Vanitas

Vaidade de Juriaen van Streeck.

Vaidade de Philippe de Champaigne (1602-1674).

Vaidade evocando a San Francisco, por Luis de Morales, século XVI.

Vanitas, por Pieter Claesz.

Vanitas é o termo latino, que pode traducirse por vaidade, que designa unha categoría particular de natureza morta, de alto valor simbólico, un xénero moi practicado na época barroca, particularmente en Holanda.

O seu título e a súa concepción relaciónanse cunha pasaxe do Eclesiastés: vanitas vanitatum omnia vanitas (vaidade de vaidades, todo é vaidade). A mensaxe que pretende transmitir é a inutilidade dos praceres mundanos fronte á certeza da morte, animando á adopción dun sombrío punto de vista sobre o mundo. É, ao mesmo tempo, un elemento esencial no xurdimento do bodegón como xénero individual.

Símbolos

Se os obxectos na Idade Media poden figurar na pintura, é porque teñen un sentido. Nas vaidades, os obxectos representados son todos símbolos da fraxilidade e a brevidade da vida, de que o tempo pasa, da morte.

Entre todos estes obxectos simbólicos, o caveira humana, símbolo da morte, é un dos máis correntes. Atópase este memento mori (un se decata de que vai morrer) entre os símbolos das actividades humanas: saber, ciencia, riqueza, praceres, beleza... As vanidades denuncian a relatividade do coñecemento e a vaidade do xénero humano suxeito ao paso do tempo, á morte.

Outros símbolos que adoitan atoparse nas vaidades son: froita podre, que simboliza a decadencia como en senescencia; as burbullas, que simbolizan a brevidade da vida e o repentino da morte; fume, reloxos, e reloxos de area, que simbolizan a brevidade da vida; e instrumentos musicais, símbolos da fugacidade e a natureza efémera da vida.

Historia

No século XVII, estes bodegóns moralizantes volvéronse necesarios para a devoción de Europa baixo formas e con intencións diferentes ao Norte e ao Sur, para o catolicismo e para o protestantismo.

É un xénero que gozou de gran apreciación entre os pintores do Norte de Europa, en Flandres e nos Países Baixos.

Véxase tamén

Bibliografía

• Karine Lanini, Dire la vanité à l'âge classique. Paradoxes d'un discours, París, Ed.: Honoré Champion, 2006

Outros artigos

• Os Embaixadores de Hans Holbein o Mozo
• Anamorfose
• Memento mori
• Triunfo da Morte
• Ars moriendi
• Danza da Morte

Ligazóns externas

• Páxina web consagrada ás vaidades
• Vanitas na arte contemporánea Unha exposición no Museo de Belas Artes de Virxinia
• Pinturas de Vanitas na National Gallery de Londres