Jiko Luveni
  | |
| Biografía | |
|---|---|
| Nacemento | 1946 Ono-i-Lau, Fidxi (en)  |
| Morte | 22 de decembro de 2018 (71/72 anos) |
| Member of the Parliament of Fiji (en) | |
| 6 de outubro de 2014 – 22 de decembro de 2018 (finado no cargo) | |
| Speaker of the Parliament of Fiji (en) | |
| 6 de outubro de 2014 – 22 de decembro de 2018 – Epeli Nailatikau (pt) → | |
| Datos persoais | |
| País de nacionalidade | Fidxi |
| Educación | College of Medicine, Nursing & Health Sciences (en) |
| Actividade | |
| Ocupación | odontóloga , política |
| Partido político | Fiji First Party (en) |
| Lingua | Lingua inglesa |
 | |
Jiko Fatafehi Luveni, nada en 1946 e finada o 22 de decembro de 2018, foi unha médica, política de Fidxi e presidenta do Parlamento de Fidxi. Era membro do partido FijiFirst antes de renunciar á súa participación no partido co fin de asumir o cargo de portavoz. Isto debeuse a que o presidente de Fidxí non é membro do Parlamento e non pode ser membro dun partido político de conformidade co artigo 77 (1) (a) e o artigo 77 (7) (b) (ii) da Constitución de Fidxí.[1] Foi a primeira fidxana graduada dunha Escola de Medicina e a primeira muller en ocupar o cargo de portavoz parlamentaria.[2]
Infancia e educación[editar | editar a fonte]
Filla dun antigo comerciante convertido en magnate naviero, Luveni provén do pobo de Nukuni na illa de Ono-i-Lau, no arquipélago que compón a provincia de Lau. Tivo dous matrimonios, cinco fillos e sete netos. Os seus pasatempos incluían o tenis, softbol, netball e voleibol. Na súa mocidade representou ao país en tenis de mesa e golf en tres edicións dos Xogos do Pacífico Sur.[3] Posteriormente foi elixida membro do comité directivo do Consello de Deportes de Fidxí e no Comité de Apelacións Tripartito da Asociación de Deportes e Comités Olímpicos Nacionais de Fidxí (FASANOC).[4]
Luveni educouse na escola Lautoka Fijian School e logo na escola secundaria Nabua en Suva, antes de inscribirse na escola Adi Cakobau en Sawani. Graduouse en odontoloxía da Escola de Medicina de Fidxí en 1967, a primeira muller de Fidxí en facelo. Despois de graduarse, traballou durante vinte anos para o Ministerio de Saúde, antes de traballar para o Fondo de Poboación das Nacións Unidas como directora de proxectos de planificación familiar e saúde reprodutiva de 1987 a 2002. Renunciou tres anos antes da finalización do seu mandato para ocupar un posto como oficial de proxectos de VIH para o Ministerio de Saúde, onde traballou en campañas de información e prevención do virus, e logo como directora de proxectos da "Rede de Fidxí para persoas que viven co VIH", unha organización non gobernamental que axuda ao sostén dos enfermos.
De 2007 a 2008, Luveni formou parte da xunta directiva do Consello Deportivo interino de Fidxí.[5][6]
Carreira política[editar | editar a fonte]
En xaneiro de 2008 Luveni foi nomeada Ministra de Saúde e logo Ministra de Benestar Social, Muller e Alivio da Pobreza no goberno interino encabezado polo primeiro ministro Voreqe Bainimarama. Tamén foi copresidenta dun equipo de traballo do goberno establecido para formular recomendacións con respecto á "identidade cultural social e a construción da nación" para a proposta Carta Popular para o Cambio, a Paz e o Progreso.
En 2013 Luveni indicou que se presentaría como parte do partido político proposto por Bainimarama.[7] Foi elixida presidenta do Consello Provincial de Lau en abril de 2014, sucedendo a Filipe Bole, pero despois de ser anunciada como candidata parlamentaria polo partido FijiFirst en xullo de 2014, renunciou ao cargo logo de só tres meses.[8][9] Sucedeuna Ilisoni Taoba. Nas eleccións de 2014 recibiu 2.296 votos e foi elixida para o parlamento como a décimo cuarta candidata máis votada de FijiFirst.[10] Renunciou ao seu posto inmediatamente despois das eleccións para converterse en portavoz, a primeira fidxana en ocupar o posto.[11] O seu lugar como deputada foi ocupado por Laisenia Tuitubou. Foi electa portavoz formalmente o 6 de outubro de 2014.[12]
Falecemento[editar | editar a fonte]
O 22 de decembro de 2018, Luveni morreu á idade de setenta e dous anos.[13]
Recoñecementos[editar | editar a fonte]
Na 72.ª Asemblea Mundial da Saúde foille entregado o premio póstumo Global Health Hero Award da Organización Mundial da Saúde (OMS).[2]
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ "Constitution of The Republic of Fiji" (PDF) (en inglés). 2021-02-17.
- ↑ 2,0 2,1 "Dr Jiko Luveni posthumously recognized with the Global Health Hero Award" (en inglés). 2019-05-21. Consultado o 2021-02-17.
- ↑ "Dr Jiko Luveni was also a national sports champion" (en inglés). 27 de decembro de 2018. Consultado o 2021-02-17.
- ↑ Delaibatiki, Nemani (28 de decembro de 2018). "Posthumous Award For Late Speaker Dr Jiko Luveni" (en inglés). Consultado o 2021-02-17.
- ↑ "Yee, Bogidrau in Council Board" (en inglés). FijiLive. 25 de xaneiro de 2008. Arquivado dende o orixinal o 4 de marzo de 2016. Consultado o 2021-02-17.
- ↑ "Rajendra Chaudry accepts board appointment" (en inglés). 27 de xaneiro de 2007. Arquivado dende o orixinal o 12 de maio de 2007. Consultado o 2021-02-17.
- ↑ Dodiverata, Rosi (12 de xullo de 2013). "Dr Luveni for proposed party" (en inglés). Consultado o 2021-02-17.
- ↑ Vukailagi, Dreu (10 de abril de 2014). "Government reminds Lau of $6.2 million assistance" (en inglés). Fiji Television Limited. Arquivado dende o orixinal o 04 de marzo de 2016.
- ↑ Swamy, Nasik (26 de xullo de 2014). "FijiFirst candidates". Fiji Times (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 24 de setembro de 2015. Consultado o 2021-02-17.
- ↑ "2014 Election Results". Fiji Elections Office. Arquivado dende o orixinal o 21 de setembro de 2014. Consultado o 2021-02-17.
- ↑ Nasik Swami (25 de setembro de 2014). "Our new Speaker" (en inglés). Fiji Times. Arquivado dende o orixinal o 13 de setembro de 2015. Consultado o 2021-02-17.
- ↑ "Dr Luveni is Fiji's first female Speaker" (en inglés). FijiLive. 6 de outubro de 2014. Arquivado dende o orixinal o 9 de xuño de 2015. Consultado o 2021-02-17.
- ↑ "Speaker Dies" (en inglés). 22 de decembro de 2018. Consultado o 2021-02-17.
