Complexo de demencia asociado á SIDA

Complexo de demencia asociado á SIDA
Sinónimos	Complexo de demencia por SIDA; Encefalopatía da SIDA; Encefalopatía por VIH
Aviso médico. Advertencia: A Wikipedia non dá consellos médicos. Se cre que pode requirir tratamento, por favor, consúltello ao médico.

O complexo de demencia asociado á SIDA (ADC polas súas siglas en inglés), ás veces denominado Complexo de demencia asociado ó VIH (CDAV), é un trastorno neurolóxico común asociado coa infección polo VIH e a SIDA caracterizada por anormalidades cognitivas, afectivas, motoras e condutuais. Trátase dunha encefalopatía metabólica inducida pola infección do VIH e a súa progresión producida pola activación inmunitaria dos macrófagos e a microglía cerebral. Estas células están infectadas co VIH e secretan neurotoxinas de orixe tanto viral como do mesmo hóspede. As características esenciais do complexo de demencia da SIDA son discapacitantes con deterioración cognitiva acompañado de disfunción motora, da fala e cambios no comportamento do individuo. A deterioración cognitiva caracterízase por enlentecemento mental, problemas coa memoria e unha incapacidade de concentración. Os síntomas motores inclúen unha perda de motricidade fina que conduce á torpeza, o mal equilibrio e tremores. Os cambios de comportamento poden incluír apatía, letargo e a diminución das respostas emocionais e menor espontaneidade. Histolóxicamente, caracterízase pola infiltración de monocitos e macrófagos no sistema nervioso central (SNC), gliose, palidez das vaíñas de mielina, con alteracións dos procesos das dendritas e a apoptosis neuronal.

O ADC normalmente ocorre despois de varios anos de infección polo VIH e asóciase con niveis baixos de células T CD4+ e elevados niveis de carga viral no plasma sanguíneo. Ás veces é visto como o primeiro sinal da aparición da SIDA. A prevalencia é entre 10-20% nos países occidentais e só viuse no 1-2% das infeccións na India. Coa chegada da terapia antirretroviral de grande actividade, a frecuencia de CDAV diminuíu nos países desenvolvidos. Estes antirretrovirais non só poden previr ou atrasar a aparición de CDAV nas persoas con infección polo VIH, tamén pode mellorar a función mental en persoas que xa teñen CDAV.

A demencia só existe cando a deterioración neurocognitiva no paciente é o suficientemente grave como para interferir significativamente coas funcións do día a día da persoa. É dicir, o paciente adoita ser incapaz de traballar e cústalle coidar de si mesmo. Antes deste estadio, dise que o paciente ten un trastorno neurocognitivo leve.

Hai máis probababilidade de desenvolver demencia cando os recontos de CD4 están por baixo de 200 células; aínda que nalgúns casos a demencia pode aparecer en persoas con recontos máis elevados.

Historia

O concepto demencia-SIDA foi acuñado por Navia e col. en 1986 e Price e Brew en 1988 para designar a síndrome clínica que complica a infección por VIH-1 e combina alteracións cognitivas, motoras e de conduta. En 1991, a AIDS Task Force da American Academy of Neurology propuxo a denominación complexo cognitivo-motor asociado ó VIH-1. Pola súa banda, a DSM-IV obriga a que se demostre a asociación entre a aparición da demencia como efecto directo da infección por VIH.

Diagnóstico

Non existe unha proba única dispoñible para confirmar o diagnóstico dunha demencia por razón dunha infección do VIH ou por instalación da SIDA, pero a combinación dunha boa historia clínica, os resultados de laboratorio, e outros exames poden establecer de forma fiable o diagnóstico cando é realizado por especialistas con experiencia. A cantidade de virus no cerebro non se correlaciona ben co grao de demencia, o que suxire que existen mecanismos secundarios que tamén son importantes na manifestación da CDAV.

Mentres que a progresión da disfunción é variable, considérase unha complicación grave e, sen tratamento pode progresar a un desenlace fatal. O diagnóstico realízase por neurólogos que coidadosamente descartan diagnósticos alternativos. Esta rutina require dun coidadoso exame neurolóxico, as exploracións cerebrais (TAC ou RNM) e unha punción lumbar para avaliar o líquido cefalorraquídeo. Os criterios diagnósticos inclúen:

• Marcada deterioración súbita de polo menos dous dominios da capacidade da función cognitiva, por exemplo, memoria, atención: xeralmente, a deterioración ocorre en múltiples campos, especialmente na aprendizaxe, o procesamento da información e a concentración/atención. A deterioración cognitiva determínase pola historia médica, o exame do estado mental ou das probas neuropsicolóxicas.
• Os trastornos cognitivos identificados no punto 1 interfiren marcadamente co funcionamento do día a día.
• Os trastornos cognitivos identificados no punto 1 están presentes por polo menos un mes.
• Os trastornos cognitivos identificados no punto 1 non cumpren os criterios para o delirio, ou si está presente o delirio, diagnosticóuselle demencia cando o delirio non estaba presente.
• Non hai evidencias doutra etioloxía pre-existente que poida explicar a demencia, por exemplo, a infección do sistema nervioso central, neoplasias no SNC, enfermidade cerebrovascular, enfermidade neurolóxica preexistente, grave abuso de substancias compatibles cun trastorno neurolóxico.

Estadiaxe

Coa finalidade de establecer un vocabulario común para estudos epidemiolóxicos, de historia natural e tratamento, baseados no exame clínico e a avaliación neuropsicolóxica, deseñouse un sistema de estadios, denominado Memorial Sloan Kettering (MSK) modificado:

• Estadio 0 (normal): función motora e mental sen alteracións
• Estadio 0,5 (subclínico): os síntomas da disfunción cognitiva ou motora característica da CDAV son mínimos ou leves (reflexo do fociño, os movementos das extremidades vólvense máis lentos), pero sen compromiso do traballo ou a capacidade para realizar actividades da vida diaria. O deambular e a forza motora son normais.
• Estadio 1 (leve): ven evidencias inequívocas de alteracións funcionais, motoras e intelectuais características da CDAV, pero o suxeito é capaz de levar a cabo todos os aspectos máis esixentes dos traballos ou actividades da vida diaria. Pode camiñar sen axuda.
• Estadio 2 (moderado): Non pode traballar ou manter os aspectos máis esixentes da vida diaria, pero adoita ser capaz de levar a cabo as actividades básicas de autocuidado. Deambula, pero pode requirir axuda para levantarse.
• Estadio 3 (grave): Gran incapacidade intelectual - non poden seguir as noticias ou eventos persoais, non pode manter unha conversación complexa, unha considerable diminución de tódalas características externas. Pode acompañarse de minusvalía física - non pode camiñar sen axuda, andador ou sen o apoio do persoal, normalmente coa desaceleración e a torpeza das extremidades.
• Estadio 4 (etapa final): case vexetativo. A comprensión intelectual e social e as respostas do suxeito están a un nivel rudimentario. Atópase case totalmente mudo. Paraparético ou parapléxico con incontinencia urinaria e incontinencia fecal.