Falla: Diferenzas entre revisións
m bot Engadido: eo:Faŭlto |
m bot Engadido: th:รอยเลื่อน (ธรณีวิทยา); cambios estética |
||
Liña 5: | Liña 5: | ||
O movemento causante da dislocación pode ter diversas direccións: vertical, horizontal ou unha combinación de ambalas dúas. Nas [[masa]]s montañosas que se alzaron por movemento de fallas, o desprazamento pode ser de miles de [[metro]]s e mostra o efecto acumulado, durante longos periodos, de pequenos e imperceptibles desprazamentos, no canto dun gran levantamiento único. Con todo, cando a actividade nunha falla é repentina e brusca, pódese producir un gran terremoto, e ata unha ruptura da [[superficie]] terrestre, xerando unha forma topográfica chamada escarpe de falla. |
O movemento causante da dislocación pode ter diversas direccións: vertical, horizontal ou unha combinación de ambalas dúas. Nas [[masa]]s montañosas que se alzaron por movemento de fallas, o desprazamento pode ser de miles de [[metro]]s e mostra o efecto acumulado, durante longos periodos, de pequenos e imperceptibles desprazamentos, no canto dun gran levantamiento único. Con todo, cando a actividade nunha falla é repentina e brusca, pódese producir un gran terremoto, e ata unha ruptura da [[superficie]] terrestre, xerando unha forma topográfica chamada escarpe de falla. |
||
==Elementos dunha falla== |
== Elementos dunha falla == |
||
*'''Plano de falla''': Plano ou superficie ao longo da cal se desplazan os bloques que se separan na falla. Con frecuencia o plano de falla presenta estrías, que se orixinan polo rozamento dos dous bloques. |
*'''Plano de falla''': Plano ou superficie ao longo da cal se desplazan os bloques que se separan na falla. Con frecuencia o plano de falla presenta estrías, que se orixinan polo rozamento dos dous bloques. |
||
*'''Beizo levantado''': Tamén chamado Bloque Superior, é o bloque que queda por enriba do plano de falla. |
*'''Beizo levantado''': Tamén chamado Bloque Superior, é o bloque que queda por enriba do plano de falla. |
||
*'''Beizo afundido''': Tamén chamado Bloque Inferior, é o bloque que queda por debaixo do plano de falla. |
*'''Beizo afundido''': Tamén chamado Bloque Inferior, é o bloque que queda por debaixo do plano de falla. |
||
==Características dunha falla== |
== Características dunha falla == |
||
As seguintes características permítennos describir fallas: |
As seguintes características permítennos describir fallas: |
||
*'''Dirección''': [[Ángulo]] que forma unha liña horizontal contida no plano de falla co eixe [[norte]]-[[sur]]. |
*'''Dirección''': [[Ángulo]] que forma unha liña horizontal contida no plano de falla co eixe [[norte]]-[[sur]]. |
||
Liña 19: | Liña 19: | ||
*'''Facetas triangulares''': son espellos de fallas que mostran o corte producido nunha fila montañosa cando a falla se presenta en forma perpendicular á dirección de devandita fila montañosa. Tanto a parte afundida como o propio espello de falla teñen aspecto triangular, de aquí o seu nome. |
*'''Facetas triangulares''': son espellos de fallas que mostran o corte producido nunha fila montañosa cando a falla se presenta en forma perpendicular á dirección de devandita fila montañosa. Tanto a parte afundida como o propio espello de falla teñen aspecto triangular, de aquí o seu nome. |
||
==Fallas activas e inactivas== |
== Fallas activas e inactivas == |
||
[[Ficheiro:San Andreas.jpg|right|200px|thumb|Falla de San Andrés (California).]] |
[[Ficheiro:San Andreas.jpg|right|200px|thumb|Falla de San Andrés (California).]] |
||
[[Ficheiro:Sfbay srt 1906108.jpg|left|200px|thumb|Falla de San Andrés (California). Topografía da rexión a partir de datos da [[NASA]] ''Shuttle Radar Topography Mission''.]] |
[[Ficheiro:Sfbay srt 1906108.jpg|left|200px|thumb|Falla de San Andrés (California). Topografía da rexión a partir de datos da [[NASA]] ''Shuttle Radar Topography Mission''.]] |
||
Liña 30: | Liña 30: | ||
Tamén existen fallas antigas inactivas creadas en eras xeolóxicas pasadas e que sobreviven como estruturas [[fósil]]es ata os nosos [[día]]s.Estas non representan ningún perigo para [[poboación]]s próximas. |
Tamén existen fallas antigas inactivas creadas en eras xeolóxicas pasadas e que sobreviven como estruturas [[fósil]]es ata os nosos [[día]]s.Estas non representan ningún perigo para [[poboación]]s próximas. |
||
==Clasificación das fallas segundo o seu movemento== |
== Clasificación das fallas segundo o seu movemento == |
||
[[Ficheiro:Tipos de fallas.png|rigth|250|thumb|Tipos fundamentales de fallas: a) Falla inversa b) Falla normal c) Falla de desgarre d) Rotacional (non ilustrada).]] |
[[Ficheiro:Tipos de fallas.png|rigth|250|thumb|Tipos fundamentales de fallas: a) Falla inversa b) Falla normal c) Falla de desgarre d) Rotacional (non ilustrada).]] |
||
[[Ficheiro:Falla de desp horiz lmb.png|right|250|thumb|Falla de desprazamento horizontal.]] |
[[Ficheiro:Falla de desp horiz lmb.png|right|250|thumb|Falla de desprazamento horizontal.]] |
||
Liña 45: | Liña 45: | ||
*'''Falla oblicua''': presenta movemento unha compoñente vertical e unha compoñente horizontal. |
*'''Falla oblicua''': presenta movemento unha compoñente vertical e unha compoñente horizontal. |
||
==Asociacións de fallas== |
== Asociacións de fallas == |
||
As fallas |
As fallas pódense presentar asociadas nunha serie de [[estrutura]]s: |
||
*'''Fallas escalonadas''': conxunto de fallas normais de planos paralelos. |
*'''Fallas escalonadas''': conxunto de fallas normais de planos paralelos. |
||
*'''Escamas tectónicas''': conxunto de fallas inversas de planos paralelos. |
*'''Escamas tectónicas''': conxunto de fallas inversas de planos paralelos. |
||
Liña 55: | Liña 55: | ||
*'''Manto de corremento''': pliegue recumbente no que se chegou a producir unha falla entre o flanco superior e o inferior, de modo que aquel desprázase sobre este. |
*'''Manto de corremento''': pliegue recumbente no que se chegou a producir unha falla entre o flanco superior e o inferior, de modo que aquel desprázase sobre este. |
||
==Fallas notables== |
== Fallas notables == |
||
*Falla de Altyn Tagh. |
*Falla de Altyn Tagh. |
||
*Falla de San Andrés. |
*Falla de San Andrés. |
||
*Falla de Ramón. |
*Falla de Ramón. |
||
==Véxase tamén== |
== Véxase tamén == |
||
===Outros artigos=== |
=== Outros artigos === |
||
{{Commonscat|Plate tectonics|Tectónica de placas}} |
{{Commonscat|Plate tectonics|Tectónica de placas}} |
||
*[[Tectónica de placas]] |
*[[Tectónica de placas]] |
||
Liña 103: | Liña 103: | ||
[[su:Sésar]] |
[[su:Sésar]] |
||
[[sv:Förkastning]] |
[[sv:Förkastning]] |
||
[[th:รอยเลื่อน (ธรณีวิทยา)]] |
|||
[[tr:Fay]] |
[[tr:Fay]] |
||
[[uk:Геологічний розлом]] |
[[uk:Геологічний розлом]] |
Revisión como estaba o 18 de setembro de 2009 ás 16:45
- Este artigo trata sobre a fractura de dúas rochas, para o artigo sobre a festa valenciana véxase Fallas.
Unha falla, en xeoloxía, é unha discontinuidade que se forma nas rochas superficiais da Terra (ata uns 200 km de profundidade) por fractura, cando as forzas tectónicas superan a resistencia das rochas. A zona de ruptura ten unha superficie xeralmente ben definida denominada plano de falla e a súa formación vai acompañada dun deslizamento das rochas tanxencial plano.
O movemento causante da dislocación pode ter diversas direccións: vertical, horizontal ou unha combinación de ambalas dúas. Nas masas montañosas que se alzaron por movemento de fallas, o desprazamento pode ser de miles de metros e mostra o efecto acumulado, durante longos periodos, de pequenos e imperceptibles desprazamentos, no canto dun gran levantamiento único. Con todo, cando a actividade nunha falla é repentina e brusca, pódese producir un gran terremoto, e ata unha ruptura da superficie terrestre, xerando unha forma topográfica chamada escarpe de falla.
Elementos dunha falla
- Plano de falla: Plano ou superficie ao longo da cal se desplazan os bloques que se separan na falla. Con frecuencia o plano de falla presenta estrías, que se orixinan polo rozamento dos dous bloques.
- Beizo levantado: Tamén chamado Bloque Superior, é o bloque que queda por enriba do plano de falla.
- Beizo afundido: Tamén chamado Bloque Inferior, é o bloque que queda por debaixo do plano de falla.
Características dunha falla
As seguintes características permítennos describir fallas:
- Dirección: Ángulo que forma unha liña horizontal contida no plano de falla co eixe norte-sur.
- Buzamento: Ángulo que forma o plano de falla coa horizontal.
- Salto de falla: Distancia entre un punto dado dun dos bloques (p. ex. unha das superficies dun estrato) e o correspondente no outro, tomada ao longo do plano de falla.
- Escarpe: Distancia entre as superficies dos dous beizos, tomada en vertical.
- Espello de falla: é a superficie plana aínda que con declive, que se produce ao longo do escarpe de falla.
- Facetas triangulares: son espellos de fallas que mostran o corte producido nunha fila montañosa cando a falla se presenta en forma perpendicular á dirección de devandita fila montañosa. Tanto a parte afundida como o propio espello de falla teñen aspecto triangular, de aquí o seu nome.
Fallas activas e inactivas
Unha falla é activa cando deforma sedimentos cuaternarios, é dicir cando mostra evidencias de movementos durante os ultimos 1,8 millóns de anos. Algunhas fallas activas adoitan ter terremotos asociados o que demostra que seguen funcionando. O deslizamento pode ser repentino en forma de saltos o que dá lugar a sismos, seguido de periodos de inactividad. Os sismos máis grandes orixináronse por saltos de 8 a 12 m. O deslizamento tamén pode darse de xeito lento e continuo, só perceptible con instrumentos tales como estacións GPS logo de varios anos de observacións.
O primeiro tipo son fallas sísmicas mentres que o segundo son asísmicas ou reptantes. Con todo, ao considerar intervalos grandes de tempo da orde de miles de anos, ambos tipos desprázanse a velocidades promedio duns cantos milímetros a uns cantos centímetros por ano.
Un exemplo é o sistema de fallas de San Andrés no sur e centro de California nos EUA, o cal xerou os terremotos de San Francisco (M=8,2, na escala de Richter) en 1905, Los Angeles (M=6,5) en 1993 e recientemente Hector Mine (M=7) en 1999 e San Luis Obispo (M=6,2) en 2004. Falla da parte central do sistema San Andrés, por outra banda, deslízanse asismicamente.
Tamén existen fallas antigas inactivas creadas en eras xeolóxicas pasadas e que sobreviven como estruturas fósiles ata os nosos días.Estas non representan ningún perigo para poboacións próximas.
Clasificación das fallas segundo o seu movemento
As fallas clasifícanse en tres tipos en función dos esforzos que as orixinan e dos movementos relativos dos bloques:
- Falla inversa: xéranse por compresión horizontal (Fig. A). O movemento é preferentemente horizontal e o plano de falla ten típicamente un ángulo de 30 graos respecto da horizontal. O bloque de teito atópase sobre o bloque de piso. Cando as fallas inversas presentan un manteo inferior a 45º, estas pasan a tomar o nome de cabalgamento.
- Falla normal: xéranse por tensión horizontal (Fig. B). O movemento é predominantemente vertical respecto ao plano de falla, o cal típicamente ten un ángulo de 60 graos respecto da horizontal. O bloque que se desliza cara abaixo denomínase bloque de teito, mentres que o que se levanta chámase bloque de piso. Outro xeito de identificar estas fallas é a seguinte. Se se considera fixo ao bloque de piso (aquel que se atopa por baixo do plano de falla) dá a impresión de que o bloque de teito cae con respecto a este. Conxuntos de fallas normais poden dar lugar á formación de horsts e grábenes.
- Falla de desgarre ou transversal: son verticais e o movemento dos bloques é horizontal (Fig. C). Estas fallas son típicas de límites transformantes de placas tectónicas. Distínguense dous tipos de fallas de desgarre: dereitas e esquerdas. Dereitas, ou diestras, son aquelas onde o movemento relativo dos bloques é cara á dereita, mentras que nas esquerdas, ou sinistras, é o oposto. Tamén se coñecen como fallas transversais.
- Falla rotacional ou de tesoiras: orixínanse por un movemento de basculamento dos bloques que viran ao redor dun punto fixo, como as dúas partes dunha tesoira.
- Falla oblicua: presenta movemento unha compoñente vertical e unha compoñente horizontal.
Asociacións de fallas
As fallas pódense presentar asociadas nunha serie de estruturas:
- Fallas escalonadas: conxunto de fallas normais de planos paralelos.
- Escamas tectónicas: conxunto de fallas inversas de planos paralelos.
- Alicerce tectónico: conxunto de fallas normais que forman unha estrutura convexa.
- Cadea cabalgante: conxunto de fallas inversas que forman unha estrutura convexa.
- Fosa tectónica: conxunto de fallas normais que forman unha estrutura cóncava.
- Horst: asociación de alicerces tectónicos e fosas tectónicas, alternativamente.
- Manto de corremento: pliegue recumbente no que se chegou a producir unha falla entre o flanco superior e o inferior, de modo que aquel desprázase sobre este.
Fallas notables
- Falla de Altyn Tagh.
- Falla de San Andrés.
- Falla de Ramón.
Véxase tamén
Outros artigos
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Tectónica de placas |