Saltar ao contido

ATPase V

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
(Redirección desde «V-ATPase»)
ATPase V
Rexión correspondente á membrana da ATPase de sodio de tipo V de Enterococcus hirae. Os límites hidrocarbonados calculados da bicapa lipídica móstranse con liñas vermellas e azuis.
Identificadores
SímboloATP-synt_C
PfamPF00137
InterProIPR002379
PROSITEPDOC00526
SCOPe1aty / SUPFAM
OPM superfamily5
OPM protein2bl2
ATPase V
Estrutura cristalina da subunidade C (vma5p) da ATPase V de lévedo
Identificadores
SímboloV-ATPase_C
PfamPF03223
InterProIPR004907
SCOPe1u7l / SUPFAM
ATPase V
Identificadores
SímboloV_ATPase_I
PfamPF01496
InterProIPR002490
SCOPe3rrk / SUPFAM
TCDB3.A.2
ATPase V
Identificadores
SímbolovATP-synt_E
PfamPF01991
Pfam clanCL0255
InterProIPR002842
ATPase V
Estrutura cristalina da subunidade C (nos lévedos subunidade d) da ATPase V
Identificadores
SímbolovATP-synt_AC39
PfamPF01992
InterProIPR002843
SCOPe1r5z / SUPFAM
ATPase V
Estrutura cristalina da subunidade reguladora H da ATPase de tipo V de Saccharomyces cerevisiae.
Identificadores
SímboloV-ATPase_H_N
PfamPF03224
Pfam clanCL0020
InterProIPR004908
SCOPe1ho8 / SUPFAM
ATPase V
Identificadores
SímboloV-ATPase_G
PfamPF03179
Pfam clanCL0255
InterProIPR005124

A ATPase V (ou V-ATPase[1]) ou ATPase vacuolar ou ATPase H+ de tipo vacuolar é un encima antigo e moi conservado evolutivamente que desempeña funcións moi diversas nos organismos eucarióticos.[2] A ATPase V acidifica varios orgánulos celulares e bombea protóns a través da membrana plasmática de numerosos tipos celulares. As ATPases V acoplan a enerxía da hidrólise do ATP co transporte de protóns a través de membranas intracelulares e da plasmática das células eucarióticas.

Funcións das ATPases V

[editar | editar a fonte]

As ATPases V encóntranse nas membranas de moitos orgánulos, como os endosomas, lisosomas, e vesículas secretoras, nos que desempeñan diversas funcións esenciais para o funcionamento deses orgánulos. Por exemplo, o gradiente de protóns a través da membrana vacuolar dos lévedos xerado por estas ATPases dirixe a captación de calcio ao interior dos vacúolos por medio dun sistema antiportador de H+/Ca2+ [3]. Na transmisión sináptica das neuronas, as ATPases V acidifican as vesículas sinápticas.[4]

As ATPases vacuolares tamén se encontran nas membranas plasmáticas dunha ampla variedade de células como as células intercaladas dos riles, osteoclastos (células que reabsorben o óso), macrófagos, neutrófilos, espermatozoides, células do intestino medio de insectos, e certas células tumorais.[5] As ATPases V da membrana plasmática están implicadas en procesos como a homeostase do pH, transporte acoplado, e metástase tumoral. As ATPases V na membrana do acrosoma do espermatozoide acidifican o acrosoma. Esta acidificación activa as proteases necesarias para a perforación da membrana do ovo durante a fecundación. As ATPases V da membrana plasmática dos osteoclastos bombean protóns á superficie do tecido óseo, o cal é necesario para a reabsorción ósea. Nas células intercaladas dos riles, estas ATPases bombean protóns á urina, permitindo a reabsorción de bicarbonato ao sangue.

Estrutura

[editar | editar a fonte]

A ATPase V de lévedo é a que mellor está caracterizada. Identificáronse polo menos 13 subunidades que forman o complexo funcional da ATPase V, que consta de dous dominios. As subunidades pertencen ao dominio Vo (subunidades asociadas á membrana) ou ao dominio V1 (subunidades asociadas perifericamente). O dominio V1 é responsable da hidrólise do ATP, mentres que o dominio Vo é responsable da translocación de protóns.

A porción V1 inclúe 8 subunidades, da A á H, con tres copias das subunidades catalíticas A e B, tres copias das subunidades estator E e G, e unha copia das subunidades reguladoras C e H. Ademais, o dominio V1 tamén contén as subunidades D e F, que forman un eixe de rotor central.[6] O dominio V1 contén isoformas das subunidades específicas de tecido B, C, E, e G. As mutacións da isoforma B1 orixinan a enfermidade humana acidose tubular renal distal e a xordeira sensorineural.

O dominio Vo contén 6 subunidades diferentes, a, d, c, c', c", e, e a estequiometría do anel c está aínda suxeita a debate, e postúlase que é un decámero na ATPase V da avelaíña do tabaco Manduca sexta. O dominio Vo de mamífero contén isoformas específicas de tecido para as subunidades a e d, mentres que a ATPase V de lévedo contén dúas isoformas de subunidades específicas de orgánulo de a, chamadas Vph1p e Stv1p. As mutacións na isoforma a3 orixinan a enfermidade humana infantil osteopetrose maligna, e as mutacións na isoforma a4 dan lugar á acidose tubular renal distal, nalgúns casos con xordeira sensorineural.

A hidrólise do ATP nos sitios de unión do nucleótido catalítico na subunidade A impulsa a rotación dun talo central composto polas subunidades D e F, o cal á súa vez impulsa a rotación dun barril de subunidades c en relación coa subunidade a. A complexa estrutura da ATPase V foi determinada por medio das estruturas dos complexos atopados en Manduca sexta e lévedo que foron resoltos por miroscoia crioelectrónica de partícula única e tinguidura negativa, respectivamente.[7][8][9] Estas estruturas revelaron que a ATPase V ten unha rede de tres estatores, ligada por un colar denso formado polas subunidades C, H, e a, as cales, aínda que separan os dominios V1 e V0, non interaccionan co eixe do rotor central formado polas subunidades F, D, e d. A rotación deste eixe de rotor central causada pola hidrólise do ATP nas subunidades catalíticas AB orixina o movemento do barril de subunidades c que están despois da subunidade a, o cal impulsa o transporte de protóns a través da membrana. Propúxose unha estequiometría de dous protóns translocados por cada ATP hidrolizado.[10]

Ademais das subunidades estruturais da ATPase V de lévedo, identificáronse proteínas asociadas que cómpren para a ensamblaxe. Estas proteínas asociadas son esenciais para a ensamblaxe do dominio Vo e denomínanse Vma12p, Vma21p, e Vma22p [11][12][13][14]. Dúas das tres proteínas, a Vma12p e a Vma22p, forman un complexo que se une transitoriamente a Vph1p (subunidade a) para axudar á súa ensamblaxe e maduración [13][15][16][17]. A Vma21p coordina a ensamblaxe das subunidades de Vo e acompaña ao dominio Vo ata vesículas para o seu transporte ao aparato de Golgi [18].

O dominio V1 da ATPase V é o sitio da hidrólise do ATP. Este dominio soluble consta dun hexámero de subunidades A e B alternantes, un rotor central D, estatores periféricos G e E, e subunidades reguladoras C e H. A hidrólise do ATP impulsa un cambio conformacional nas seis interfaces A|B e con iso a rotación do rotor central D. A diferenza da ATP sintase, o dominio V1 non é unha ATPase activa cando está disociado.

Subunidade C

[editar | editar a fonte]

A ATPase vacuolar C representa a subunidade C-terminal que é parte do complexo V1, e está localizada na interface entre os complexos V1 e V0.[19]

A subunidade C xoga un papel esencial no control da ensamblaxe da ATPase vacuolar, actuando como un estator flexible que mantén unida as partes catalítica (V1) e de membrana (V0) do encima.[20] A liberación da subunidade C do complexo da ATPase causa a disociación dos subcomplexos V1 e V0, o cal é un importante mecanismo para o control da actividade da ATPase vacuolar na célula. Esencialmente, crear un alto gradiente electroquímico e baixo pH, activa o encima para formar máis ATP.

Subunidade G

[editar | editar a fonte]

Esta subunidade, é parte do V1, e é importante para a ensamblaxe e actividade da ATPase vacuolar.

Subunidade H

[editar | editar a fonte]

Esta subunidade está só implicada na actividade e non na ensamblaxe.

O dominio Vo é responsable da translocación de protóns. Ao contrario da ATP sintase de tipo F, o dominio Vo transporta protóns contra o gradiente de concentracións. A rotación do dominio Vo transporta os protóns en movementos coordinados co dominio V1, o cal é responsable da hidrólise do ATP. As subunidades do dominio Vo son:

Subunidade I

[editar | editar a fonte]

A subunidade de 116kDa (ou subunidade a) e a subunidade I encóntranse no complexo V0 ou A0 das ATPases V e ATPases A, respectivamente. A subunidade de 116kDa é unha glicoproteína transmembrana necesaria para a ensamblaxe e a actividade de transporte de protóns do complexo da ATPase. Hai varias isoformas da subunidade de 116kDa, que teñen un papel potencial para destinar e regular as ATPases vacuolares a orgánulos específicos.

A función da subunidade de 116-kDa non está definida, pero a súa estrutura predita consta de 6–8 sectores transmembrana, o que suxire que pode ter unha función similar da subunidade a de FO.

Subunidade d

[editar | editar a fonte]

Esta subunidade non é un compoñente integral de membrana do dominio do poro de membrana e é necesario para a correcta ensamblaxe do sector V0. Pénsase que está implicada na ensamblaxe regulada das subunidades V1 no sector da membrana ou alternativamente pode impedir o paso de protóns a través de poros V0.

Subunidade d2
[editar | editar a fonte]

Esta subunidade é parte do complexo V0 integral de membrana da ATPase vacuolar, o cal é responsable da acidificación de compartimentos intracelulares nas células eucarióticas. Axuda a proporcionar a maior parte da enerxía requirida para os procesos de transporte no sistema vacuolar. Pénsase que xoga un papel no acoplamento do transporte de protóns e a hidrólise de ATP e intervén na regulación da fusión de osteoclastos e formación de óso.

Subunidade c

[editar | editar a fonte]

Igual que a ATPase de tipo F, a rexión tansmembrana da ATPase V inclúe un anel de subunidades que abrangue o grosor da membrana que son as principais responsables da translocación de protóns. A diferenza da ATP sintase de tipo F, a ATPase de tipo V ten moitas subunidades relacionadas no anel c; en fungos como os lévedos hai tres subunidades relacionadas (de variada estequiometría) e na maioría dos demias eucariotas hai dúas.

Ensamblaxe da ATPase vacuolar

[editar | editar a fonte]

A ATPase V de lévedo non se pode ensamblar cando algún dos xenes que codifican as subunidades é eliminado excepto para as subunidades H e c" [21][22][23]. Sen subunidade H, a ATPase V ensámblase pero non é activa,[12][24] e a perda da subunidade c" causa o desacoplamento da actividae encimática.[21]

Os mecanismos precisos polos cales se produce a ensamblaxe das ATPases vacuolares son aínda controvertidos, e hai evidencias que suxiren dúas posibilidades distintas. A análise mutacional e os ensaios in vitro mostraron que os dominios Vo e V1 preensamblados poden combinarse para formar un complexo nun proceso chamado ensamblaxe independente. Entre os apoios á idea da ensamblaxe independente están que o dominio Vo ensamblado pode encontrarse no vacúolo en ausencia do dominio V1, mentres que se poden encontrar dominios V1 libres no citoplasma e non no vacúolo.[25][26] Ao contrario, os experimentos de caza de pulso (pulse-chase) in vivo revelaron que hai interaccións temperás entre subunidades de Vo e V1, concretamente, as subunidades a e B, o que parece indicar que as subunidades se engaden paso a paso para formar un só complexo nun proceso de ensamblaxe concertado.[27]

Evolución da ATPase vacuolar

[editar | editar a fonte]

Unha técnica relativamente nova chamada resurrección de xene ancestral deu nova luz á historia evolutiva da ATPase vacuolar. Atopouse como a estrutura da forma da ATPase vacuolar ancestral que constaba de dúas proteínas diferentes evolucionou á versión dos fungos con tres proteínas.[28][29][30]

Regulación da actividade da ATPase vacuolar

[editar | editar a fonte]

A regulación in vivo da actividade da ATPase vacuolar realízase pola disocaición reversible do dominio V1 do dominio Vo. Despois da ensamblaxe inicial, tanto a ATPase V do insecto Manduca sexta coma a de lévedo poden desensamblarse reversiblemente nos dominios Vo e V1 libres despois de 2 a 5 minutos de privación de glicosa[25]. A desensamblaxe reversible pode ser un mecanismo xeral para regular a actividade da ATPase V, xa que existe en lévedos e insectos. Proponse que a reensamblaxe é axudada por un complexo chamado RAVE (regulador da H+-ATPase das membranas vacuolares e endosómicas).[31] A desensamblaxe e reensamblaxe das ATPases V non require a síntese de novas proteínas pero necesita unha rede microtubular intacta.[32]

Doenzas humanas

[editar | editar a fonte]

Osteopetrose

[editar | editar a fonte]

Osteopetrose é un termo xenérico co que se designa un grupo de condicións herdables nas cales se produce un defecto na resorción ósea feita polos osteoclastos. En humanos danse tanto a osteopetrose dominante coma a recesiva.[33][34] A osteopetrose autosómica dominante produce síntomas leves nos adultos, que experimentan frecuentes fracturas óseas debido á fraxilidade dos ósos.[33] Hai unha forma máis grave de osteopetrose que se denomina osteopetrose maligna infantil autosómica recesiva.[34][35][36] Identificáronse tres xenes que son responsables da osteopetrose recesiva humana, os cales están directamente implicados na xeración de protóns e nas vías de secreción que son esenciais para a reabsorción ósea. Un deses xenes é o da anhidrase carbónica II, que cando está mutado causa osteopetrose con acidose tubular renal (tipo 3).[37] As mutacións do xene da canle de cloruro ClC7 tamén orixinan tanto osteopetrose dominante coma recesiva.[33] Aproximadamente o 50% dos pacientes con osteopetrose maligna infantl recesiva teñen mutacións no xene da subunidade a isoforma a3 da ATPase V.[35][38][39] En humanos, identificáronse 26 mutacións no xene da subunidade a isoforma a3 na ATPase V, que se encontra en osteoclastos, que orixina a doenza ósea osteopetrose autosómica recesiva.[34][38][35][40]

Acidose tubular renal distal

[editar | editar a fonte]

A importancia da actividade da ATPase V na secreción renal de protóns está suliñada pola enfermidade hereditaria acidose tubular renal distal. En todos os casos, a acidose tubular renal orixínase polo fallo dos mecanismos renais normais que regulan o pH sistémico. Hai catro tipos de acidose tubular renal. O tipo 1 é a acidose tubular renal distal e orixínase polo fallo no conduto colector cortical para acidificar o pH da urina por debaixo de 5.[41] Algúns pacientes con acidose tubular renal distal autosómica recesiva tamén presentan unha xordeira sensorineural.[42] A herdanza deste tipo de acidose tubular renal depende de mutacións na subunidade isoforma B1 da ATPase V ou na isoforma a4 ou mutacións da banda 3 (tamén chamada AE1), un intercambiador Cl- /HCO3-.[42][43][44] Sábese que hai doce mutacións diferentes na isoforma B1 da ATPase V [45] e vinte e catro mutacións na a4 que orixinan a acidose tubular renal distal.[42][45] Os estudos de PCR e transcrición inversa mostraron a expresión da subunidade a4 nas células intercaladas renais e na cóclea do oído.[45] A acidose tubular renal distal causada por mutacións no xene da subunidade a4 nalgúns casos pode asociarse coa xordeira debido ao fallo na acidificación normal da endolinfa do oído interno.[43]

Nomenclatura

[editar | editar a fonte]

O termo Vo leva como subíndice a letra o (non o número cero), que é a inicial de oligomicina. Porén, moitas veces ese subíndice se le cero tanto informalmente coma nalgunhas notacións, especialmente nas de xenes humanos no NCBI. Por exemplo, o xene da subunidade c do Vo humano denomínase "ATP6V0C" (co cero).

  1. V-ATPase é a denominación inglesa e tamén un símbolo utilizado para elas.
  2. Nelson N, Perzov N, Cohen A, Hagai K, Padler V, Nelson H (1 January 2000). "The cellular biology of proton-motive force generation by V-ATPases". J. Exp. Biol. 203 (Pt 1): 89–95. PMID 10600677. 
  3. Ohya Y, Umemoto N, Tanida I, Ohta A, Iida H, Anraku Y (1991). "Calcium-sensitive cls mutants of Saccharomyces cerevisiae showing a Pet- phenotype are ascribable to defects of vacuolar membrane H+-ATPase activity". J. Biol. Chem. 266 (21): 13971–7. PMID 1830311. Arquivado dende o orixinal o 25 de setembro de 2019. Consultado o 10 de xullo de 2014. 
  4. Wienisch M, Klingauf J (August 2006). "Vesicular proteins exocytosed and subsequently retrieved by compensatory endocytosis are nonidentical". Nat. Neurosci. 9 (8): 1019–27. PMID 16845386. doi:10.1038/nn1739. 
  5. Izumi H; Torigoe T; Ishiguchi H; et al. (December 2003). "Cellular pH regulators: potentially promising molecular targets for cancer chemotherapy". Cancer Treat. Rev. 29 (6): 541–9. PMID 14585264. doi:10.1016/S0305-7372(03)00106-3. 
  6. Kitagawa N, Mazon H, Heck AJ, Wilkens S (February 2008). "Stoichiometry of the peripheral stalk subunits E and G of yeast V1-ATPase determined by mass spectrometry". J. Biol. Chem. 283 (6): 3329–37. PMID 18055462. doi:10.1074/jbc.M707924200. Arquivado dende o orixinal o 25 de setembro de 2019. Consultado o 10 de xullo de 2014. 
  7. Muench SP; Huss M; Song CF; et al. (March 2009). "Cryo-electron microscopy of the vacuolar ATPase motor reveals its mechanical and regulatory complexity". J. Mol. Biol. 386 (4): 989–99. PMID 19244615. doi:10.1016/j.jmb.2009.01.014. 
  8. Diepholz M, Börsch M, Böttcher B (October 2008). "Structural organization of the V-ATPase and its implications for regulatory assembly and disassembly". Biochem. Soc. Trans. 36 (Pt 5): 1027–31. PMID 18793183. doi:10.1042/BST0361027. 
  9. Zhang Z; Zheng Y; Mazon H; et al. (December 2008). "Structure of the yeast vacuolar ATPase". J. Biol. Chem. 283 (51): 35983–95. PMC 2602884. PMID 18955482. doi:10.1074/jbc.M805345200. 
  10. Johnson RG, Beers MF, Scarpa A (1982). "H+ ATPase of chromaffin granules. Kinetics, regulation, and stoichiometry". J. Biol. Chem. 257 (18): 10701–7. PMID 6213624. Arquivado dende o orixinal o 25 de setembro de 2019. Consultado o 10 de xullo de 2014. 
  11. Hirata R, Umemoto N, Ho MN, Ohya Y, Stevens TH, Anraku Y (1993). "VMA12 is essential for assembly of the vacuolar H+-ATPase subunits onto the vacuolar membrane in Saccharomyces cerevisiae". J. Biol. Chem. 268 (2): 961–7. PMID 8419376. Arquivado dende o orixinal o 25 de setembro de 2019. Consultado o 10 de xullo de 2014. 
  12. 12,0 12,1 Ho MN; Hirata R; Umemoto N; et al. (1993). "VMA13 encodes a 54-kDa vacuolar H+-ATPase subunit required for activity but not assembly of the enzyme complex in Saccharomyces cerevisiae". J. Biol. Chem. 268 (24): 18286–92. PMID 8349704. Arquivado dende o orixinal o 25 de setembro de 2019. Consultado o 10 de xullo de 2014. 
  13. 13,0 13,1 Hill KJ, Stevens TH (1994). "Vma21p is a yeast membrane protein retained in the endoplasmic reticulum by a di-lysine motif and is required for the assembly of the vacuolar H+-ATPase complex". Mol. Biol. Cell 5 (9): 1039–50. PMC 301125. PMID 7841520. doi:10.1091/mbc.5.9.1039. 
  14. Jackson DD, Stevens TH (1997). "VMA12 encodes a yeast endoplasmic reticulum protein required for vacuolar H+-ATPase assembly". J. Biol. Chem. 272 (41): 25928–34. PMID 9325326. doi:10.1074/jbc.272.41.25928. Arquivado dende o orixinal o 25 de setembro de 2019. Consultado o 10 de xullo de 2014. 
  15. Hill KJ, Stevens TH (1995). "Vma22p is a novel endoplasmic reticulum-associated protein required for assembly of the yeast vacuolar H+-ATPase complex". J. Biol. Chem. 270 (38): 22329–36. PMID 7673216. doi:10.1074/jbc.270.38.22329. Arquivado dende o orixinal o 25 de setembro de 2019. Consultado o 10 de xullo de 2014. 
  16. Graham LA, Hill KJ, Stevens TH (1998). "Assembly of the yeast vacuolar H+-ATPase occurs in the endoplasmic reticulum and requires a Vma12p/Vma22p assembly complex". J. Cell Biol. 142 (1): 39–49. PMC 2133036. PMID 9660861. doi:10.1083/jcb.142.1.39. 
  17. Graham LA, Flannery AR, Stevens TH (August 2003). "Structure and assembly of the yeast V-ATPase". J. Bioenerg. Biomembr. 35 (4): 301–12. PMID 14635776. doi:10.1023/A:1025772730586. 
  18. Malkus P, Graham LA, Stevens TH, Schekman R (November 2004). "Role of Vma21p in assembly and transport of the yeast vacuolar ATPase". Mol. Biol. Cell 15 (11): 5075–91. PMC 524777. PMID 15356264. doi:10.1091/mbc.E04-06-0514. 
  19. Inoue T, Forgac M (July 2005). "Cysteine-mediated cross-linking indicates that subunit C of the V-ATPase is in close proximity to subunits E and G of the V1 domain and subunit a of the V0 domain". J. Biol. Chem. 280 (30): 27896–903. PMID 15951435. doi:10.1074/jbc.M504890200. 
  20. Drory O, Frolow F, Nelson N (December 2004). "Crystal structure of yeast V-ATPase subunit C reveals its stator function". EMBO Rep. 5 (12): 1148–52. PMC 1299189. PMID 15540116. doi:10.1038/sj.embor.7400294. 
  21. 21,0 21,1 Whyteside G, Gibson L, Scott M, Finbow ME (2005). "Assembly of the yeast vacuolar H+-ATPase and ATP hydrolysis occurs in the absence of subunit c". FEBS Lett. 579 (14): 2981–5. PMID 15907326. doi:10.1016/j.febslet.2005.04.049. 
  22. *Forgac M (1999). "The vacuolar H+-ATPase of clathrin-coated vesicles is reversibly inhibited by S-nitrosoglutathione". J. Biol. Chem. 274 (3): 1301–5. PMID 9880499. doi:10.1074/jbc.274.3.1301. Arquivado dende o orixinal o 25 de setembro de 2019. Consultado o 10 de xullo de 2014. 
  23. Stevens TH, Forgac M (1997). "Structure, function and regulation of the vacuolar H+-ATPase". Annu. Rev. Cell Dev. Biol. 13: 779–808. PMID 9442887. doi:10.1146/annurev.cellbio.13.1.779. 
  24. Parra KJ, Keenan KL, Kane PM (July 2000). "The H subunit (Vma13p) of the yeast V-ATPase inhibits the ATPase activity of cytosolic V1 complexes". J. Biol. Chem. 275 (28): 21761–7. PMID 10781598. doi:10.1074/jbc.M002305200. Arquivado dende o orixinal o 25 de setembro de 2019. Consultado o 10 de xullo de 2014. 
  25. 25,0 25,1 Kane PM (1995). "Disassembly and reassembly of the yeast vacuolar H+-ATPase in vivo". J. Biol. Chem. 270 (28): 17025–32. PMID 7622524. doi:10.1074/jbc.270.28.17025 (inactivo 2014-01-31). Arquivado dende o orixinal o 25 de setembro de 2019. Consultado o 10 de xullo de 2014. 
  26. Sumner JP, Dow JA, Earley FG, Klein U, Jäger D, Wieczorek H (March 1995). "Regulation of plasma membrane V-ATPase activity by dissociation of peripheral subunits". J. Biol. Chem. 270 (10): 5649–53. PMID 7890686. doi:10.1074/jbc.270.10.5649. Arquivado dende o orixinal o 25 de setembro de 2019. Consultado o 10 de xullo de 2014. 
  27. Kane PM, Tarsio M, Liu J (1999). "Early steps in assembly of the yeast vacuolar H+-ATPase". J. Biol. Chem. 274 (24): 17275–83. PMID 10358087. doi:10.1074/jbc.274.24.17275. Arquivado dende o orixinal o 25 de setembro de 2019. Consultado o 10 de xullo de 2014. 
  28. Resurrecting extinct proteins shows how a machine evolves. (Consultado o 12-07-2014).
  29. Thornton, Joseph W. et al. Evolution of increased complexity in a molecular machine. Nature (2012). doi 10.1038/nature10724. (Consultado o 12-07-2014
  30. Snapshot view of the V-ATPase molecular machine: animals vs. fungi Arquivado 28 de abril de 2012 en Wayback Machine., University of Oregon (Consultado o 12-07-2014)
  31. Kane PM, Smardon AM (2003). "Assembly and regulation of the yeast vacuolar H+-ATPase". J. Bioenerg. Biomembr. 35 (4): 313–21. PMID 14635777. doi:10.1023/A:1025724814656. 
  32. Holliday LS; Lu M; Lee BS; et al. (2000). "The amino-terminal domain of the B subunit of vacuolar H+-ATPase contains a filamentous actin binding site". J. Biol. Chem. 275 (41): 32331–7. PMID 10915794. doi:10.1074/jbc.M004795200. Arquivado dende o orixinal o 25 de setembro de 2019. Consultado o 10 de xullo de 2014. 
  33. 33,0 33,1 33,2 Michigami T; Kageyama T; Satomura K; et al. (2002). "Novel mutations in the a3 subunit of vacuolar H+-adenosine triphosphatase in a Japanese patient with infantile malignant osteopetrosis". Bone 30 (2): 436–9. PMID 11856654. doi:10.1016/S8756-3282(01)00684-6. 
  34. 34,0 34,1 34,2 Frattini A; Orchard PJ; Sobacchi C; et al. (July 2000). "Defects in TCIRG1 subunit of the vacuolar proton pump are responsible for a subset of human autosomal recessive osteopetrosis". Nat. Genet. 25 (3): 343–6. PMID 10888887. doi:10.1038/77131. 
  35. 35,0 35,1 35,2 Sobacchi C; Frattini A; Orchard P; et al. (August 2001). "The mutational spectrum of human malignant autosomal recessive osteopetrosis". Hum. Mol. Genet. 10 (17): 1767–73. PMID 11532986. doi:10.1093/hmg/10.17.1767. 
  36. Fasth A, Porras O (1999). "Human malignant osteopetrosis: pathophysiology, management and the role of bone marrow transplantation". Pediatr Transplant 3 (Suppl 1): 102–7. PMID 10587979. doi:10.1034/j.1399-3046.1999.00063.x. 
  37. Sly WS, Hewett-Emmett D, Whyte MP, Yu YS, Tashian RE; Hewett-Emmett; Whyte; Yu; Tashian (May 1983). "Carbonic anhydrase II deficiency identified as the primary defect in the autosomal recessive syndrome of osteopetrosis with renal tubular acidosis and cerebral calcification". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 80 (9): 2752–6. Bibcode:1983PNAS...80.2752S. PMC 393906. PMID 6405388. doi:10.1073/pnas.80.9.2752. 
  38. 38,0 38,1 Kornak U; Schulz A; Friedrich W; et al. (2000). "Mutations in the a3 subunit of the vacuolar H+-ATPase cause infantile malignant osteopetrosis". Hum. Mol. Genet. 9 (13): 2059–63. PMID 10942435. doi:10.1093/hmg/9.13.2059. 
  39. Frattini A; Pangrazio A; Susani L; et al. (October 2003). "Chloride channel ClCN7 mutations are responsible for severe recessive, dominant, and intermediate osteopetrosis". J. Bone Miner. Res. 18 (10): 1740–7. PMID 14584882. doi:10.1359/jbmr.2003.18.10.1740. 
  40. Susani L; Pangrazio A; Sobacchi C; et al. (September 2004). "TCIRG1-dependent recessive osteopetrosis: mutation analysis, functional identification of the splicing defects, and in vitro rescue by U1 snRNA". Hum. Mutat. 24 (3): 225–35. PMID 15300850. doi:10.1002/humu.20076. 
  41. Alper SL (2002). "Genetic diseases of acid-base transporters". Annu. Rev. Physiol. 64: 899–923. PMID 11826292. doi:10.1146/annurev.physiol.64.092801.141759. 
  42. 42,0 42,1 42,2 Karet FE; Finberg KE; Nelson RD; et al. (1999). "Mutations in the gene encoding B1 subunit of H+-ATPase cause renal tubular acidosis with sensorineural deafness". Nat. Genet. 21 (1): 84–90. PMID 9916796. doi:10.1038/5022. 
  43. 43,0 43,1 Stehberger PA; Schulz N; Finberg KE; et al. (2003). "Localization and regulation of the ATP6V0A4 (a4) vacuolar H+-ATPase subunit defective in an inherited form of distal renal tubular acidosis". J. Am. Soc. Nephrol. 14 (12): 3027–38. PMID 14638902. doi:10.1097/01.ASN.0000099375.74789.AB. 
  44. Karet FE; Gainza; Gyory; et al. (May 1998). "Mutations in the chloride-bicarbonate exchanger gene AE1 cause autosomal dominant but not autosomal recessive distal renal tubular acidosis". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 95 (11): 6337–42. Bibcode:1998PNAS...95.6337K. PMC 27686. PMID 9600966. doi:10.1073/pnas.95.11.6337. 
  45. 45,0 45,1 45,2 Stover EH; Borthwick KJ; Bavalia C; et al. (November 2002). "Novel ATP6V1B1 and ATP6V0A4 mutations in autosomal recessive distal renal tubular acidosis with new evidence for hearing loss". J. Med. Genet. 39 (11): 796–803. PMC 1735017. PMID 12414817. doi:10.1136/jmg.39.11.796. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]