Concilio de Calcedonia

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Concilio de Calcedonia

O Concilio de Calcedonia foi un concilio ecuménico que tivo lugar entre o 8 de outubro e o 1 de novembro do ano 451 en Calcedonia, cidade de Bitinia, en Asia Menor.

É o cuarto dos primeiros sete concilios ecuménicos da Cristiandade, e as súas definicións dogmáticas foron desde entón recoñecidas como infalíbeis pola Igrexa Católica e pola Igrexa Ortodoxa. Rexeitou a doutrina do monofisismo, defendida por Eutiques, e estableceu o Credo de Calcedonia, que describe a plena humanidade e a plena divindade de Cristo, segunda persoa da Santísima Trindade.

Precedentes[editar | editar a fonte]

No Concilio de Éfeso (431) fora condenada a herexía nestoriana (difisitas), que defendía que as dúas naturezas (divina e humana) de Cristo eran completamente independentes entre si, é dicir, que Cristo era a un tempo Deus e home, pero formando un composto de dúas persoas distintas. No concilio, San Cirilo de Alexandría distinguírase rebatendo as teses de Nestorio.

Segundo os seus opoñentes, Cirilo, ao atacar a Nestorio, incorrera pola súa parte en erro, chegando a negar a existencia de dúas naturezas en Cristo. Escribira que en Cristo non hai máis que unha physis, a do Verbo encarnado, utilizando a fórmula «A única physis encarnada de Deus Verbo».[1] En 433, dous anos despois do concilio, a controversia entre Cirilo e os seus adversarios resolveuse cun edito de unión, no que explicitamente se falaba das dúas naturezas de Cristo.

Eutiques[editar | editar a fonte]

En 444, dous anos despois da morte de Cirilo, un ancián arquimandrita de Constantinopla chamado Eutiques, comezou a predicar que a natureza humana de Cristo estaba como absorbida pola divina, de xeito que, na unión de ambas as dúas, non había senón unha natureza. Eutiques proclamábase seguidor de Cirilo de Alexandría; as súas teses tiveron moitos seguidores, entre eles Dióscoro, sucesor de Cirilo na sede de Alexandría. A herexía de Eutiques denomínase monofisita, do grego monos ("un") e physis ("natureza")

As ideas de Eutiques encontraron pronto opositores convencidos: entre eles, Teodoreto de Ciro, Eusebio de Dorilea e Flaviano, patriarca de Constantinopla. En certo xeito, o conflito monofisita propúxose tamén como unha pugna entre as sedes de Alexandría e de Constantinopla.

Nun sínodo rexional celebrado en Constantinopla en 448, Eusebio de Dorilea denunciou as teses de Eutiques. O sínodo expresou inequivocamente a ortodoxia da doutrina das dúas naturezas, e requiriu a presenza de Eutiques. Este negouse rotundamente a aceptar a decisión do sínodo, reafirmándose na súa doutrina dunha soa natureza de Cristo, polo que o sínodo lanzou anatema contra el e contra os seus partidarios.

O "latrocinio de Éfeso"[editar | editar a fonte]

Artigo principal: Latrocinio de Éfeso.

Eutiques non aceptou a autoridade do sínodo, e recorreu ao Papa León I Magno. Este respondeu coa Epístola Dogmática, en que reafirmaba a doutrina das dúas naturezas. Esta solución non foi aceptada por Eutiques nin polos seus partidarios; a instancias de Dióscoro, o emperador de Oriente, Teodosio II, monofisita, convocou un sínodo xeral en Éfeso en agosto do ano 449. Este acontecemento é denominado polos historiadores católicos "latrocinio de Éfeso", seguindo unha expresión do Papa León I. O novo sínodo declarou a absolución de Eutiques, anatemizando a doutrina das dúas naturezas, e depuxo a Flaviano, patriarca de Constantinopla, quen foi conducido ao desterro e faleceu a consecuencia dos malos tratos que lle dispensaron os seus captores.

O Papa moveu todos os fíos ao seu alcance para modificar a situación: escribiu ao emperador Teodosio II, á súa irmá Pulqueria, partidaria do entendemento con Roma, e intentou facer intervir ao emperador de Occidente, Valentiniano III. Abriuse unha profunda crise entre León I e Dióscoro, patriarca de Alexandría, quen chegou a excomungar ao Papa.

A morte de Teodosio II en 450 produciu un xiro na situación: foi sucedido por Pulquería; ela, e o seu marido Marciano eran partidarios das teses de Flaviano e León, e realizaron varios xestos, como conducir a Constantinopla os restos de Flaviano para lles dar solemne sepultura. Finalmente, decidiu convocarse o concilio, non en Italia, como pretendía o Papa, senón en Calcedonia, en Asia Menor.

O concilio[editar | editar a fonte]

O concilio reuniuse en Calcedonia en outubro de 451. Asistiron uns 600 bispos, dos que soamente 2 eran occidentais, deixando á parte os legados pontificios. Fronte á maior estabilidade do imperio romano oriental, en occidente hai que ter en conta que nese ano 451 se produciría o enfrontamento cos hunos de Atila, (Batalla dos Campos Cataláunicos) e a famosa intervención, lendaria ou certa, evitando que o huno marchase sobre Roma, do propio papa León I o Magno; quen non daría impedido a destrución e saqueo de Roma polos vándalos de Xenserico tres anos máis tarde.

A presidencia do Concilio foi ocupada polo patriarca de Constantinopla, Anatolio, ao lado dos representantes do Papa. O emperador Marciano apoiaba decididamente a ortodoxia. Na segunda sesión, recoñeceuse a Epístola Dogmática do Papa como documento de fe. Dióscoro foi condenado por unanimidade - seica os bispos exipcios foron premidos -, e todos os seus decretos foron declarados nulos.

Os partidarios de Eutiques deberon aceptar a Epístola do Papa para continuaren formando parte da Igrexa. Trece bispos exipcios, porén, refusaron aceptara, argüíndo que só aceptarían "a fe tradicional".

No seu canon 28, o Concilio aprobou tamén a práctica equiparación das sedes de Roma e Constantinopla, a pesar das protestas do Papa.

Dise que neste concilio foi a primeira vez que se utilizou o termo grego prósopon, que quere dicir máscara, para referirse a persoa, como hoxe coñecemos o termo.

Consecuencias[editar | editar a fonte]

A principal consecuencia do Concilio foi o cisma dos monofisitas. O Patriarca de Alexandría non aceptou o concilio e finalmente terminou por escindir o seu patriarcado do resto da Igrexa. Tamén moitos bispos repudiaron o concilio argüíndo que a doutrina das dúas naturezas era practicamente nestoriana. Nas principais sedes apostólicas do Imperio bizantino, abriuse un período de disputas entre monofisitas e ortodoxos, con diversas vicisitudes, en que interviñeron a miúdo os emperadores. Aquí teñen a súa orixe as antigas igrexas orientais, que aínda hoxe rexeitan os resultados do Concilio: a igrexa ortodoxa copta que naceu da ruptura do Patriarcado de Alexandría co resto da Igrexa, a igrexa apostólica armenia, a igrexa ortodoxa siríaca e a igrexa ortodoxa malankara, da India.

Notas[editar | editar a fonte]

  1. mía phýsis toû Theû lógu sesarkoméne Epíst. 17; Epíst. 46.