Estela discoidal

Estela discoidal cun lauburu en Ainhoa (País Vasco francés)

Unha estela discoidal é un monumento funerario que se pode atopar nalgunhas zonas de Europa Occidental, Rusia e Oriente Medio (Siria e Armenia). É típica dos fosos medievais da comarca aragonesa da Matarranya e tamén abonda nos fosos de Iparralde, onde se coñece como hilarri.

Estas estelas funerarias teñen forma de disco encarado cara o sol sobre un soporte trapezoidal. Gravábanse símbolos pagáns solares, como rosetas hexagonais e flores da vida, mais tamén símbolos cristiáns. En Iparralde é típica a presenza dos lauburus.

A tradición de facer estelas discoidais ten as súas orixes na Idade do Bronce, cando se rexistraron restos no suroeste da península ibérica. A estela de Luna (Aragón) é un caso anómalo, pois malia ter as características dos ronseis do suroeste, atopouse no nordés da península. Posteriormente son moi coñecidas os ronseis cántabros que realizaron os cántabros prerromanos antes da conquista romana do norte peninsular.

Ronseis discoidales en Luhuso (Iparralde)