Rita Fernández Queimadelos
| Biografía | |
|---|---|
| Nacemento | 12 de abril de 1911  A Cañiza, España |
| Morte | 26 de setembro de 2008 (97 anos) Barcelona, España |
| Educación | Escola Técnica Superior de Arquitectura de Madrid |
| Actividade | |
| Ocupación | arquitecta |
Rita Eugenia Benedicta Fernández Queimadelos, nada na Torre (Valeixe, A Cañiza) o 12 de abril de 1911[1][2] e finada en Barcelona o 26 de setembro de 2008, foi unha arquitecta galega, das primeiras en obter o título en España[3].
Traxectoria
[editar | editar a fonte]Era filla de Domingo Fernández Fernández e de Modesta Queimadelos Vázquez, comerciantes e propietarios da mercería La Modernista, na vila de Ourense. Rita Fernández pasou a infancia na cidade das Burgas, e nos veráns regresaba á aldea natal.
Interesouse na arquitectura posiblemente por influencia do seu avó materno, Eduardo Queimadelos Ribera, que exercía de agrimensor na Cañiza, así como polos traballos de carpintería que se levaban a cabo habitualmente na súa casa. O seu pai, non obstante, non vía ben esta inclinación ao considerar que non se trataba dunha ocupación propia dunha muller, e non lle gustaba que tivese que deixar a casa para estudar, pois por entón só había en España dúas escolas de arquitectura, en Barcelona e en Madrid. Co apoio das súas dúas avoas (especialmente a materna) conseguiu que o pai accedese. O status económico da familia, de certo desafogo grazas ao negocio familiar, permitiu que Rita puidese abordar os estudos de arquitectura.
En 1928 foi vivir coa avoa materna a Santiago de Compostela, onde realizou os cursos preparatorios de Ciencias Químicas durante dous anos para poder acceder aos estudos de arquitectura. Cursou tamén Debuxo na Escola Elemental de Artes e Oficios da vila (a actual Escola de Arte e Superior de Deseño Mestre Mateo). En outubro de 1930 instalouse en Madrid, na Residencia de Señoritas, co fin de preparar o acceso á Escola de Arquitectura. En dous cursos académicos (1930-31 e 1931-32) pasou os exames das materias de debuxo que necesitaba superar para matricularse en arquitectura. Ingresou na Escola no curso 1932-33, e alí coincidiu coas integrantes da primeira xeración de arquitectas españolas: Matilde Ucelay (que en 1936 se converteu na primeira arquitecta titulada en España), María Cristina Gonzalo Pintor (que acadou o título na mesma época ca Rita), Lali Urcola e Chini Flórez (que non chegaron a rematar a carreira)[4][5].
Entre 1932 e 1936 superou catro cursos académicos, aprobando todas as materias.[1] Trala suspensión das clases por mor da Guerra Civil, retomou os estudos en 1939. Nese ano e no seguinte fixo dous cursos intensivos, con exames continuos (os denominados "cursos patrióticos"), e logrou licenciarse o 26 de agosto de 1940. Ao mesmo tempo, entre novembro de 1939 e maio de 1940, realizou o servizo de Auxilio Social, actividade necesaria para poder obter o título universitario).[6][4]
Tras rematar a carreira, Fernández Queimadelos recibiu a proposta de Modesto López Otero y Bravo, catedrático de Proxectos Arquitectónicos e director da Escola de Arquitectura, para se unir á Dirección Xeral de Rexións Devastadas. Entre 1941 (cando se colexiou)[6][7] e 1946 traballou na Área de Proxectos, Negociado de Arquitectura, da Sección de Reconstrución da DXRD.[4] [8] As súas actuacións máis significativas foron o proxecto para a reconstrución e rehabilitación do refuxio da Nosa Señora do Pilar do Padroado de Protección á Muller (anteriormente Padroado Real para a represión da trata de brancas)[9] de San Fernando de Henares (1944), que non chegou a levarse a cabo;[10] unha ampliación da colonia Tercio y Terol en Carabanchel Bajo (1946);[10] ou a reconstrución da antiga casa consistorial de Fuenlabrada (1946),[10], actual centro xuvenil. En paralelo, executou tamén algúns traballos en exercicio libre da profesión.[4][11]
O 22 de maio de 1942 casou con Vicente Iranzo Rubio, licenciado pola Facultade de Ciencias da Universidade Central e fillo de Vicente Iranzo, político do Partido Republicano Radical e ministro durante o bienio radical-cedista. Tiveron seis fillos: Vicente (1943), Rita (1945, tamén arquitecta), Elena (1947), María de los Dolores (1948), unha filla que morreu pouco despois de nacer (1949) e Pilar (1952).[4] En 1945 convocáronse varias cátedras de Química Inorgánica, e o seu marido obtivo a da Universidade de Murcia.[12] A arquitecta permaneceu en Madrid, onde regresaba Vicente as fins de semana.[4] Tras o nacemento da terceira filla en decembro de 1947, Rita interrompeu a práctica profesional durante oito anos.[4]
En 1955 a familia estableceuse en Murcia e Rita Fernández retomou a práctica profesional. De novo un antigo profesor seu, Francisco Navarro Borrás (que fora profesor agregado das materias de Mecánica Racional, Cálculo Integral e Topografía e que desde 1941 era arquitecto xefe da Oficina Técnica para Construción de Escolas do Ministerio de Educación), propuxo o seu nomeamento como arquitecta do Distrito Escolar da Rexión de Murcia,[4] cargo que ocupou entre 1960 e 1967. Entre 1962 e 1967 foi tamén arquitecta municipal de Mula.[4] Realizou tamén traballos como profesional independente para a inmobiliaria Crisa en Murcia e Madrid.[6]
En 1973 a familia volveuse trasladar, desta volta a Barcelona, ao acadar o seu marido a praza de catedrático de Química Inorgánica Aplicada na Facultade de Farmacia da Universidade Central de Barcelona. Rita Fernández Queimadelos abandonou a práctica profesional, e quitando algúns proxectos esporádicos, non volveu exercer.[4]
En 2004 morreron a súa filla Elena[13] e o seu marido.[14] Rita Fernández Queimadelos finou en Barcelona o 26 de setembro de 2008.[7]
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ 1,0 1,1 Vílchez Luzón 2013, p. 788.
- ↑ CARREIRO OTERO, M. y LÓPEZ GONZÁLEZ, C. (eds.) (2016). Arquitectas pioneras de Galicia : ocho entrevistas. Servizo de Publicacións. Universidade da Coruña. ISBN 978-84-9749-649-0.
- ↑ Rita Fernández Queimadelos e María Cristina Gonzalo Pintor obtiveron o título en agosto de 1940. Gonzalo Pintor titulouse quince días antes de que o fixese Fernández Queimadelos, de aí que a arquitecta galega sexa identificada como a terceira arquitecta titulada en España.
- ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 Fernández-Gago Longueira & s. f.
- ↑ Novás-Ferradas, M; Carreiro-Otero, M y López-González, C. (2020). "Galician Female Architects—A Critical Approach to Inequality in the Architectural Profession (1931–1986)". ARTS 1 (9): 33. ISSN 2076-0752. doi:10.3390/arts9010033.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Vílchez Luzón 2013, p. 789.
- ↑ 7,0 7,1 COAM 2008.
- ↑ López-González, C.; Fernández-Gago-Longueira, P. y Carreiro-Otero, M. (2017). "Rita Fernández Queimadelos. Los proyectos de reconstrucción en los Carabancheles, 1943-1945". Arenal 24 (1): 169–202. ISSN 1134-6396. doi:10.30827/arenal.v24i1.3175.
- ↑ Domínguez Santamaría 2008, p. 227.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 Vílchez Luzón 2013, p. 790.
- ↑ Vílchez Luzón 2013, pp. 789,790-793.
- ↑ Otero Carvajal 2014, p. 232.
- ↑ "Necrológicas: Elena Iranzo Fernández". ABC. 19 de abril de 2004.
- ↑ Reial Acadèmia de Farmàcia de Catalunya. "Historial de medallas". Arquivado dende o orixinal o 10 de abril de 2016. Consultado o 13 de abril de 2016.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Domínguez Santamaría, Ana Rosa (2008). "De Torrejoncillo a San Fernando de Henares pasando por Real Sitio de San Fernando". La Real Fábrica de Paños de San Fernando de Henares. El patrimonio arqueológico y paleontológico en las obras de ampliación de metro de Madrid. Audema.
- Fernández-Gago Longueira, Paula. "Rita Fernández Queimadelos. Unha arquitecta pioneira dentro e fóra de Galicia". Álbum de Mulleres.
- CARREIRO OTERO, M. e LÓPEZ GONZÁLEZ, C. (eds.) (2016). Arquitectas pioneras de Galicia : ocho entrevistas. Servizo de Publicacións. Universidade da Coruña. ISBN 978-84-9749-649-0.
- López-González, C.; Fernández-Gago-Longueira, P. e Carreiro-Otero, M. (2017). "Rita Fernández Queimadelos. Los proyectos de reconstrucción en los Carabancheles, 1943-1945". Arenal 24 (1): 169–202. ISSN 1134-6396. doi:10.30827/arenal.v24i1.3175.
- Novas-Ferradás, M; Carreiro-Otero, M e López-González, (2020). "Galician Female Architects—A Critical Approach to Inequality in the Architectural Profession (1931–1986)". ARTS 1 (9): 33. ISSN 2076-0752. doi:10.3390/arts9010033.
- Otero Carvajal, Luis Enrique (2014). "La Química y la Farmacia en la universidad nacionalcatólica". La Universidad nacionalcatólica. La reacción antimoderna. Universidade Carlos III de Madrid. ISBN 978-84-9085-033-6.
- Servicio Histórico de la Fundación Arquitectura COAM (22 de decembro de 2008). "Rita Fernández Queimadelos. In memoriam". Arquivado dende o orixinal o 25 de xullo de 2011. Consultado o 13 de abril de 2016.
- Vílchez Luzón, Javier (2013). "Rita Queimadelos". Matilde Ucelay: primera mujer arquitecta en España. Tese de doutoramento. Universidad de Granada. pp. 788–793. ISBN 9788490284940.
- Rodríguez Rodríguez, Anaír. Pioneiras 2. Galegas que abriron camiño (1ª edición: febreiro de 2019 ed.). Vigo. ISBN 978-84-9121-464-9. OCLC 1135271442
Ligazóns externas
[editar | editar a fonte]- Archivo General de la Región de Murcia. "Delegación Provincial de Vivienda de Murcia: Fernández Queimadelos, Rita". Arquivado dende o orixinal o 04 de abril de 2016. Consultado o 13 de abril de 2016.