Desenvolvemento infantil

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Ilustracións de exercicios para nenos a partir do libro The health-care of the growing child de 1919, que amosan a importancia dos exercicios físicos no desenvolvemento neuromuscular e xeral da infancia.

O desenvolvemento infantil, consiste nunha secuencia ordenada de transformacións progresivas que orixinan un aumento do grao de complexidade do organismo, distínguese do crecemento xa que se refire a cambios na composición e funcionamento das células (diferenciación celular), a maduración dos sistemas e órganos e a adquisición de novas funcións. Este proceso é continuo e segue unha secuencia predicíbel que é única para cada neno, influenciada por unha combinación de factores xenéticos e ambientais, incluíndo a experiencia prenatal. As investigacións destacan que o maior desenvolvemento cerebral ten lugar nos primeiros tres anos de vida, o que subliña a importancia do contorno, a nutrición, a atención sanitaria, a protección, as interaccións humanas, o afecto e as emocións na infancia.

No estudo do desenvolvemento, é posible analizar a sucesión de fases tanto como sistemas orgánicos específicos, por exemplo o timo ou o sistema inmunitario, como do organismo en xeral. Isto inclúe capacidades como a locomoción, que dependen tanto da maduración do sistema nervioso e as súas características psicolóxicas, como do desenvolvemento do tecido muscular-esquelético.

A aplicación de exames neurolóxicos evolutivos permite a detección temperá de síntomas que van das disfuncións graves, como a parálise cerebral e a discapacidade mental, até as máis leves disfuncións cerebrais. Esta detección precoz facilita intervencións que poden reducir significativamente a progresión do dano.[1] Ademais, as intervencións no ámbito doméstico, deseñadas para mellorar os resultados de desenvolvemento mediante a educación, a formación e o soporte directo aos pais, subliñan o valor de crear un ambiente familiar que sexa ao mesmo tempo estimulante e educativo.[2]

Estimulación esencial e intervención precoz[editar | editar a fonte]

Nai co seu fillo na República de Gambia

O consenso científico sostén que o desenvolvemento infantil resulta da interacción entre factores xenéticos e ambientais. Unha atención adecuada, coidados constantes e unha educación de calidade son esenciais para promover un desenvolvemento físico, social, emocional e cognitivo saudábel, o que, a súa vez, expande as capacidades e oportunidades dos nenos ao longo da súa vida.[3]

A relevancia do ambiente esténdese alén dos aspectos nutricionais, incluíndo a importancia de minimizar a exposición a axentes patóxenos.[4] Probas de detección temperá, como o "heel prick test",[5] son vitais para identificar e intervir en posíbeis problemas de saúde dende un inicio. Ademais, é crucial vincular o desenvolvemento coa comprensión dos trastornos de comportamento e as enfermidades mentais dun xeito que evite a estigmatización e segregación.

A estimulación sensorial e as interaccións con ambientes ricos e estimulantes son fundamentais para o desenvolvemento das habilidades comunicativas e da coordinación psicomotriz dos nenos (véxase tamén esquema corporal e propiocepción). Existe unha interconexión entre o desenvolvemento motor e o progreso na linguaxe, resaltando a necesidade de proporcionar unha contorna que fomente tanto a actividade física como a expresión verbal desde os primeiros anos de vida. Investigacións, como as realizadas por Caldwell e Bowlby, enfatizan a importancia dun contexto familiar acolledor que promova relacións afectivas estábeis, particularmente coa nai ou coidadores principais, como fundamentais para un desenvolvemento saudábel.[6] Bowlby, nun estudo para a Organización Mundial da Saúde, identifica tres patróns de apego[7] —seguro, inseguro/evitante e inseguro/ambivalente— que demostran como as dinámicas de dispoñibilidade e resposta emocional dos coidadores inflúen directamente no benestar emocional e psicolóxico do neno.[8] Esta comprensión serve de base para recoñecer a complexidade das influencias ambientais e relacionais no desenvolvemento infantil, e destaca a importancia de intervencións sensíbeis ás necesidades emocionais e sociais dos nenos para promover un crecemento saudábel e equilibrado.

Características do cerebro e desenvolvemento cognitivo[editar | editar a fonte]

Coñecer as características que comparten todos os cerebros axuda a entender como é o desenvolvemento do neno na infancia, especialmente na primeira infancia. O cerebro adapta, busca novidades, patróns, pracer, conserva enerxía e busca sentido, procesos que son fundamentais para a aprendizaxe e a adaptación ao ambiente. Jill Stamm destaca a importancia de ter información sobre como se desenvolve o cerebro e que necesita para chegar a ser un órgano san, autorregulado e capaz de aprender.[9]

As etapas do desenvolvemento infantil son complexas e caracterízanse por múltiples hitos. Durante a lactación e a primeira infancia, ocorren cambios significativos no desenvolvemento físico, motor e cognitivo, os cales establecen as bases para etapas posteriores da vida, incluíndo a segunda infancia e adolescencia. A intervención adecuada e oportuna, baseada no coñecemento das distintas etapas do desenvolvemento cerebral, pode contribuír significativamente ao benestar e ao desenvolvemento óptimo dos nenos.[10]

Por iso, é fundamental que os adultos responsábeis da atención e coidado dos nenos teñan fondos coñecemento sobre estas catro direccións do desenvolvemento cerebral e os diferentes momentos polos que pasa o cerebro, para poder elixir determinadas actividades, comprender e potenciar as distintas interaccións que fomenten un desenvolvemento saudábel.[11]

Galería de imaxes do desenvolvemento neuropsicomotor nos primeiros anos[editar | editar a fonte]

  • Primeiros días
    Primeiros días
  • Reacción estándar a estímulos repentinos (reflexo mórbido)
    Reacción estándar a estímulos repentinos (reflexo de moro)
  • Perda da preensión plantar
    Perda de adhesión plantar
  • Capacidade de xirar sobre si mesmo e gatear
    Capacidade de xirar sobre si mesmo e gatear
  • Actividade sistemática e lúdica de sacudir os pés
    Actividade sistemática e lúdica de sacudir os pés
  • Entre 6 e 8 meses domina a porta
    Entre 6 e 8 meses domina o gateo
  • Arrastrando, levantándose con apoio, explorando o medio
    Arrastrando, levantándose con apoio, explorando o medio
  • Primeiros pasos
    Primeiros pasos

Notas

  1. ↑ DIAMENT, Aron. Índices clínicos no desenvolvimento neurológico da criança. Pediat. (São Paulo) 4: 345-356, 1982 em pdf Arquivado 21 de agosto de 2010 en Wayback Machine. Xan. 2011
  2. ↑ Corporation, Campbell (2018-06). "Las intervenciones domiciliarias no mejoran los resultados del desarrollo infantil para niños en edad preescolar provenientes de familias socialmente desfavorecidas" (en castelán). 
  3. ↑ Revolución Educativa. Colombia aprende., Ministerio de Educación Nacional. República de Colombia (2009). "Descubriendo el desarrollo de los niños en la primera infancia." (PDF). minieducacion.gov.co; Desarrollo infantil y competencias en la primera infancia. 
  4. ↑ Storchilo, Heloisa Ribeiro; Rezende, Hanstter Hallison Alves; Gomes, Taynara Cristina; de Souza, Jéssica Yonara; Gomes, Antonio Roberto; Avelino, Mariza Martins; do Amaral, Waldemar Naves; de Castro, Ana Maria. "Basic heel prick test: inclusion of screening, diagnosis and criteria for early confirmation of congenital infection by Toxoplasma gondii". Revista do Instituto de Medicina Tropical de São Paulo 61: e30. ISSN 0036-4665. PMC 6592012. PMID 31241659. doi:10.1590/S1678-9946201961030. 
  5. ↑ Storchilo, Heloisa Ribeiro; Rezende, Hanstter Hallison Alves; Gomes, Taynara Cristina; de Souza, Jéssica Yonara; Gomes, Antonio Roberto; Avelino, Mariza Martins; do Amaral, Waldemar Naves; de Castro, Ana Maria. "Basic heel prick test: inclusion of screening, diagnosis and criteria for early confirmation of congenital infection by Toxoplasma gondii". Revista do Instituto de Medicina Tropical de São Paulo 61: e30. ISSN 0036-4665. PMC 6592012. PMID 31241659. doi:10.1590/S1678-9946201961030. 
  6. ↑ CALDWELL, Bettye M. Qual é o ambiente ideal de aprendizagem para a criança pequena? in: WITTER, Geraldina P. et all (Org.). Privação cultural e desenvolvimento, Leituras. SP, Pioneira, 1975
  7. ↑ "APA PsycNet". psycnet.apa.org (en inglés). Consultado o 2024-03-19. 
  8. ↑ BOWLBY, John. Cuidados maternos e saúde mental. SP, Martins Fontes, 2006
  9. ↑ Stamm, Jill (2019-02-21). Neurociencia infantil: El desarrollo de la mente y el poder del cerebro de 0 a 6 años (en castelán). Narcea Ediciones. ISBN 978-84-277-2504-1. 
  10. ↑ Stamm, Jill (2019-02-21). Neurociencia infantil: El desarrollo de la mente y el poder del cerebro de 0 a 6 años (en castelán). Narcea Ediciones. ISBN 978-84-277-2504-1. 
  11. ↑ Mcclure, Max; Center, Stanford University Medical. "Study: Infants process faces long before they recognize other objects". medicalxpress.com (en inglés). Consultado o 2024-03-19. 

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Outros artigos[editar | editar a fonte]

Bibliografía[editar | editar a fonte]

  • NOGUEIRA, J. M. - Considerações sobre o desenvolvemento infantil. Psicologia.pt, 2020, ISSN 1646-6977

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Desenvolvemento_infantil&oldid=6689663»