRL..4312614E. doi:10.1002/2016GL071930. 
  13. ↑ 13,0 13,1 Morton, Adam (2020-08-26). "Methane released in gas production means Australia's emissions may be 10% higher than reported". The Guardian (en inglés). ISSN 0261-3077. Consultado o 2020-08-26. 
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 Warwick, Nicola; Griffiths, Paul; Keeble, James; Archibald, Alexander; John, Pile (2022-04-08). Atmospheric implications of increased hydrogen use (Informe). UK Department for Business, Energy & Industrial Strategy (BEIS). 
  15. ↑ Olivier, J.G.J.; Peters, J.A.H.W. (2020). Trends in global CO2 and total greenhouse gas emissions (2020) (PDF) (Informe). A Haia: PBL Netherlands Environmental Assessment Agency. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2021-03-17. 
  16. ↑ Isto é así debido á ecuación de reacción: CH4 + 2O2 → CO2 + 2 H2O. Como se mencionou no artigo, o oxíxeno e a auga non se consideran para o propósito do cálculo do GWP, e unha molécula de metano (masa molar = 16,04 g mol−1) renderá unha molécula de dióxido de carbono (masa molar = 44,01 g mol−1). Isto dá unha proporción de masas de 2,74. (44,01/16,04 ≈ 2,74).
  17. ↑ Conference of the Parties (25 de marzo de 1998). "Methodological issues related to the Kyoto Protocol". Report of the Conference of the Parties on its third session, held at Kyoto from 1 to 11 December 1997 Addendum Part Two: Action taken by the Conference of the Parties at its third session (PDF). UNFCCC. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2000-08-23. Consultado o 17 de xaneiro de 2011. 
  18. ↑ "Testing 100-year global warming potentials: Impacts on compliance costs and abatement profile", "Climatic Change" consultado o 16 de marzo de 2018
  19. ↑ "Report of the Conference of the Parties on its 19th Session" (PDF). UNFCCC. 2014-01-31. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2014-07-13. Consultado o 2020-07-01. 
  20. ↑ 20,0 20,1 "Inventory of U.S. Greenhouse Gas Emissions and Sinks: 1990-2018, page ES-3" (PDF). US Environmental Protection Agency. 2020-04-13. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2020-04-14. Consultado o 2020-07-01. 
  21. ↑ Regulation (EU) No 517/2014 of the European Parliament and of the Council of 16 April 2014 on fluorinated greenhouse gases Annex IV.
  22. ↑ Sherwood, Steven C.; Dixit, Vishal; Salomez, Chryséis (2018). "The global warming potential of near-surface emitted water vapour". Environmental Research Letters 13 (10): 104006. Bibcode:2018ERL....13j4006S. doi:10.1088/1748-9326/aae018. 
  23. ↑ "Water vapour: feedback or forcing?". RealClimate. 6 de abril de 2005. Arquivado dende o orixinal o 24 de xuño de 2007. Consultado o 1 de maio de 2006. 
  24. ↑ "Understanding Global Warming Potentials". US EPA (en inglés). 2016-01-12. Consultado o 2020-07-04. 
  25. ↑ Lynch, John; Cain, Michelle; Pierrehumbert, Raymond; Allen, Myles (2020-04-01). "Demonstrating GWP*: a means of reporting warming-equivalent emissions that captures the contrasting impacts of short- and long-lived climate pollutants". Environmental Research Letters 15 (4): 044023. Bibcode:2020ERL....15d4023L. ISSN 1748-9326. PMC 7212016. PMID 32395177. doi:10.1088/1748-9326/ab6d7e. 
  26. ↑ Meinshausen, Malte; Nicholls, Zebedee (1 de abril de 2022). "GWP*is a model, not a metric". Environmental Research Letters 17 (4): 041002. doi:10.1088/1748-9326/ac5930. 
  27. ↑ Rogelj, Joeri; Schleussner, Carl-Friedrich (1 de novembro de 2019). "Unintentional unfairness when applying new greenhouse gas emissions metrics at country level". Environmental Research Letters 14 (11): 114039. doi:10.1088/1748-9326/ab4928. 
  28. ↑ Rogelj, Joeri; Schleussner, Carl-Friedrich (1 de xuño de 2021). "Reply to Comment on ‘Unintentional unfairness when applying new greenhouse gas emissions metrics at country level’". Environmental Research Letters 16 (6): 068002. doi:10.1088/1748-9326/ac02ec. 
  29. ↑ Matthew Elrod, "Greenhouse Warming Potential Model." Based on Elrod, M. J. (1999). "Greenhouse Warming Potentials from the Infrared Spectroscopy of Atmospheric Gases". Journal of Chemical Education 76 (12): 1702. Bibcode:1999JChEd..76.1702E. doi:10.1021/ed076p1702. 
  30. ↑ "Glossary: Global warming potential (GWP)". U.S. Energy Information Administration. Consultado o 2011-04-26. Un índice usado para comparar o forzamento radiativo relativo de diferentes gsses sen calcular directamente os cambios nas concentracións atmosféricas. Os GWPs calcúlanse como a proporción do forzamento radiativo que resultaría da emisión dun quilogramo dun gas de efecto invernadoiro respecto da emisión dun quilogramo de dióxido de carbono nun período fixado de tempo, como 100 anos. 
  31. ↑ "Climate Change 2001: The Scientific Basis". www.grida.no. Arquivado dende o orixinal o 31 de xaneiro de 2016. Consultado o 11 de xaneiro de 2022. 
  32. ↑ "CO2e". www3.epa.gov. Consultado o 2020-06-27. 
  33. ↑ "Atmospheric greenhouse gas concentrations - Rationale". European Environment Agency (en inglés). 2020-02-25. Consultado o 2020-06-28. 
  34. ↑ Gohar, L. K.; Shine, K. P. (2007). "Equivalent CO2 and its use in understanding the climate effects of increased greenhouse gas concentrations". Weather (en inglés) 62 (11): 307–311. Bibcode:2007Wthr...62..307G. doi:10.1002/wea.103. 
  35. ↑ Wedderburn-Bisshop, Gerard et al (2015). "Neglected transformational responses: implications of excluding short lived emissions and near term projections in greenhouse gas accounting". The International Journal of Climate Change: Impacts and Responses. RMIT Common Ground Publishing. Consultado o 16 de agosto de 2017. 
  36. ↑ Ocko, Ilissa B.; Hamburg, Steven P.; Jacob, Daniel J.; Keith, David W.; Keohane, Nathaniel O.; Oppenheimer, Michael; Roy-Mayhew, Joseph D.; Schrag, Daniel P.; Pacala, Stephen W. (2017). "Unmask temporal trade-offs in climate policy debates". Science 356 (6337): 492–493. Bibcode:2017Sci...356..492O. ISSN 0036-8075. PMID 28473552. doi:10.1126/science.aaj2350. 
  37. ↑ Denison, Steve; Forster, Piers M; Smith, Christopher J (2019-11-18). "Guidance on emissions metrics for nationally determined contributions under the Paris Agreement". Environmental Research Letters (en inglés) 14 (12): 124002. Bibcode:2019ERL....14l4002D. ISSN 1748-9326. doi:10.1088/1748-9326/ab4df4. 
  38. ↑ "Glossary:Carbon dioxide equivalent - Statistics Explained". ec.europa.eu. Consultado o 2020-06-28. 
  39. ↑ "How Clean is Your Electric Vehicle?". Union of Concerned Scientists (en inglés). Consultado o 2020-07-02. 
  40. ↑ Whitehead, Jake (2019-09-07). "The Truth About Electric Vehicle Emissions". www.realclearscience.com. Consultado o 2020-07-02. 

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Outros artigos[editar | editar a fonte]

Informes do IPCC[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Potencial_de_quecemento_global&oldid=6441248»