Carreterismo

O carreterismo, chamado tamén en ocasións condadismo ou purismo (este último termo é utilizado polos adeptos a estas teses), é unha corrente ideolóxica castelanista que se basea nas teses dos escritores segovianos Luis Carretero Nieva e o seu fillo Anselmo Carretero. A diferenza dos sectores maioritarios do castelanismo, que opinan que Castela está formada por Castela a Vella, Castela a Nova e a Rexión Leonesa, o carreterismo fai unha diferenciación entre Castela e León, considerando a este último como unha rexión non castelá segundo as súas palabras.

Territorialidade

Castela segundo as teses carreteristas.

A Castela carreterista estaría baseada nas Comunidades de Vila e Terra castelás (na provincia de Burgos, as Comunidades de Vila e Terra non existiron nada máis que no extremo Sur da provincia, e na de Santander non existiron estas institucións típicas da chamada repoboación do concello). Segundo deixa escrito Anselmo Carretero no seu libro La personalidad histórica de Castilla en el conjunto de los pueblos hispánicos (1977), a súa concepción de Castela estaría formada polos seguintes territorios:

"Castela (propiamente dita). A rexión propiamente castelá que, con lixeiras modificacións de límites comprende as actuais provincias de Cantabria - sen a bisbarra de Liébana e con toda a bisbarra de Campoo-, Burgos, A Rioxa, Soria, Segovia, Ávila, Madrid -sen o distrito da gran metrópole -, Guadalaxara e Cuenca - Sen a parte manchega e coa Comarca de Requena-Utiel -. "

En realidade, si se inclúe dentro da Castela carreterista parte da Mancha conquense, concretamente aquelas localidades pertencentes no seu día á Comunidade de Vila e Terra de Alarcón. As zonas da provincia de Cuenca que quedan fóra da Castela carreterista corresponderíanse cos partidos de Tarancón, Belmonte e San Clemente.

Ademais dos territorios antes mencionados, tamén son consideradas castelás zonas como a parte valisoletana da bisbarra de Tierra de Pinares, o leste da Montaña Palentina (concretamente o Campoo palentino) e a zona norte da provincia de Toledo, concretamente as localidades de Ontígola e Noblejas, as bisbarras da Campana de Oropesa e a Sierra de San Vicente -que pertenceron á Comunidade de Vila e Terra de Ávila-, o Bajo Alberche e a metade norte das de Torrijos e La Sagra, de raizame e tradicións máis madrileñas dada a súa proximidade a Madrid -boa parte destas bisbarras pertenceron durante moito tempo á Provincia de Madrid- que propiamente toledanas. Asemade serían tamén parte de Castela, segundo estas teorías, as terras da Comunidade de Vila e Terra de Béjar nas actuais provincias de Salamanca e Cáceres, e aquelas localidades salmantinas e cacereñas que pertenceron á Comunidade de Vila e Terra de Ávila, como Peñaranda de Bracamonte ou Berrocalejo.

Finalmente, e aínda que como se pode apreciar na descrición de Carreteiro sobre Castela, nun principio Madrid capital e a metrópole non formarían parte de Castela, esta cidade foi finalmente incluída no mapa de Carretero.

Simboloxía e celebracións

A diferenza da maioría do castelanismo, o cal defende que Castela está formada polas 17 provincias asinantes do Pacto Federal Castelán, o carreterismo renega do día 23 de abril como Día Nacional de Castela, pois considera que non representa ao pobo castelán, e propoñen o 1 de maio como Día de Castela, pois nese día do ano 932 Fernán González foi erixido Conde de Castela (cando se iniciaría a chamada independencia castelá que se materializou en certa autonomía respecto da corte leonesa e en que o título condal castelán pasou a ser hereditario). Outras datas celebradas polos carreteristas coinciden coas correntes do castelanismo maioritario, como o 15 de setembro ou o 12 de novembro. Asemade o carreterismo é acérrimo defensor do pendón carmesí como símbolo do seu concepto de Castela, fronte ás alternativas como o chamado pendón comuneiro.

Historia e desenvolvemento

Baseado no pensamento e nos escritos que deixaron Luis Carretero Nieva e o seu fillo Anselmo Carretero, o carreterismo afirma que o que el denomina a auténtica Castela non é a das chairas cerealísticas que evocaba a Xeración do 98, senón que Castela é eminentemente montañosa: a das concas altas do Ebro, do Texo e do Xúquer (estas dúas últimas concas apareceron no carreterismo a partir da obra de Anselmo Carretero). Isto achácano á orixe do pobo castelán, situado na Montaña cántabra, e ao seu carácter guerreiro, que os fixo valerse dos vales montañosos para lanzarse á Reconquista.

En 1917, o santanderino Juan José Ruano de la Sota, autor do limiar do libro La cuestión regional de Castilla La Vieja (El regionalismo castellano), non avalaba a territorialidade castelá setentrional de Luis Carretero ao non concibir Santander en Castela sen Palencia e Valladolid. Disto despréndese que J.J. Ruano de la Sota non concibía Santander en Castela, se Palencia e Valladolid estaban fóra dela; e que non secundaba o aval intelectual, que Luis Carretero buscou para as súas teses sobre a territorialidade castelá.

Un ano despois, en 1918, Luis Carretero tivo que recoñecer que a opción unitaria: a de Castela a Vella e León, usaba "un método fundamentalmente científico" e salientaba dela "a capacidade intelectual".

Mentres que o castelanismo corrente é partidario da comarcalización de Castela, o carreterismo avoga por revivir as antigas Comunidades de Vila e Terra, asemade os vellos foros casteláns. Non obstante, e a pesar de que considera o actual marco autonómico artificial, o carreterismo tamén é favorable a que cada provincia castelá se converta nunha Comunidade Autónoma uniprovincial, pois deste xeito se respectaría a tradición de descentralización de Castela. É por iso que apoia a uniprovincialidade de Cantabria e da Rioxa, e mesmo a asociación Comunidad Castellana estivo a favor da uniprovincialidade de Segovia nos momentos previos á creación de Castela e León.

O carreterismo arraigou fortemente durante a Transición nalgúns círculos culturais de Burgos, descontentos por perder esta cidade a capitalidade autonómica fronte a Valladolid, cidade da que o carreterismo fará o seu chibo expiatorio xunto con Toledo. Fóra de Burgos, esta corrente implantarase tamén con certa forza en zonas como Segovia (de onde eran os seus fundadores) e na provincia de Guadalaxara, onde moita xente está farta de que se lles cualifique nos medios como "manchegos" cando pouco ten Guadalajara que ver coa bisbarra da Mancha

Moi cedo, empezaron a xurdir iniciativas dedicadas a promover o carreterismo, como a asociación cultural Comunidad Castellana (CC), fundada o 26 de febreiro de 1977 polo avogado segoviano Manuel González Herrero(foi presidente do Consello de Colexios de Avogados de Castela e León malia mostrarse contrario á creación da comunidade de Castela e León), que axiña se implantou fortemente nas provincias de Segovia, Madrid e Guadalaxara (esta última provincia foi onde CC comezou a implantarse en novembro de 1977) e xa máis tarde as primeiras formacións políticas carreteristas. É así que polo ano 1980 se intenta crear o partido Unión Nacionalista Castellana, pero debido a certas irregularidades esta formación nunca viu a luz. Non é ata 1988 que xorde o primeiro partido carreterista na cidade de Burgos, o Partido Regionalista Castellano (PREC), e deste a escisión Unión Castellanista (UC), a pesar de que este último acabou integrando na súa Castela ás provincias de Valladolid e Palencia. Ambas as dúas formacións desapareceron, aínda que non obstante o carreterismo militante actual, a falta dun partido que lle represente integramente, opta por apoiar electoralmente a partidos de ámbito provincial como IxC, o PRGU, CiBu, IDES e outros similares.

É coñecida a rivalidade existente entre os defensores das teses carreteristas e os que defenden unha Castela baseada no Pacto Federal Castelán de 1869. Estes últimos utilizan o termo "carreterista" de forma despectiva para referirse aos que poñen en dúbida a castelanidade da Rexión Leonesa ou da Mancha. Do mesmo xeito, os carreteristas refírense aos seus rivais co apelativo de "pancastelanistas".

O carreterismo en xeral apoia e solidarízase cos movementos rexionalistas leonesistas e mancheguistas, se ben existen pequenas discordancias en temas territoriais ao considerar o carreterismo provincias leonesas a Valladolid e Palencia e ao reclamar a provincia de Cuenca o mancheguismo. Non obstante, sábese que durante o proceso autonómico Comunidad Castellana na provincia de Guadalaxara chegou a posicionarse a favor dunha autonomía manchega que incluíse integramente á provincia de Cuenca.

A finais da década de 1980, o PSC, defensor do chamado federalismo asimétrico, na obra Federalismo y estado de las autonomías (1988), daba voz ás teses territoriais carreteristas cun capítulo escrito polo propio Anselmo Carretero. Esta obra estaba elaborada por personalidades da vida intelectual e política catalá como Ll. Armet, J. Sobrequés, J. Maragall, I. Molas etc.

Colectivos carreteristas

Estas son as formacións que historicamente defenderon as teses carreteristas total ou parcialmente:

• Partido Regionalista Castellano
• La asociación Comunidad Castellana
• Unión Castellanista
• A asociación cultural Tierra Castellana, integrada na plataforma Ahora Castilla