Amiga
![]() | Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. (Desde agosto de 2017.) |
Este artigo contén varias ligazóns externas e/ou bibliografía ao fin da páxina, mais poucas ou ningunha referencia no corpo do texto. Por favor, mellora o artigo introducindo notas ao pé, citando as fontes. Podes ver exemplos de como se fai nestes artigos. |
![]() | Este artigo ou apartado contén afirmacións non neutrais e/ou texto que promociona o tema tratado de forma subxectiva sen achegar información neutral e verificable. Por favor, axude mellorando este artigo. |
En informática, Amiga é un ordenador persoal moi famoso na década dos 80 e 90. Foi deseñado por Jay Glenn Miner e un reducido equipo de enxeñeiros pertencentes á empresa Hi-Toro, situada en Santa Clara, California.
Historia[editar | editar a fonte]
O nome en código do que sería o primeiro Amiga 1000 foi «Lorraine», cun microprocesador Motorola MC68000 a 7.14 MHz, 768Kb de memoria RAM (ampliables a un máximo de 8 Mb) e 256Kb ROM. Unha vez cargado o Kickstar quedaban nuns 256Kb de RAM.
Producido a gran escala por Commodore International como o sucesor de Commodore 64, o primeiro computador Amiga foi o Amiga 1000 (ó A1000), que foi lanzado no ano 1985. O A500 (gama baixa) e A2000 (gama alta) seguíronlle en 1987. O A500 foi o computador Amiga máis popular neses tempos.
A comunidade de usuarios de Amiga contribuíu moitísimo á subcultura informática coñecida como Demoscene. A Demo Scene vén ser un fenómeno herdado dos tempos do Commodore 64.
Actualmente é posible que o máis popular sexa o A1200.
Hardware[editar | editar a fonte]
A idea básica coa que foi deseñado o Amiga foi a de facer que cada tarefa (son, gráficos, periféricos etc.) estivese descentralizada, tendo un chip específico para cada unha, cun procesador central, o Motorola 68000, que coordinase a todos estes chips dedicados deseñados especialmente (custom chips, en inglés).
Distinguimos tres familias de computadores Amiga agrupándoos segundo o seu conxunto de chips (chipset):
- OCS: Orixinal Chip Set (chipset antigo);
- ECS: Enhaced Chip Set (chipset mellorado);
- AGA: Advanced Graphic Architecture (arquitectura gráfica avanzada).
Cando apareceu, estaba moitos anos por diante dos demais sistemas, usando ideas como compartición de IRQs, entrada/saída mapeada en memoria, multitarefa real preferente etc. Aínda que algunhas destas técnicas foran inventadas anteriormente, aínda non foran realmente utilizadas na práctica nin nunha computadora popular.
Modelos e variantes[editar | editar a fonte]
Modelos de Amiga comercializados[editar | editar a fonte]
Chipset Orixinal (OCS) | |||||
---|---|---|---|---|---|
Modelo | Período | CPU | RAM (base) | Versión XO | Información adicional |
Amiga 1000 | 1985-1987 | 68000 | 256 KB | 1.0 - 1.2 | Posteriormente os A1000 vendéronse con 512KB de memoria |
Amiga 500 | 1987?1990 | 68000 | 512 KB | 1.2 - 1.3 | Primeiro Amiga de «gama-baixa» |
Amiga 2000 | 1987-1992 | 68000 | 1 MB | 1.2 - 1.3 | Primeiro Amiga de sobremesa con slots de expansión |
Amiga 2000HD | 1988-1992 | 68000 | 1 MB | 1.3 | A2000 con disco duro de 40 MB |
Amiga 2500 | 1989-1990 | 680x0 | 3 MB | 1.3 | Incluíndo os modelos A2500/020 ó A2500/030 |
Amiga 2500UX | 1988-1991 | 680x0 | 3 MB | 1.3 | A versión UX usaba UNIX cunha CPU 68020 ó 030 |
Amiga CDTV | 1991?1992 | 68000 | 1 MB | 1.3 | Primeiro computador con CD-ROM incluído |
Chipset Mellorado (ECS) | |||||
Modelo | Período | CPU | RAM (base) | Versión XO | Información adicional |
Amiga 3000 | 1990-1992 | 68030 | 5/6 MB | 1.4 - 2.04 | Primeiro sistema ECS e Amiga VOS 2.0 |
Amiga 3000T | 1990-1992 | 68030 | 5/6 MB | 2.04 | Primeiro Amiga en torre |
Amiga 3000UX | 199?-199? | 68030 | 5 MB | 2.04 | Amiga 3000 baseado en UNIX |
Amiga 2000 rev. C | 1991-1993 | 68000 | 1 MB | 2.04 | Amiga 2000 revisión C actualizado con ECS e VOS 2.04 |
Amiga 1500 | 199?-1993 | 68000 | 1 MB | 2.04 | Designación do A2000 que se comercializou no Reino Unido. 2x FDD |
Amiga 500 | 1991-1992 | 68000 | 1 MB | 2.04 | |
Amiga 600 | 1992 | 68000 | 1 MB | 2.05 - 2.1 | |
Arquitectura Gráfica Avanzada (AGA) | |||||
Modelo | Período | CPU | RAM (base) | Versión XO | Información adicional |
Amiga 1200 | 1992?1994 | 68EC020 | 2 MB | 3.0 | A1200HD dispoñibles con discos duros de entre 2085MB |
Amiga 4000 | 1992?1994 | 680x0 | 6 MB | 3.0 | Dispoñible con CPU 68030 ó 68040, discos duros de entre 120200MB |
Amiga 4000T | 1993?1994 | 68040 | 6 MB | 3.1 | Versión torre do A4000, houbo un A4000T/060 fabricado por ESCOM e con RAM expansible ata 512MB |
Amiga CD32 | 1993?1994 | 68EC020 | 2 MB | 3.1 | Primeira videoconsola da historia con CD e 32 bits. |
Como en determinadas aplicacións (renderizados, grandes iteraciones etc.) a potencia de cálculo quedaba curta, apareceron placas capaces de substituír o procesador orixinal do Amiga por outro máis potente. É o que chamamos cartóns aceleradores. Xurdiron unha gran variedade de fabricantes e modelos abarcando basicamente toda a familia do MC68000 (desde o 68010 ata o 68060, así como os modelos de microprocesadores PowerPC 603 e 604).
Sistema Operativo[editar | editar a fonte]
O sistema operativo, AmigaOS, é sofisticado, combinando un GUI como o Macintosh coa flexibilidade de Unix.
Polo menos os seguintes sistemas operativos están dispoñibles para Amiga ademais do AmigaOS:
- UnixOS: Distribuído cos A2000UX e A3000UX
- AMIX: Viña nunha cinta de streamer e era distribuído cos modelos *UX de Amiga.
- Mach
- Linux
- NetBSD
- OpenBSD
- pOS: Sistema comercial creado por Pios para substituír o AmigaOS. Fracasou estrepitosamente.
- MorphOS: Sistema comercial creado para aproveitar as aceleradoras PPC.
Actualidade e futuro[editar | editar a fonte]
A pesar de que a comunidade de usuarios foise reducindo progresivamente debido ao estancamento da súa tecnoloxía (que non evolucionou en paralelo coa dos PC), existen moitos usuarios que seguen apostando por Amiga, polo que segue desenvolvéndose activamente hardware e software para a plataforma Amiga.
Espérase que pronto apareza un novo Amiga, aínda que leva esperando desde fai anos sen resultados tanxibles. A nova versión trataría de aproveitar as tecnoloxías actuais dos PC e dotalos dun microprocesador da familia PowerPC G3/G4 e un sistema operativo eficiente, que non desperdicie os recursos do sistema.
Outra vía de futuro que algúns usuarios ven é a emulación do Amiga noutras plataformas. Existen distintos emuladores de Amiga que se mostran a continuación:
- Libres ou gratuítos:
- Comerciais
- Amithlon: Producido por Haage And Partner. Corre sobre un mini núcleo de Linux e é na actualidade o máis rápido que existe grazas á tecnoloxía de compilación JIT (Just In Estafe).
- AmigaOSXL: Tamén producido por Haage And Partner. Basicamente é unha versión de UAE que corre sobre QNX. É coetáneo de Amithlon e as diferenzas co anterior é que este sacrifica velocidade en prol da compatibilidade co chipset. Tamén ten a habilidade de poder executar binarios x86 de QNX directamente desde o Workbench.
- Amiga Forever: Comercializado pola casa Cloanto. Basicamente é o WinUAE cos ficheiros de ROM introducidos mediante expreso permiso de Amiga, Inc. A última versión conta con tecnoloxías de compilación JIT, do mesmo xeito que Amithlon.
En canto aos novos proxectos de hard relacionados con Amiga, atopamos:
- Amiga ONE baseado nos deseños de Teron de MAI, corre AmigaOS4.0 pero actualmente non se produce xa. Orixinalmente ía ser fabricada por Escena para Eyetech pero debido aos atrasos optouse polas placas de referencia de MAI. Saíron 3 modelos, AmigaOne SE (Teron CX, cun PPC750 a 600Mhz e numerosos problemas), AmigaOne XE (Teron GX, con zócolo de CPU MegArray incompatible con Mac, habitualmente cun G3 a 800Mhz ou un G4 a 800/933Mhz) e MicroA1 (mini Teron, con G3 PPC750FX ou GX a 800Mhz). Corre AmigaOS 4.0.
- Shark PPC que é un cartón acelerador que se axusta nunha rañura PCI e baseada en microprocesador PPC, suponse que este cartón será de aplicación para Amigas Clásicos ampliados cunha expansión PCI Mediator, Prometheus ou similar. É de supor que nestas máquinas con esta expansión funcione AmigaOS 4.0. Prometeuse que sairía cando o AmigaOS4.0 fose sacado oficialmente pero de momento non viu a luz.
- Pegasos é unha máquina fabricada por bplan GmbH e comercializada por Genesi. Saíu en 2 versións, Pegasos1 (cun 750cx/600Mhz e chipset ArticiaS de MAI), do cal á súa vez saíron 3 versións. A primeira tiña problemas de DMA, e as dous seguintes fóronos corrixindo co chip chamado April. A última version co chip April2 era por fin moi estable) e Pegasos2 (con chipset de Marvell, soporte de memoria DDR e un G3/600Mhz ou un G4/1Ghz, así como 2 Ethernets). Ambas as placas corren LinuxPPC e MorphOS (un XO moderno compatible con AmigaOS3.x, WarpOS, PowerUP -e AmigaOS4 mediante un emulador de terceiros-). Non corren AmigaOS 4.0 oficialmente.
- MiniMig é unha reimplementación libre dun A500 nun FPGA de Altera. A primeira versión conta cun 68000 real de 3.3v, un PIC para cargar o programa do FPGA e tamén para ler cartóns MMC. Requiren unha imaxe da ROM dun A500 (xa sexa 1.x,2.x,3.x) para funcionar.
Doutra banda, os actuais donos de Amiga, Amiga, Inc. apostaron polos produtos AmigaDE/AmigaAnyware que non están relacionados con AmigaOS nin corren sobre ningunha das súas encarnacións. Este sistema é o Amiga DE (Dixital Environment) que utiliza unha tecnoloxía de abstracción a nivel de plataforma e procesador. Utilízase tecnoloxía Elate/intent de Tao Group e corre en equipos de sobremesa en Linux e tamén sobre WindowsCE. É unha especie de máquina virtual que permite correr o mesmo programa sen recompilarlo.
Véxase tamén[editar | editar a fonte]
![]() |
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Amiga ![]() |
Ligazóns externas[editar | editar a fonte]
- Aminet, o almacén de shareware, freeware e dominio público máis grande de Internet para Amiga.
- AROS, Amiga Research Operating System.
- Amiga Future, revista impresa en inglés e alemán
- Recorded Amiga Games, vídeos de xogos de Amiga.
- FS-UAE, emulador multiplataforma de Amiga baseado no (Win)UAE orixinal
- Fellow, emulador de Amiga só para Windows.