Bandeira de Barcelona
| Bandeira de Barcelona | |
|---|---|
 | |
| Características | |
| Proporción | 2:3 |
| Adopción | 2004 (versión actual) |
| Cores | Vermello Amarelo Branco |
A bandeira de Barcelona é o símbolo que identifica o concello de Barcelona e, por extensión, a cidadanía barcelonesa. O seu brasonado remóntase como mínimo ao século XVI. Sufriu algunhas modificacións mais o seu deseño básico (acuartelado, co emblema Real de Aragón e a de cruz de San Xurxo) permaneceu dende as súas primeiras aparicións. Como bandeira heráldica ten a súa orixe no escudo de Barcelona.
Historia[editar | editar a fonte]
Dende a Idade Media, a bandeira da cidade era a tradicional bandeira acuartelada de cruces e barras, e era enarbolada como estandarte da hoste de Barcelona para encabezar as mobilizacións armadas ofensivas ou defensivas da cidade. A xénese desta configuración atópase na transposición do sinal heráldico en superficie téxtil. A primeira referencia gráfica atópase nas pinturas do Castelo de Alcañíz (Aragón), nas que aparecen cabaleiros e entre os cales hai un cun paramento equino adornado nesa disposición, aínda que invertida, l cal podería significar que devantito cabaleiro é o conde de Besalú, condado que ostentaba estas armas. Daquela, o conde de Besalú era o propio monarca.[1]
O brasonado actual aparece por primeira vez en 1329. En 1335, Pedro IV o Cerimonioso deu permiso ao Consell de Cent a empregar o seu sinal real (as catro barras). Aínda que en 1344 xa se fixaran as catro barras por decreto, o número oscilou durante moito tempo entre as 4 e as 2 barras.
Variante da bandeira de Barcelona contra o século XV. Sen importar a súa disposición horizontal ou vertical, a cruz ocupaba o lugar preferente.Durante o seguinte século, no cal se define o poder da cidade e os seus representantes, oficialízase tamén o emblema da cidade. En efecto, hai imaxes da bandeira da cidade nas marxes de tres dietarios (1457, 1462 e 1468). Nos dous primeiros defínese como bandeira da hoste da cidade, e no último relata a caída da bandeira dende o alto da bóveda da catedral. As tres imaxes da bandeira son moi semellantes, e aparecen afociñadas ao voo e en disposición acuartelada, sen definir claramente o número de barras (segundo disposición horizontal ou vertical do emblema). Malia estas referencias oficiais, tense coñecemento mediante as imaxes de portolanos desta bandeira dende 1339, só dez anos despois da aparición do brasonado. A maioría de portolanos dende entón, e cando menos até mediados do século XVII, amosan a mesma disposición do emblema, acuartelada, coa cruz en primeiro lugar, e co sinal real en disposición diversa, en número variable de barras. A diversidade da disposición do sinal real no emblema barcelonés, así coma noutros emblemas que tamén o inclúen, adoita interpretarse como unha adaptación persoal do autor ao pequeno espazo dispoñible para pintar os debuxos ou como influencia dun portolano previo sobre o cal se baseara o autor.
A bandeira de Santa Baia de Barcelona[editar | editar a fonte]
- Artigo principal: Bandeira de Santa Baia de Barcelona.
A chamada bandeira de Santa Baia foi tamén bandeira da cidade de Barcelona, existindo documentos que así o testemuñan xa dende os séculos XV ou XVI. Parece que esta bandeira substituíu a tradicional acuartelada como símbolo exclusivo dos seus cidadáns. Foi esta bandeira a que presidiu as mobilizacións militares da Coronela de Barcelona e a que liderou as tropas na batalla de Montjuïc de 1641 (na que se mobilizou o Terzo de Santa Baia), na batalla de Montjuïc de 1706 e na batalla do 11 de setembro de 1714.
Século XX[editar | editar a fonte]
Tense pouca constancia do símbolo vexilolóxico da cidade mais, por exemplo, coñécese que durante a cerimonia do Acto de colocación da primeira pedra do monumento dedicado ao alcalde Francesc de Paula Rius i Taulet en 1901, a bandeira, que aparece en disposición vertical, amosa no seu rente un primeiro e terceiro cuartel da cruz e un segundo e cuarto para o sinal real, en forma de barras.
Poucos anos despois, o concello decide, por acordo municipal, adoptar a bandeira, que se oficializa en 3 de maio de 1906. O modelo proposto foi o do arquiveiro municipal Ferran de Segarra i de Siscar, e ía acompañado dun debuxo, redescuberto anos despois durante a chamada guerra das bandeiras. Dubídase da existencia desta bandeira, aínda que unha nota de prensa do xornal La Vanguardia de 1908 confirma a bandeira no despacho do alcalde Domènec Sanllehy i Alrich:
Onte exhibiuse na alcaldía a nova bandeira de Barcelona, que foi construída baixo a dirección do concelleiro señor Sagarra. Está feita en damasco de seda, e está dividida en cuarteis, dous coa cruz de Santa Baia e outros dous co escudo de catro barras. O hasta da bandeira ten un remate metálico. Esta bandeira estrearase hoxe na cerimonia dos Xogos Florais.La Vanguardia, domingo 3 de maio de 1908, páxina 4[2]
Posteriormente, durante a ditadura de Miguel Primo de Rivera prohibiuse o emblema catalán mediante decreto afectando tamén á bandeira da cidade. O 12 de xuño de 1930, ao derrogarse aquel mediante Real Decreto, as autoridades locais penduraron da Casa de la Ciutat de Barcelona dúas bandeiras municipais, na mesma disposición que a de 1901, acompañadas da bandeira de Cataluña.
Variante de bandeira dende os anos 40 a 1996. As variantes durante a ditadura tenderon a igualar o grosor das barras amarelas e vermellas; mentres que as posteriores as igualaron a maneira de senyera, situada no fondo, polo cal a franxa amarela central era máis estreita. Durante os Xogos Olímpicos puido verse a bandeira de franxas do mesmo grosor, segundo sinalaba a Comisión de Protocolo entre as que figuraban integrantes da Associació Catalana de Vexil·lologia.Pasada a República e co ascenso ao poder de Francisco Franco como xefe do Estado, volven prohibirse os emblemas non propias do réxime. Non é até os anos 40 e 50, nos que a dureza do réxime se relaxa que volven aparecer símbolos locais, con marcada intención folclórica, e progresivamente modificados. Algúns acuartelados amosan catro barras, mentres que outros, só dúas. Algúns especialistas asocian esta tendencia para simbolizar ese cuartel máis con España ca con Cataluña, como sucedera co escudo da cidade. O 21 de marzo de 1948, a bandeira recibe a gravata da Orde Civil de Afonso X o Sabio, debido «á labor educativa que se leva a cabo dende o concello da cidade.»[3]
Trala morte de Franco e iniciada a democracia, o concello optou por modernizar os símbolos. En 1984 creouse a Unidade Operativa de Estatística, Información e Publicacións que se encargaría tamén de homoxeneizar os símbolos, entre os cales se atopaban o escudo e a bandeira. Aprobouse un escudo con dúas barras de ouro sobre goles nos campos segundo e terceiro, obra do deseñador Santi Pau. O esquema do escudo suxería unha superposición dos cuarteis das cruces de San Xurxo sobre unha senyera catalá, que se plasmou tamén na bandeira. O concello promoveu a difusión da bandeira logo da elección de Barcelona como cidade olímpica para os Xogos Olímpicos de 1992, para que acompañase tamén o emblema catalán. Porén, xurdiu a desorientación cidadá sobre como dispoñer correctamente a bandeira, xa que non había instrucións para iso, nin a bandeira fora aprobada oficialmente.
A «guerra das bandeiras»[editar | editar a fonte]
Bandeira aprobada logo da primeira votación municipal adicada á bandeira, o 25 de setembro de 1996.En 1996 comezou o debate no concello para aprobar oficialmente o conxunto de símbolos que utilizaría a cidade implicando a modificación do selo, o escudo e a bandeira. A aprobación da bandeira sen acordo de todos os grupos municipais e con críticas de recoñecidos heraldistas e vexilólogos extendeu a discusión por varios anos, até a aprobación, en 2004, da bandeira vixente. Este contencioso municipal e cidadán foi chamado pola prensa «guerra das bandeiras».
En 1996 o pleno do concello de Barcelona decidiu optar por un modelo de bandeira distinto ao histórico, o que xera un contencioso coa Societat Catalana de Genealogia, Heràldica, Sigil·lografia, Vexil·lologia i Nobiliària, que gañou esta no ano 2004. A versión histórica de catro barras por cuartel é versión empregada dende entón.