Manto tupinamba

Manto de plumas tupinamba, exposto nos Museos Reais de Arte e Historia de Bruxelas.

O manto tupinamba que retornou ao Brasil en 2024, logo de máis de 300 anos en exhibición no Museo Nacional de Dinamarca (Nationalmuseet). A peza, que simboliza as prácticas artesanais e a cultura relixiosa dos indíxenas tupinambas, foi tomada durante a ocupación holandesa, no século XVII.

O manto tupinamba é un tipo de manto feito de plumas que data do século XVII. Foron creados polo pobo tupinamba, unha tribo indíxena tupí, que habitaba na zona costeira do actual Brasil. Esta clase de mantos están feitos de plumas de aves e fibras vexetais. O manto máis famoso e mellor conservado atópase nas coleccións dos Museos Reais de Arte e Historia, en Bruxelas. Só se conservan 11 mantos tupinambas datados no século XVI e XVII. Dez deles atópanse espallados en cinco países de Europa, estando un en Bélxica, catro en Dinamarca, un en Francia, tres en Italia e un en Suíza. Un dos que estaba en Dinamarca foi devolto ao Brasil o 4 de xullo de 2024.

Historia

Os tupinambás habitaban a rexión costeira norte do Brasil antes da chegada dos portugueses. Durante o período colonial, os europeos coleccionaron avidamente a arte mesoamericana feita de plumas, a miúdo incorporándoas a gabinetes de curiosidades, abraiados polo enxeño da artesanía. Isto influíu na manufactura europea, como se viu coa produción de plumas con motivos católicos no México colonial.

As capas de plumas dos tupinambas apareceron nos relatos de observadores europeos dos séculos XVI e XVII. O escritor francés André Thevet, que viviu no Brasil durante a década de 1550, escribiu sobre a súa experiencia con estes mantos. Aínda que a linguaxe, en parte, xa non é aceptable, ofrece información sobre os procesos de fabricación e uso:

"Hai moitas aves de diversas clases, con plumas estrañas, unhas vermellas coma o escarlata fino, outras brancas, cincentas e doutras cores. E con estas plumas os salvaxes ou os indios fan sombreiros e pezas de roupa, ben para cubrirse ou por fermosura. [Úsanas cando van a unha guerra [sic] ou cando teñen algunha escaramuza cos seus inimigos".