Amiga

Amiga 500, quizá o modelo máis estendido de todos

En informática, Amiga é un ordenador persoal moi famoso na década dos 80 e 90. Foi deseñado por Jay Glenn Miner e un reducido equipo de enxeñeiros pertencentes á empresa Hi-Toro, situada en Santa Clara, California.

Historia

Amiga 1000

O nome en código do que sería o primeiro Amiga 1000 foi «Lorraine», cun microprocesador Motorola MC68000 a 7.14 MHz, 768Kb de memoria RAM (ampliables a un máximo de 8 Mb) e 256Kb ROM. Unha vez cargado o Kickstar quedaban nuns 256Kb de RAM.

Producido a gran escala por Commodore International como o sucesor de Commodore 64, o primeiro computador Amiga foi o Amiga 1000 (ó A1000), que foi lanzado no ano 1985. O A500 (gama baixa) e A2000 (gama alta) seguíronlle en 1987. O A500 foi o computador Amiga máis popular neses tempos.

A comunidade de usuarios de Amiga contribuíu moitísimo á subcultura informática coñecida como Demoscene. A Demo Scene vén ser un fenómeno herdado dos tempos do Commodore 64.

Actualmente é posible que o máis popular sexa o A1200.

Hardware

Amiga 1200

A idea básica coa que foi deseñado o Amiga foi a de facer que cada tarefa (son, gráficos, periféricos etc.) estivese descentralizada, tendo un chip específico para cada unha, cun procesador central, o Motorola 68000, que coordinase a todos estes chips dedicados deseñados especialmente (custom chips, en inglés).

Distinguimos tres familias de computadores Amiga agrupándoos segundo o seu conxunto de chips (chipset):

• OCS: Orixinal Chip Set (chipset antigo);
• ECS: Enhaced Chip Set (chipset mellorado);
• AGA: Advanced Graphic Architecture (arquitectura gráfica avanzada).

Cando apareceu, estaba moitos anos por diante dos demais sistemas, usando ideas como compartición de IRQs, entrada/saída mapeada en memoria, multitarefa real preferente etc. Aínda que algunhas destas técnicas foran inventadas anteriormente, aínda non foran realmente utilizadas na práctica nin nunha computadora popular.

Modelos e variantes

Modelos de Amiga comercializados

Chipset Orixinal (OCS)
Modelo	Período	CPU	RAM (base)	Versión XO	Información adicional
Amiga 1000	1985-1987	68000	256 KB	1.0 - 1.2	Posteriormente os A1000 vendéronse con 512KB de memoria
Amiga 500	1987?1990	68000	512 KB	1.2 - 1.3	Primeiro Amiga de «gama-baixa»
Amiga 2000	1987-1992	68000	1 MB	1.2 - 1.3	Primeiro Amiga de sobremesa con slots de expansión
Amiga 2000HD	1988-1992	68000	1 MB	1.3	A2000 con disco duro de 40 MB
Amiga 2500	1989-1990	680x0	3 MB	1.3	Incluíndo os modelos A2500/020 ó A2500/030
Amiga 2500UX	1988-1991	680x0	3 MB	1.3	A versión UX usaba UNIX cunha CPU 68020 ó 030
Amiga CDTV	1991?1992	68000	1 MB	1.3	Primeiro computador con CD-ROM incluído
Chipset Mellorado (ECS)
Modelo	Período	CPU	RAM (base)	Versión XO	Información adicional
Amiga 3000	1990-1992	68030	5/6 MB	1.4 - 2.04	Primeiro sistema ECS e Amiga VOS 2.0
Amiga 3000T	1990-1992	68030	5/6 MB	2.04	Primeiro Amiga en torre
Amiga 3000UX	199?-199?	68030	5 MB	2.04	Amiga 3000 baseado en UNIX
Amiga 2000 rev. C	1991-1993	68000	1 MB	2.04	Amiga 2000 revisión C actualizado con ECS e VOS 2.04
Amiga 1500	199?-1993	68000	1 MB	2.04	Designación do A2000 que se comercializou no Reino Unido. 2x FDD
Amiga 500	1991-1992	68000	1 MB	2.04
Amiga 600	1992	68000	1 MB	2.05 - 2.1
Arquitectura Gráfica Avanzada (AGA)
Modelo	Período	CPU	RAM (base)	Versión XO	Información adicional
Amiga 1200	1992?1994	68EC020	2 MB	3.0	A1200HD dispoñibles con discos duros de entre 2085MB
Amiga 4000	1992?1994	680x0	6 MB	3.0	Dispoñible con CPU 68030 ó 68040, discos duros de entre 120200MB
Amiga 4000T	1993?1994	68040	6 MB	3.1	Versión torre do A4000, houbo un A4000T/060 fabricado por ESCOM e con RAM expansible ata 512MB
Amiga CD32	1993?1994	68EC020	2 MB	3.1	Primeira videoconsola da historia con CD e 32 bits.

Como en determinadas aplicacións (renderizados, grandes iteraciones etc.) a potencia de cálculo quedaba curta, apareceron placas capaces de substituír o procesador orixinal do Amiga por outro máis potente. É o que chamamos cartóns aceleradores. Xurdiron unha gran variedade de fabricantes e modelos abarcando basicamente toda a familia do MC68000 (desde o 68010 ata o 68060, así como os modelos de microprocesadores PowerPC 603 e 604).

Sistema Operativo

O sistema operativo, AmigaOS, é sofisticado, combinando un GUI como o Macintosh coa flexibilidade de Unix.

Polo menos os seguintes sistemas operativos están dispoñibles para Amiga ademais do AmigaOS:

• UnixOS: Distribuído cos A2000UX e A3000UX
• AMIX: Viña nunha cinta de streamer e era distribuído cos modelos *UX de Amiga.
• Mach
• Linux
  • Linux m68k: Para os procesadores da familia 680x0. Cabe sinalar que foi a primeira implementación non-x86 de Linux.
  • Linux PPC: Existen varios proxectos, o máis famoso é APUS (que proporciona un kernel nativo PPC para Amiga PowerUP)
• NetBSD
• OpenBSD
• pOS: Sistema comercial creado por Pios para substituír ao AmigaOS. Fracasou estrepitosamente.
• MorphOS: Sistema comercial creado para aproveitar as aceleradoras PPC.

Actualidade e futuro

A pesar de que a comunidade de usuarios foise reducindo progresivamente debido ao estancamento da súa tecnoloxía (que non evolucionou en paralelo coa dos PC), existen moitos usuarios que seguen apostando por Amiga, polo que segue desenvolvéndose activamente hardware e software para a plataforma Amiga.

Espérase que pronto apareza un novo Amiga, aínda que leva esperando desde fai anos sen resultados tanxibles. A nova versión trataría de aproveitar as tecnoloxías actuais dos PC e dotalos dun microprocesador da familia PowerPC G3/G4 e un sistema operativo eficiente, que non desperdicie os recursos do sistema.

Outra vía de futuro que algúns usuarios ven é a emulación do Amiga noutras plataformas. Existen distintos emuladores de Amiga que se mostran a continuación:

• Libres ou gratuítos:
  • UAE: Acrónimo de Unix Amiga Emulator. Foi o primeiro emulador de Amiga.
  • WinUAE, BeUAE, ...: UAE para Microsoft Windows, BeOS,... Véxase web de UAE
  • Fellow: Outro emulador para Windows.
• Comerciais
  • Amithlon: Producido por Haage And Partner. Corre sobre un mini núcleo de Linux e é na actualidade o máis rápido que existe grazas á tecnoloxía de compilación JIT (Just In Estafe).
  • AmigaOSXL: Tamén producido por Haage And Partner. Basicamente é unha versión de UAE que corre sobre QNX. É coetáneo de Amithlon e as diferenzas co anterior é que este sacrifica velocidade en prol da compatibilidade co chipset. Tamén ten a habilidade de poder executar binarios x86 de QNX directamente desde o Workbench.
  • Amiga Forever: Comercializado pola casa Cloanto. Basicamente é o WinUAE cos ficheiros de ROM introducidos mediante expreso permiso de Amiga, Inc. A última versión conta con tecnoloxías de compilación JIT, do mesmo xeito que Amithlon.

En canto aos novos proxectos de hard relacionados con Amiga, atopamos:

AmigaOne X1000

• Amiga ONE baseado nos deseños de Teron de MAI, corre AmigaOS4.0 pero actualmente non se produce xa. Orixinalmente ía ser fabricada por Escena para Eyetech pero debido aos atrasos optouse polas placas de referencia de MAI. Saíron 3 modelos, AmigaOne SE (Teron CX, cun PPC750 a 600Mhz e numerosos problemas), AmigaOne XE (Teron GX, con zócolo de CPU MegArray incompatible con Mac, habitualmente cun G3 a 800Mhz ou un G4 a 800/933Mhz) e MicroA1 (mini Teron, con G3 PPC750FX ou GX a 800Mhz). Corre AmigaOS 4.0.
• Shark PPC que é un cartón acelerador que se axusta nunha rañura PCI e baseada en microprocesador PPC, suponse que este cartón será de aplicación para Amigas Clásicos ampliados cunha expansión PCI Mediator, Prometheus ou similar. É de supor que nestas máquinas con esta expansión funcione AmigaOS 4.0. Prometeuse que sairía cando o AmigaOS4.0 fose sacado oficialmente pero de momento non viu a luz.
• Pegasos é unha máquina fabricada por bplan GmbH e comercializada por Genesi. Saíu en 2 versións, Pegasos1 (cun 750cx/600Mhz e chipset ArticiaS de MAI), do cal á súa vez saíron 3 versións. A primeira tiña problemas de DMA, e as dous seguintes fóronos corrixindo co chip chamado April. A última version co chip April2 era por fín moi estable) e Pegasos2 (con chipset de Marvell, soporte de memoria DDR e un G3/600Mhz ou un G4/1Ghz, así como 2 Ethernets). Ambas as placas corren LinuxPPC e MorphOS (un XO moderno compatible con AmigaOS3.x, WarpOS, PowerUP -e AmigaOS4 mediante un emulador de terceiros-). Non corren AmigaOS 4.0 oficialmente.
• MiniMig é unha reimplementación libre dun A500 nun FPGA de Altera. A primeira versión conta cun 68000 real de 3.3v, un PIC para cargar o programa do FPGA e tamén para ler cartóns MMC. Requiren unha imaxe da ROM dun A500 (xa sexa 1.x,2.x,3.x) para funcionar.

Doutra banda, os actuais donos de Amiga, Amiga, Inc. apostaron polos produtos AmigaDE/AmigaAnyware que non están relacionados con AmigaOS nin corren sobre ningunha das súas encarnacións. Este sistema é o Amiga DE (Dixital Environment) que utiliza unha tecnoloxía de abstracción a nivel de plataforma e procesador. Utilízase tecnoloxía Elate/intent de Tao Group e corre en equipos de sobremesa en Linux e tamén sobre WindowsCE. É unha especie de máquina virtual que permite correr o mesmo programa sen recompilarlo.

Ligazóns externas

• Tout pour a Ti89.
• AROS Amiga Research Operation System.
• Amiga Future Amiga Print Mag.
• Páxina oficial de Amiga, Inc., onde se pode ver a evolución futura prevista do Amiga.
• Aminet, un dos repositorios de shareware, freeware e dominio público máis grandes de Internet, para Amiga.
• Recorded Amiga Games, vídeos do xogo de Amiga.
• Amigos de Amiga Club de Usuarios de Commodore Amiga da Arxentina.
• Emuladores libres ou gratuítos:
  • UAE (Unix Amiga Emulator), que foi o primeiro.
  • Fellow, para Windows.
• Emuladores comerciais:
  • Amithlon.
  • Amiga Forever.
• Hardware:
  • Eyetech e Escena, fabricantes de Amiga ONE.
  • bplan GmbH, fabricante de Pegasos.
  • Tao Group, para máis información sobre Amiga DE.
  • BBoAH, Big Book of Amiga Hardware.