Pantasma, Nicaragua
| Localización | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Estado | Nicaragua | |||
Departamento da Nicarágua (pt)  | Departamento de Jinotega  | |||
| Identificador descritivo | ||||
| Fuso horario | ||||
Pantasma é unha rexión situada no norte de Nicaragua. Pantasma significa, na lingua misquito, "home pequeno" ou "cabeza plana" e é coincidente coa verba galega «pantasma», do grego φάντασμα, á que tamén se vincula o topónimo.[1]
Xeografía
[editar | editar a fonte]Nesta rexión atópase o Val de Pantasma, un val circular cun diámetro de máis de 12 km (13°22´ Norte e 85°57´ Oeste). Está atravesado polo río Pantasma, un afluente do río Coco, tamén chamado río Segovia (sendo coco casualmente outra palabra de orixe galego-portuguesa co significado de pantasma).[2] No seu centro atópase a aglomeración Las Praderas, principal aldea do concello de Santa María de Pantasma (uns 40 000 habitantes) no departamento de Jinotega. O val pobre pero fértil é explotado para cultivar millo, café, xudías, recoller froitos e criar gando.
Cráter Pantasma
[editar | editar a fonte]Recentemente, especulouse que o cráter Pantasma foi creado polo impacto dun meteorito de máis de 500 metros de diámetro sobre as capas efusivas terciarias da montaña volcánica do norte de Nicaragua. A forma circular do cráter, a lixeira inclinación do seu piso en dirección á ampla inclinación da paisaxe e a súa localización aparentemente arbitraria parecen confirmar esta hipótese. Non hai ascensor central ou pode estar xa cuberto de sedimentos. É posible que exista un anel de expulsión, pero dificilmente é recoñecible no medio de montaña. O tamaño e a forma do cráter lembran moito ao lago Bosumtwi en Ghana, de 10 km de diámetro e un millón de anos de antigüidade. A súa posición na paisaxe aseméllase de forma desconcertante á do cráter de meteoritos Goat Paddock en Australia ( 5 km de diámetro, menos de 50 millóns de anos). A historia volcánica de toda a rexión e a proximidade a zonas volcánicas activas, con todo, apoian unha orixe volcánica, pero non hai nada que o demostre definitivamente polo momento. (véxase tamén: Caldeiras volcánicas explosivas, Krakatoa, Monte Tambora).
Un estudo de 2019 confirma que este cráter de 14 km de diámetro é realmente un cráter de impacto de 815 000 ± 11 000 ans.[3][4]
Masacre de Pantasma
[editar | editar a fonte]O lugar foi escenario do masacre de Pantasma[5] do 18 de outubro de 1983, no que terroristas da Contra nicaraguana, un grupo antiesquerdista financiado e armado polo goberno dos Estados Unidos baixo a presidencia de Ronald Reagan, asasinaron a 47 homes, mulleres e nenos durante un asalto a cooperativas agrícolas do val.
Tres anos despois, o 19 de outubro de 1986, unha mina da Contra destruíu un camión na rúa principal de Pantasma en Jinotega e matou a once civís e mutilou a trinta e tres.
O 23 de marzo de 1987, membros do Veterans Peace Action Team (EEUU) iniciaron unha semana de marcha pola paz nesta estrada polo val de Pantasma, para chamar a atención sobre o terror da Contra, especialmente cruel nesta parte do país.[6]
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ "Pantasma" (PDF). mydigger.tjof.de:1443 ; leo.kowald.org ; www.pantasma.com (en castelán). Consultado o 25 de xullo de 2022.[Ligazón morta]
- ↑ Figueiredo, Cândido. Pequeno Dicionário da Língua Portuguesa. Livraria Bertrand. Lisboa 1940
- ↑ "Geologie-asteroide-plus-grands-jeunes-crateres-impact-decouvert-nicaragua". www.futura-sciences.com (en francés).
- ↑ Rochette, P.; Alaç, R.; Beck, P.; Brocard, G.; Cavosie, A. J.; Debaille, V.; Devouard, B.; Jourdan, F.; Mougel, B. (2019-04). "Pantasma: Evidence for a Pleistocene circa 14 km diameter impact crater in Nicaragua". Meteoritics & Planetary Science (en inglés) 54 (4): 880–901. ISSN 1086-9379. doi:10.1111/maps.13244.
- ↑ (en inglés) A Contra Rampage--With Blessings from the United States Arquivado 08 de maio de 2006 en Wayback Machine. - Samuel Dillon, Alicia Patterson Foundation, 1990
- ↑ "Brian's First Book: On Third World Legs". S. Brian Willson (en inglés). Consultado o 2022-07-25.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Outros artigos
[editar | editar a fonte]Bibliografía
[editar | editar a fonte]- (en alemán) Richard Weyl, Die Geologie Mittelamerikas, Borntraeger, 1961 ISBN 3-4431-1001-0
- (en alemán) Bruno Engels, Geologische Problematik und Strukturanalyse Nikaraguas, International Journal of Earth Sciences, Springer 1965
- (en alemán) Günther Weber, Die trotzigen Mühen um die Freiheit: Nicaraguas Bauern kämpfen um ihr Land. Berichte aus dem Tal von Pantasma, Edition Nahua, 1986 ISBN 3-9233-2921-0
Ligazóns externas
[editar | editar a fonte]- (en francés) Pantasma : un jeune cratère météoritique dans le vieux paysage volcanique du Nicaragua? - Leo Kowald, abril de 2006
- (en inglés) Scientists Report Surprising New Results from Caribbean Sea Expedition - Comunicado 96-009, The National Science Foundation (NSF), 14 de marzo de 1996