Herba dos bofes

A herba dos bofes ou pulmonaria (Pulmonaria officinalis) é unha planta herbácea perenne da familia das boraxináceas (Boraginaceae), de follas pecioladas e flores en acios. Atópase nos claros dos bosques, nas zonas avesías. Utilízase en forma de infusión para o tratamento da tose, bronquite e dores de gorxa e afonía, ademais ten poder antiinflamatorio xa que contén salicina.

O nome botánico Pulmonaria deriva do latín pulmo. Nos tempos da maxia simpatética, as follas ovais manchadas de P. officinalis representaban a enfermidades simbólicas, pulmóns ulcerados, e por iso utilízase para tratar infeccións pulmonares. En moitos idiomas o seu nome común está asociado ao pulmón, como no galego: herba dos bofes (pulmóns dos animais), no inglés "lungwort", e no alemán "lungenkraut". Noutras linguas da Europa do Leste, o nome común deriva dunha palabra para mel, por exemplo en ruso "medunitza" ou en polonés "miodunka".

Hábitat

Espállase polo centro e occidente de Europa en zonas húmidas de cavorcos, abas, bosques de ribeira, noiros de camiños, terreos hermos e en bosques. Na península ibérica está amplamente espallada por todo o territorio en zonas húmidas até os altos vales dos Pireneos e doutras montañas

Pulmonaria officinalis detalle das flores.

Principios activos

Esta planta contén taninos entre o 10,27% e 10,67%. Materias graxas compostas de ácidos estearínico, palmitínico e miristínico. Ácidos resínicos, alcol cerílico, fitoesterina, flobafeno, azucre invertido, polisacáridos...

As cinsas son ricas en sales de potasio e calcio, así como en ácido silicílico. Tamén ten unha substancia de carácter saponínico que pode provocar hemólises febles.

Virtudes

As partes aéreas da planta en floración apáñanse con fins medicinais (sumidades floridas e follas) cortándoas un pouco por riba do nivel do chan e se enxugan a unha temperatura non superior aos 45 °C.

Úsase en forma de infusión para o tratamento da tose, tose ferina, bronquite e as dores de gorxa e rouquén. Ademais é sudorífica, antiinflamatoria e diurética. A decocción ao 10 % emprégase coma desinfectante, emoliente e antiinflamatoria de feridas.

O cocemento dun bo feixe da planta deixando que ferva un cuarto de hora, tómase en catro cuncas ao día para facilitar a expectoración e fluidificar os esgarros.

Tamén se recomenda nas diarreas, hemorroides e afeccións da vexiga urinaria.

Historia

Esta planta, como outras que medran no Centro e Occidente de Europa, non figuran nos escritos da antigüidade. A primeira noticia sobre ela dáa Mattioli na súa obra na edición de 1548.

Etimoloxía

O seu nome popular, pulmonaria débese á aparencia das súas follas coas tacas brancas, que lembran vagamente aos pulmóns. O outro nome vulgar galego: herba dos bofos ten o mesmo significado, xa que bofo é o pulmón dos animais.

Basónimo:Pulmonaria officinalis
Sinonimia: