Latín macarrónico

Latín macarrónico (en latín Latinitas culinaria) é unha locución que se utiliza para referirse a textos que están nun latín moi pouco académico desde o punto de vista gramatical, ortográfico etc, ou nun latín cun vocabulario de orixe moderna latinizado. En xeral, utilízase por ignorancia ou con finalidade humorística.

Tamén, por analoxía, fálase algunhas veces de francés macarrónico, inglés macarrónico, italiano macarrónico etc.

Historia

Co precedente da literatura goliardesca medieval, Tifi Odassi empezou a utilizar este latín no seu Maccharonea (1490), e popularizouno o humanista italiano Teófilo Folengo, tamén chamado Merlín Cocay, no seu Baldus. Despois numerosos autores cómicos imitaron este estilo, entre eles Bassano Mantovano, Giovan Giorgio Allione ou Fossa Cremonese, e outros que seguiron o seu exemplo por toda Europa até tempos actuais; por exemplo, Ignacio Calvo reescribiu parte do Quixote en latín macarrónico:

In isto capítulo tratatur de qua casta pajarorum erat dóminus Quijotus et de cosis in quibus matabat tempus.

In uno lugare manchego, pro cujus nómine non volo calentare cascos, vivebat facit paucum tempus, quidam fidalgus de his qui habent lanzam in astillerum, adargam antiquam, rocinum flacum et perrum galgum, qui currebat sicut ánima quae llevatur a diábolo. Manducatoria sua consistebat in unam ollam cum pizca más ex vaca quam ex carnero, et in unum ágilis-mógilis qui llamabatur salpiconem, qui erat cena ordinaria, exceptis diebus de viernes quae cambiabatur in lentéjibus et diebus dominguis in quibus talis homo chupabatur unum palominum. In isto consumebat tertiam partem suae haciendae, et restum consumebatur in trajis decorosis sicut sayus velarte, calzae de velludo, pantufli et alia vestimenta que non veniut ad cassum.

Ignatium Calvum, Historia domini Quijoti Manchegui, I, cap. I.

Outro exemplo de texto en latín macarrónico, dialecto francés:

Sol erat in regionem zenithi et calor atmospheri magnissima. Senatus populusque parisiensis sudebant. Autobi passebant completi. In uno ex supradictis autobibus qui S denominationem portebat, hominem quasi junum, cum collo multi elongato et cum chapito a galono tressato cerclato vidi.

Raymond Queneau, Exercicios de estilo, 1947.

A tradución é a seguinte: Ao mediodía facía moita calor e os parisienses suaban. Os autobuses pasaban cheos. Nun que tiña a letra S vin a un home maduro cun pescozo moi longo e un chapeu cunha cinta trenzada.

O mesmo texto traducido ao latín macarrónico, dialecto español (as palabras diferentes en letras grosas):

Sol erat in regionem zenithi et calor atmospherae magnissima. Senatus populusque parisiensis sudabant. Autobi passabant completi. In uno ex supradictus autobibus qui S denominationen portabat, hominen quasi juvenum, cum collo molto elongato et cum sombrero a cordicula trenzata circulato vidi.

Véxase tamén

Outros artigos

• Goliardos
• Latinismo

Bibliografía

• Carmina Burana, prólogo de Carlos Yarza e tradución de Lluís Moles, Barcelona, Seix Barral, 1981.
• Antonio Fernández Ferrer (tradutor). Exercicios de estilo de Raymond Queneau
• Terry Pratchett. Discworld novels.
• Raymond Queneau. Exercices de style. (1947)

Ligazóns externas

• Como encher un vaso de auga por Tip e Coll, un exemplo de francés macarrónico.