Saltar ao contido

Referendo sobre a permanencia de España na OTAN

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Referendo sobre a permanencia de España na OTAN
 ← 1978 (pt) Traducir Editar o valor en WikidataEspaña Editar o valor en Wikidata 2005 (en) Traducir Editar o valor en Wikidata  → 
Data12 de marzo de 1986 Editar o valor en Wikidata
Tiporeferendo Editar o valor en Wikidata
Participación política
Electorado29.024.494 Editar o valor en Wikidata
17.246.458
   59.42٪
Número de votos válidos17.246.452    Número de votos en branco 1.127.673   Número de votos nulos 191.849
Resultado da votación Editar o valor en Wikidata
Si
9.054.509   52.5٪
Gañador/a
Non
6.872.421   39.85٪
lang=gl Editar o valor en Wikidata

O referendo sobre a permanencia de España na OTAN foi un referendo celebrado o mércores 12 de marzo de 1986 en España, país que pertencía á OTAN desde o 30 de maio de 1982.[1] Foi convocado o 31 de xaneiro de 1986 polo goberno socialista presidido por Felipe González.[2]

Historia

[editar | editar a fonte]

O cambio de posición do goberno de Felipe González respecto da OTAN

[editar | editar a fonte]

Trala entrada de España na CEE chegou o momento de convocar o prometido referendo sobre a permanencia de España na OTAN. Pero Felipe González e o seu goberno anunciaron que ían defender que España seguise na OTAN, aínda que baixo tres condicións atenuantes: a non incorporación á estrutura militar, a prohibición de instalar, almacenar ou introducir armas nucleares e a redución das bases militares norteamericanas en España. Previamente González tivera que convencer ao seu propio partido no XXX Congreso celebrado en decembro de 1984, e ademais o xiro respecto da OTAN provocou a dimisión do ministro de Asuntos Exteriores Fernando Morán en desacordo con el.[3]

Segundo Santos Juliá, os principais factores que influíron no cambio de actitude do goberno do PSOE foron «as presións de Estados Unidos e de varios países europeos; a relación entre a permanencia na OTAN e a incorporación de España á CEE e a actitude favorable a un estreitamento de vínculos coa Alianza adoptada desde moi pronto polo Ministerio de Defensa». A isto engadiuse a idea de que era imprudente saírse da OTAN nun momento en que se agudizaban as tensións da segunda guerra fría.[4]

Cartel de propaganda de Herri Batasuna en contra da OTAN: OTAN NON

Ante a «viraxe» do PSOE, a bandeira do rexeitamento á OTAN foi recollida polo Partido Comunista de España —agora dirixido polo asturiano Gerardo Igrexas que substituíra a Santiago Carrillo, quen acabou abandonando o PCE para fundar Mesa de Unidade Comunista— que formou unha ampla coalición de organizacións e de partidos de esquerda —incluídos socialistas que abandonaron o PSOE ao estar en desacordo co cambio de posición do seu partido—, da que xurdiría Esquerda Unida, coalición que se presentou ás eleccións xerais de outubro de 1986. Pola súa banda, a proatlantista Alianza Popular optou paradoxalmente pola abstención, deixando só ao goberno, o que constituíu, en palabras de David Ruiz, unha «penosa estratexia… que desacreditará a carreira política do seu fundador, Manuel Fraga, en tanto que aspirante ao goberno do Estado».[5]

A controversia

[editar | editar a fonte]
Cartel de Unitat do Poble Valencià a favor do NON

Un dos motivos polos que este referendo resultou polémico foi o feito de que o PSOE se manifestou en contra do ingreso na OTAN antes de entrar no Goberno, usando a lema "OTAN, de entrada non". No referendo propuxo o si á permanencia.

Por outra banda, Coalición Popular, que sempre fora partidaria da entrada na OTAN, recomendou a abstención no referendo.

Outro dos motivos foi a redacción da pregunta, que a opinión pública considerou tendenciosa para encamiñar cara ao "si" no referendo. De feito o Goberno fixo campaña polo "si".

A pregunta

[editar | editar a fonte]

No referendo presentouse aos españois maiores de 18 anos unha papeleta co seguinte texto e pregunta:

O Goberno considera conveniente, para os intereses nacionais, que España permaneza na Alianza Atlántica, e acorda que dita permanencia se estableza nos seguintes termos:
  • 1.º A participación de España na Alianza Atlántica non incluirá a súa incorporación á estrutura militar integrada.
  • 2.º Manterase a prohibición de instalar, almacenar ou introducir armas nucleares en territorio español.
  • 3.º Procederase á redución progresiva da presenza militar dos Estados Unidos en España.
Considera conveniente para España permanecer na Alianza Atlántica nos termos acordados polo Goberno da Nación?[6]

Resultado

[editar | editar a fonte]

En contra do esperado, Felipe González —que anunciou que dimitiría se gañaba o "NON", o que parece que influíu en moitos votantes— conseguiu finalmente darlle a volta ás enquisas e o "SI" acabou impóndose no referendo que se celebrou o 12 de marzo de 1986, aínda que por unha estreita marxe. O "NON" triunfou en catro comunidades: Cataluña, País Vasco, Navarra e Canarias.[7] No País Vasco a campaña antiOTAN favoreceu o crecemento de Herri Batasuna, o partido da esquerda abertzale, que conseguiría cinco escanos nas eleccións de outubro de 1986.[8]

O presidente da plataforma cívica que propugnaba o «non» ao ingreso de España na OTAN foi o escritor Antonio Gala.[9]

O resultado do referendo, «a máis dura proba do seu prolongado mandato»,[10] reforzou o liderado de Felipe González, tanto no seu partido como no conxunto do país, como se puido comprobar nas eleccións xerais celebradas ese mesmo ano nas que o PSOE volveu conseguir a maioría absoluta, aínda que con 18 deputados menos que en 1982. Non foi alleo a iso que se superou a crise económica e entrouse nunha fase de forte expansión que se prolongará até 1992.[11][8]

Resultados por Comunidades Autónomas

[editar | editar a fonte]
Resultados do referendo por provincias

O resultado da votación foi o seguinte:[12]

Comunidade Autónoma Electorado Participación Si Non
Votos % Votos %
Andalucía Andalucía 4,810,221 61.55 1,868,623 67.38 904,635 32.62
Aragón Aragón 952,361 60.17 318,640 61.72 197,608 38.28
Asturias Asturias 907,599 56.36 273,074 57.28 203,622 42.72
Illas Baleares Illas Baleares 524,710 52.03 151,881 61.11 96,663 38.89
País Vasco País Vasco 1,644,108 65.41 336,518 32.45 700,539 67.55
Illas Canarias Illas Canarias 1,003,385 55.39 242,015 46.31 280,639 53.69
Cantabria Cantabria 402,339 59.64 140,251 63.96 79,031 36.04
Castela e León Castela e León 2,071,409 56.44 627,633 61.54 392,251 38.46
Castela-A Mancha Castela-A Mancha 1,283,563 58.30 451,729 68.42 208,484 31.58
Cataluña Cataluña 4,614,731 62.80 1,263,416 46.28 1,466,639 53.72
Estremadura Estremadura 823,281 61.96 305,219 65.79 158,723 34.21
Galicia Galicia 2,220,686 38.51 465,103 59.10 321,809 40.90
A Rioxa A Rioxa 202,523 59.97 69,405 63.92 39,174 36.08
Madrid Comunidade de Madrid 3,591,044 60.91 1,135,636 56.77 864,700 43.23
Murcia Rexión de Murcia 723,287 61.39 254,572 62.08 155,469 37.92
Navarra Navarra 396,841 62.64 99,815 43.28 130,828 56.72
Comunidade Valenciana Comunidade Valenciana 2,776,354 66.33 1,027,648 60.73 664,465 39.27
Total 29,024,494 59.42 9,054,509 56.85 6,872,421 43.15

Evolución posterior da relación de España coa OTAN

[editar | editar a fonte]

En 1997, durante o mandato de José María Aznar, España incorporouse á estrutura militar integrada da OTAN (incumpríndose o primeiro condicionante do acordo). O segundo precepto foi emendado, introducíndose unha cláusula pola que Estados Unidos pode instalar, almacenar ou introducir armas nucleares en territorio español, previa autorización do Goberno de España. Ademais, desde 1986 non se procedeu á redución progresiva da presenza militar de Estados Unidos en España, senón que foi aumentándose paulatinamente, co que se pode considerar o terceiro precepto tamén incumprido.

Segundo o acordo ao que se chegou cos estados asinantes do tratado, para o caso de Ceuta e Melilla non están obrigados a defender a soberanía española dun posible ataque exterior.[13]

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ «Organización del Tratado del Atlántico Norte (OTAN)».
  2. ↑ El gobierno somete a referéndum el 12 de marzo su decisión de permanecer en la OTAN
  3. ↑ Ruiz 2002, p. 81-82.
  4. ↑ Juliá 1999, p. 266-267.
  5. ↑ Ruiz 2002, p. 80-86.
  6. ↑ Boletín Oficial del Estado de España - Real Decreto 214/1986, de 6 de febreiro, polo que se somete a referendo da Nación a decisión política do Goberno en relación coa Alianza Atlántica
  7. ↑ Ruiz 2004, p. 82-83.
  8. ↑ 8,0 8,1 Ruiz 2002, p. 86.
  9. ↑ Françoise Dubosquet Lairys. "Intelectual y prensa: Antonio Gala y El Independiente" (PDF). Instituto Cervantes. Consultado o 9 de abril de 2013. 
  10. ↑ Ruiz 2004, p. 83.
  11. ↑ Juliá 1999, p. 268-269.
  12. ↑ "Referéndum consultivo en relación con la Alianza Atlántica". congreso.es (en castelán). 12 de marzo de 1986. Consultado o 13 de febreiro de 2018. 
  13. ↑ Eric Solsten and Sandra W. Meditz. "Spain". countrystudies.us. Consultado o 18 de decembro de 2016. Spain also hoped that membership in NATO, while providing no security guarantee to Ceuta and Melilla, might make Morocco's King Hassan II less likely to move against territory belonging to a NATO member 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Referendo_sobre_a_permanencia_de_España_na_OTAN&oldid=6775296»