David Gulpilil

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
David Gulpilil
David Gulpilil.jpg
David Gulpilil en xuño de 2006.
Nome completoDavid Gulpilil Ridjimiraril Dalaithngu
Nacemento1 de xullo de 1953
LugarManingrida, Terra de Arnhem, Territorio do Norte, Australia Australia
Falecemento29 de novembro de 2021
LugarMurray Bridge
Causacancro de pulmón
NacionalidadeAustralia
EtniaPobo yolŋu
Cónxuxe(s)Robyn Djunginy (?-2003)
Miriam Ashley (2004-2021)
ProfesiónActor (1971-2019)
Na rede
http://www.gulpilil.com/
IMDB: nm0347858 Allocine: 6081 Rottentomatoes: celebrity/david_gulpilil Allmovie: p29235 TCM: 78068
Musicbrainz: c94e480a-0b02-4869-a4ac-b8c62b6992e5 Discogs: 1460642 WikiTree: Dalaithngu-1 Editar o valor em Wikidata
[ editar datos en Wikidata ]

David Gulpilil Ridjimiraril Dalaithngu (Gurlpilil tamén é lingüisticamente correcta aínda que ás veces tamén aparece nos créditos como David Gumpilil), nado en Maningrida, Terra de Arnhem, Territorio do Norte, o 1 de xullo de 1953 e finado en Murray Bridge, Australia Meridional o 29 de novembro de 2021, foi un actor australiano de ascendencia aborixe. O seu primeiro papel nun filme foi en Walkabout.

Traxectoria[editar | editar a fonte]

É un home yolngu, do grupo lingüístico mandhalpuyngu e de lingua djinba.[1] Cando era novo era un cumprido cazador, rastrexador, e bailarín cerimonial. A diferenza de moitos aborixes australianos da súa xeración, Gulpilil foi criado ó xeito tradicional sen influencias da cultura anglo-australiana. Tamén asistiu á escola da misión de Maningrida, Terra de Arnhem, mais cando acadou a idade axeitada, foi iniciado no grupo tribal dos Mandhalpuyngu. Despois de aparecer no seu primeiro filme, Walkabout (1971), engadiu o inglés ás varias linguas tribais das que xa era un falante fluído.[1]

Últimos anos e morte[editar | editar a fonte]

Diagnosticáronlle cancro de pulmón en 2017, e retirouse da actuación en 2019. A súa doenza impediulle acudir aos premios NAIDOC de 2019, nos que se lle outorgou un premio pola súa traxectoria.[2]

Gulpilil morreu na súa casa de Murray Bridge o 29 de novembro de 2021.[3][4] Após o seu pasamento, a súa familia solicitou que se lle faga referencia como David Dalaithngu durante un tempo por razóns culturais.[5][6]

Filmografía[editar | editar a fonte]

Ano Título Personaxe Notas Referencia
1964 In Song and Dance documentary [7]
1971 Walkabout Mozo aborixe credited as David Gumpilil [8]
1973 No Bag Limit documental [7]
1974 The Morning Star Painter documental [7]
1975 The Rainbow Serpent curtametraxe [7]
1976 Mad Dog Morgan Billy [8]
Storm Boy Bill Candidato a un premio AACTA ao mellor actor[9] [8]
To Shoot a Mad Dog documental [7]
Felix curtametraxe [7]
1977 The Last Wave Chris Lee nos créditos como Gulpilil [8]
1978 The Magic Arts curtametraxe [7]
Little Boy Lost [7]
Three Dances by Gulpilil documental [7]
1980 The Painter: Wunuwun in Sydney documental [7]
Billy West curtametraxe [7]
1981 Great Barrier Reef documental [7]
1984 The Hunting Party documental [7]
1986 Crocodilo Dundee Neville Bell [8]
1985 Rainbow Serpent: A Changing Culture documental [7]
1983 The Right Stuff Aborixe [8]
1987 Dark Age Adjaral [10]
1991 Until the End of the World David [8]
1996 Dead Heart Segundo home no deserto [11]
2001 Serenades Rainman [12]
2002 The Tracker O rastrexador Premio AACTA ao mellor actor[13]
Premio FCCA ao mellor actor[14]
Premio Inside Film ao mellor actor[15] 		[8]
Rabbit-Proof Fence Moodoo Candidato a un premio AACTA como mellor actor secundario[13] [8]
Gulpilil: One Red Blood El mesmo documental [7]
Mimi curtametraxe [7]
Following the Rabbit-Proof Fence documental [7]
2005 The Proposition Jacko [8]
2006 Ten Canoes Narrador [8]
Crocodile Dreaming Burrimmilla curtametraxe [7]
2008 Australia King George [8]
2013 Satellite Boy Jagamarra [8]
2014 Charlie's Country Charlie Premio AACTA ao mellor actor[16]
Premio AFCA ao mellor actor[17]
Premio AFCA ao mellor guión[17]
Premio do Festival de Cinema de Cannes ao mellor actor[18]
 [8]
2016 Goldstone Jimmy [8]
Crazy Days at the Old Brumby Moon Mick [19]
2017 Cargo Daku [20]
2018 Storm Boy Pai de Bill [21]
2021 My Name is Gulpilil El mesmo [22]

Televisión[editar | editar a fonte]

Ano Título Personaxe Notas Referencias
1972 Boney Mozo aborixe / Balinga / Bailarín / Tonto / David Ooldea 5 episodios [7]
1973 Spinifex Breed episodio: "Pilot" [7]
1974 Homicide Gary Willis episodio: "Slow Fuse" [7]
1976 Rush Satchel episodio: "The Kadaitcha Man" [7]
Luke's Kingdom Mozo aborixe episodio: "The Dam and the Damned" [7]
Taggart's Treasure telefilme [7]
1977 The Outsiders Billy Potter episodio: "Sophie’s Mob" [7]
1979 Skyways Koiranah episodio: "Koiranah" [7]
The Dreamtime Narrador [7]
This is Your Life El mesmo 1 episodio [7]
1980 The Timeless Land Bennelong [7]
Young Ramsay Aborixe episodio: "Dreamtime" [7]
1989 Naked Under Capricorn Activity [7]
1995 The Man from Snowy River Manulpuy episodio: "The Savage Land" [7]
2000 BeastMaster Xamán episodio: "Valhalla" [7]
Der Paradiesvogel [7]
2017 The Leftovers Christopher Sunday 2 episodios [23][24]

Notas[editar | editar a fonte]

  1. ↑ 1,0 1,1 "Biography: Who is David Gulpilil?". gulpilil.com. 2001. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  2. ↑ Kwan, Biwa. "Fans pay tribute to legendary actor David Gulpilil after he wins top NAIDOC award". Special Broadcasting Corporation. Consultado o 8 de xullo de 2019. 
  3. ↑ "Legendary SA actor, artist David Gulpilil Ridjimiraril Dalaithngu dies". The Advertiser. 29 de novembro de 2021. 
  4. ↑ "David Dalaithngu, a titanic force in Australian cinema, dies after lung cancer diagnosis". The Guardian. 29 de novembro de 2021. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  5. ↑ Maddox, Garry (29 de novembro de 2021). "David Dalaithngu was a mesmerising movie presence". The Age. Consultado o 20 de novembro de 2021. 
  6. ↑ Buckmaster, Luke (30 de novembro de 2021). "Vale David Dalaithngu: the inimitable actor who changed the movies, and changed us". The Guardian. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  7. ↑ 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,06 7,07 7,08 7,09 7,10 7,11 7,12 7,13 7,14 7,15 7,16 7,17 7,18 7,19 7,20 7,21 7,22 7,23 7,24 7,25 7,26 7,27 7,28 7,29 7,30 7,31 7,32 7,33 "David Dalaithngu screenography". Australian Screen: an NSFA website. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  8. ↑ 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 8,10 8,11 8,12 8,13 8,14 "David Gulpilil". British Film Institute. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  9. ↑ "1977 AACTA Awards: Winners & Nominees". www.aacta.org. Arquivado dende o orixinal o 27 de setembro de 2021. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  10. ↑ Buckmaster, Luke (9 de agosto de 2015). "Dark Age rewatched: John Jarratt in a creature feature 'so crazy it worked'". the Guardian. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  11. ↑ "Dead Heart". newtownfilms.com.au. Arquivado dende o orixinal o 30 de novembro de 2021. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  12. ↑ "Serenades". Buninyong Film Festival. 2002. Arquivado dende o orixinal o 2 de abril de 2020. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  13. ↑ 13,0 13,1 "2002 AACTA Awards: Winners & Nominees". www.aacta.org. Arquivado dende o orixinal o 1 de decembro de 2021. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  14. ↑ "Award Archive". Film Critics Circle of Australia. 14 de xaneiro de 2014. Arquivado dende o orixinal o 14 de xaneiro de 2014. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  15. ↑ "The Tracker best feature in IF awards". The Age. 8 de novembro de 2002. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  16. ↑ "4th AACTA Awards: Winners & Nominees". www.aacta.org. Arquivado dende o orixinal o 1 de decembro de 2021. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  17. ↑ 17,0 17,1 "AFCA 2015 Film & Writing Awards". Australian Film Critics Association. Arquivado dende o orixinal o 19 de outubro de 2021. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  18. ↑ Williams, Fiona (24 de maio de 2014). "2014 Cannes Film Festival: David Gulpilil wins best actor in Un Certain Regard". SBS Movies. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  19. ↑ McLennan, Chris (20 de outubro de 2016). "Crazy days film features local actors". Katherine Times. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  20. ↑ Mattes, Ari. "The Australian zombie horror Cargo is burdened by its own gravitas". The Conversation. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  21. ↑ "David Gulpilil, Australian Indigenous star of ‘Walkabout,’ dies". The Washington Post. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  22. ↑ Godfrey, Nicholas. "My Name is Gulpilil: a candid, gentle portrait of one of Australia's best actors". The Conversation. Consultado o 30 de novembro de 2021. 
  23. ↑ Kachka, Boris. "Scott Glenn on His Bonkers Episode of The Leftovers". Vulture. Consultado o 1 de decembro de 2021. 
  24. ↑ "How The Leftovers Learned to Stop Worrying and Love the Bomb". Paste. 27 de maio de 2017. Consultado o 1 de decembro de 2021. 

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=David_Gulpilil&oldid=6056247»