Neolítico na Península Ibérica
O Neolítico na Península Ibérica é unha etapa da Prehistoria, datada entre o V e o III milenio a.C, caracterizada polo inicio de fondas transformacións que permitiron superar o Paleolítico.
Cambios asociados[editar | editar a fonte]
Durante o Neolítico, as comunidades humanas comezaron a produción de alimentos (cultivo de plantas e domesticación) o que lles permitiu abandonar a economía predadora (caza e recolleita) e o nomadismo do Paleolítico. A sedentarización propiciou un crecemento demográfico e unha maior complexidade social e tecnolóxica. Así, a pedra tallada foi substituída pola pedra pulimentada o que permitiu a elaboración de instrumentos relacionados coa agricultura (machadas, sachos, muíños de man, fouces) e novas industrias como o téxtil, a cerámica e cestería, fundamentais para a conservación e cocción de alimentos. Isto levou a unha maior especialización do traballo facéndose cada vez máis complexa a organización social.
Neolitización peninsular[editar | editar a fonte]
As orixes do Neolítico sitúanse en Oriente Próximo pero na Península Ibérica as primeiras evidencias aparecen cara ao V milenio a.C.[1] O paradigma principal para explicar a chegada destas transformacións é o difusionista, explicándose polo contacto das culturas autóctonas coas influencias chegadas polo Mediterráneo.[2] Estes contactos están asociadas á cerámica cardial, chamada así pola decoración incisa feita con cunchas de berberecho.[3] Os xacementos máis antigos que conservan fragmentos desta cerámica localízanse no nordés peninsular e están relacionados aos do sur de Francia.[4]
Durante o neolítico inicial os asentamentos humanos foron en covas sendo senlleiros os xacementos de Nerja ou La Sarsa (Bocairent, Valencia). Nelas existen mostras de cultivo de cereais (cebada en ambos casos e tamén trigo en La Sarsa) e cría de animais (ovicápridos en ambas as dúas, e do xénero bos tamén na de La Sarsa).[5] Os restos humanos máis antigos ligados co Neolítico atopáronse en Cova Bonica (Vallirana) e están datados entre 5475 e o 5220 a.C.[6]
Posteriormente, as comunidades humanas asentáronse en terras fértiles e o Neolítico estendeuse dende o litoral mediterráneo cara ao interior peninsular.[7] Destacan no sueste a cultura de Almería (2800-2600 a.C) con vivendas circulares e sepulturas en necrópoles, e a cultura dos sepulcros en foxa (3500-2500 a.C) do nordés.[8][9] Progresivamente, a estrutura social fíxose cada vez máis complexa e a aparición de obxectos de prestixio nalgunhas tumbas indica certa xerarquización social, como evidencia o megalitismo, rompéndose o igualitarismo asociado ao Paleolítico.
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ Bernabeu Aubán, Joan (2007). "Sobre el origen y difusión del Neolítico en la Península Ibérica, ca. 5600-5000 cal a.C.". Promontoria, Revista do Departamento de História, Arqueologia e Património da Universidade do Algarve. Ano 5 (5): 125–162. ISSN 1645-8052.
- ↑ Rubio de Miguel, Isabel (2014). "La neolitización de la Península Ibérica, una vez más: nuevos datos para explicaciones alternativas / On The Neolithisation Of The Iberian Peninsula Again: New Data For Alternative Explanations". Anejos a Cuadernos de Prehistoria y Arqueología (en castelán) (1). ISSN 0211-1608. doi:10.15366/anejos.galan2014.003.
- ↑ Alday Ruiz, Alfonso (2012-07-23). "Neolítico en la Península Ibérica: una explicación desde la perspectiva participativa de las comunidades mesolíticas". Zephyrvs (en castelán) 69: 75–94. ISSN 2386-3943.
- ↑ Manen, Claire; Sabatier, Philippe (2003). "Chronique radiocarbone de la néolithisation en Méditerranée nord-occidentale". Bulletin de la Société préhistorique française 100 (3): 479–504. doi:10.3406/bspf.2003.12868.
- ↑ García Borja, Pablo; Salazar-García, Domingo C.; Jordá Pardo, Jesús Francisco; Pérez Ripoll, Manuel; Aura Tortosa, J. Emili (2018). "El inicio del Neolítico en la cueva de Nerja y la Cova de la Sarsa: contexto arqueológico y dataciones radiocarbónicas". Pyrenae: revista de prehistòria i antiguitat de la Mediterrània Occidental 49 (2): 7–36. ISSN 0079-8215.
- ↑ Oms, F. Xavier; Daura, Joan; Sanz, Montserrat; Mendiela, Susana; Pedro, Mireia; Martínez, Pablo (2017-01-02). "First Evidence of Collective Human Inhumation from the Cardial Neolithic (Cova Bonica, Barcelona, NE Iberian Peninsula)". Journal of Field Archaeology (en inglés) 42 (1): 43–53. ISSN 0093-4690. doi:10.1080/00934690.2016.1260407.
- ↑ García Puchol, Oreto; Diez Castillo, Agustín; Pardo Gordó, Salvador (2016). "Radiocarbono y neolitización en la Península Ibérica" (en castelán).
- ↑ Cruz-Auñón Briones, Rosario; Acosta Martínez, Pilar (1981). "Los enterramientos de las fases iniciales en la Cultura de Almería". Habis (12): 275–360. ISSN 0210-7694.
- ↑ Muñoz Amilibia, Ana María (1997). "La cultura de los sepulcros de fosa, una sociedad neolítica". Espacio, tiempo y forma. Serie I, Prehistoria y arqueología (10): 265–278. ISSN 1131-7698.