Branquinho da Fonseca
| Biografía | |
|---|---|
| Nacemento | 4 de maio de 1905  Mortágua, Portugal (pt)  |
| Morte | 7 de maio de 1974 (69 anos) Cascais, Portugal |
| Educación | Facultade de Dereito da Universidade de Coímbra |
| Actividade | |
| Ocupación | poeta, escritor |
| Pseudónimo literario | António Madeira |
| Premios | |
António José Branquinho da Fonseca, nado na Mortágua o 4 de maio e finado en Cascais o 7 de maio de 1974, foi un escritor portugués.[1]
Os seus primeiros textos eran asinados co pseudónimo António Madeira. Probou varios modos e xéneros literarios, desde o poema lírico á novela, pasando polo texto dramático e o poema en prosa, mais, como el mesmo dicía, a súa expresión natural[2] era o conto. Como artista, interesouse tamén pola fotografía, o deseño, o cinema e o design gráfico.[3] Foi conservador do Rexistro Civil en Marvão e Nazaré, e do Museo-Biblioteca Conde de Castro Guimarães en Cascais. Por proposta súa, foi creado en 1958, o Serviço de Bibliotecas Itinerantes da Fundação Calouste Gulbenkian, o cal había de dirixir até o ano da súa morte. En homenaxe del, o Concello de Cascais creou o Premio Branquinho da Fonseca de Conto Fantástico[4] en 1995 e, en 2001, foi instituído o Premio Branquinho da Fonseca Expresado/Gulbenkian nunha colaboraciónentre a Fundación Calouste Gulbenkian e o xornal Expresso.[5]
Vida
[editar | editar a fonte]Fillo de Clotilde Madeira Branquinho e do escritor Tomás da Fonseca, Branquinho da Fonseca naceu en Mortágua e completou os primeiros anos do instituto en Lisboa, partindo despois para Coímbra, onde terminou os seus estudos secundarios. Licenciouse en Dereito na Facultade de Dereito de Coímbra, o ano de 1930. Aínda como estudante participou da fundación da revista Tríptico (1924 - 1925), da cal se publicaron 9 números[6], dirixida por un grupo de poetas novos como Vitorino Nemésio, Afonso Duarte e António de Sousa.[1]
En 1926 fai a súa estrea literaria coa obra Poemas. O ano seguinte, máis precisamente o día 10 de marzo, cando aínda era estudante de Dereito, funda, xuntamente con José Régio e João Gaspar Simões, a revista Presença, considerada o marco inicial da segunda fase do modernismo portugués, ou "presencista". Para comprendermos Branquinho da Fonseca, "deberemos lembrar a principal característica dese movemento: a total liberdade de creación artística, movida pola necesidade de cada cal poder asumir a súa propia verdade e sensibilidade, dende a asunción dun individualismo subxectivo bastante descomprometido co social e o político [...]".[7] Exerceu o cargo de director da revista até o 16 de xuño de 1930, data en que, conxuntamente con Miguel Torga e Edmundo de Bettencourt, se desconecta definitivamente da Presença, indignado cos novos rumbos que esta tomaba, unha vez que consideraba haber imposción de límites á liberdade creativa.[8] Aínda nese ano, funda en conxunto con Miguel Torga a revista Sinal, da cal só foi publicado un número, sendo substituído na dirección da Presença por Adolfo Casais Monteiro.
En 1932 pasa a exercer a función de Conservador no Museo Biblioteca Conde de Castro Guimarães.
No exercicio das súas funcións como Conservador crea, en 1953, o proxecto dunha biblioteca-itinerante, a primeira. do xénero en Portugal. Consecuentemente, é convidado, en 1959, por Azeredo Perdigão para fundar e dirixir a Fundação Calouste Gulbenkian. Entre esta data e o ano en que faleceu (1974), período en que permaneceu á cabeza do referido proxecto, o escritor non volveu publicar ningún libro de creación persoal, téndose limitado á edición de antoloxías temáticas.[3]
Ten unha rúa co seu nome na Amadora e outra en Cascais, Portugal.
Obra
[editar | editar a fonte]Formalmente diversificada, a obra de Branquinho da Fonseca non deixa de ser, no entanto, direccionada cara a unha orientación estético-literaria nitidamente contística, da cal son testemuño as obras Caminhos Magnéticos, O Barão, Rio Turvo e Bandeira Preta. Mesmo a única novela do escritor, Porta de Minerva (1947)[3][9], afástase dunha sintaxe subordinativa típica na novela “máis convencional” e aproxímase a unha estrutura descosida e fragmentada, sendo constituído por un conxunto de narrativas breves interligadas pola recorrencia dun espazo social ben determinado.[10]
Así, no seu todo, pero de forma máis marcada na vertente do conto, a obra de Branquinho da Fonseca fírmase nun "gusto polo mítico, o simbólico, vinculado a un permanente sabor de aventura literaria, evidente na experimentación de novas solucións estruturais e mesmo situacionais"[8], chegando a ser clasificada como "realismo fantástico"[11], unha vez que consegue "suxerir un ton de misterio, de medo ou pesadelo indefinido, de constante sorpresa na persecución dun impreciso ideal, sen porén desprendernos dun senso de verosemellanza."[12]
Encóntrase colaboración da súa autoría no semanario Mundo Literario[13] (1946-1948) e na revista Litoral[14] (1944-1945).
O Barão
[editar | editar a fonte]Foi publicado baixo o pseudónimo de Antonio da Madeira en 1942.[15] Son varias as fontes[16][17] que apuntan O Barão como a obra-prima de Branquinho da Fonseca e, tamén, como unha das máis notábeis da novelística portuguesa de todos os tempos. Con todo, hai discordancia canto ao xénero a que a obra pertence: uns defenden que se trata dun conto, outros dunha novela.
O texto[18] da obra está composto pola narración da viaxe dun inspector escolar a unha zona remota da provincia, onde irá encontrar, na noite da chegada, a figura dun aristócrata excéntrico e decadente, o "Barão", que aos poucos se vai tornando enigmático, exercendo unha fascinación cada vez maior sobre o narrador e adquirindo un estatuto mítico, quer polo modo como domina o seu estraño microcosmos, quer pola maxia desa noite case irreal en que ambos os dous irán poñer unha rosa no "castelo da Bela-Adormecida".
O filme O Barão, 2010, de Edgar Pera, foi baseado nesta obra.[19]
O 13 de ullo de 1981 foi feito Grande-Oficial da Orde Militar de Sant'Iago da Espada a título póstumo.[20]
Obras publicadas
[editar | editar a fonte]Poesía
[editar | editar a fonte]Teatro
[editar | editar a fonte]Ficción
[editar | editar a fonte]- Zonas - 1931
- Caminhos Magnéticos - 1938
- O Barão - 1942
- Rio Turvo - 1945. Levado ao cinema por Edgar Pêra en 2007.[21]
- Porta de Minerva - 1947
- Mar Santo - 1952
- Bandeira Preta - 1956
Antoloxías organizadas
[editar | editar a fonte]- Contos Tradicionais Portugueses
- As Grandes Viagens Portuguesas
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ 1,0 1,1 "www.cm-mortagua.pt". www.cm-mortagua.pt (en portugués). Arquivado dende o orixinal o 26 de marzo de 2020. Consultado o 2020-03-28.
- ↑ "Diário de Notícias". Diário de Notícias. 30 de Setembro de 1976.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Ferreira, António Manuel (2010). Prefácio in FONSECA, Branquinho da, Obras Completas vol.I (en portugués). Imprensa Nacional Casa da Moeda, Lisboa.
- ↑ "Prémio Branquinho da Fonseca". Fundação Calouste Gulbenkian (en portugués). Consultado o 2020-03-28.
- ↑ Prémio Branquinho da Fonseca Expresso/Gulbenkian
- ↑ Marques Ferreira, Luis Miguel. "Artes gráficas en Portugal en el período de las vanguardias históricas" (PDF). diposit.ub.edu.
- ↑ VV.AA. (1991). Dicionário Cronológico de Autores Portugueses. Lisboa.
- ↑ 8,0 8,1 Massaud, Moisés (1975). O Conto Português. Ed. Cultrix, São Paulo.
- ↑ Branquinho da Fonseca (1968). Porta de Minerva. Portugalia Editora, Contemporánea nº 25.
- ↑ "Contornos da Narrativa Breve na Obra de Branquinho da Fonseca" (PDF). www2.dlc.ua.pt/classicos (en portugués). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 13 de abril de 2018.
- ↑ Torres, Alexandre Pinheiro (1977). O Neo-Realismo Literário Português (en portugués). Moraes, Lisboa. p. 171.
- ↑ Saraiva, A.; Lopes, Oscar (1996). História da Literatura Portuguesa (en portugués). p. 1015.
- ↑ "Mundo Literário" (PDF). hemerotecadigital.cm-lisboa.pt.
- ↑ "Litoral" (PDF). http://hemerotecadigital.cm-lisboa.
- ↑ Carolina Carreira (2014-04-03). "O Barão de Branquinho da Fonseca".
- ↑ "Contornos da Narrativa Breve na Obra de Branquinho da Fonseca" (PDF). www2.dlc.ua.pt/classicos. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 13 de abril de 2018.
- ↑ Prado coelho, Jacinto do, Ed. (1994). Dicionário de literatura: literatura portuguesa, literatura brasileira, literatura galega, estilística literária. 5 vols (en portugués). Porto: Figueirinhas.
- ↑ Fonseca, Branquinho da (1998). O Barão (en portugués). Relógio D'Água Editora, Lisboa.
- ↑ "O Barão (The Baron) (2010)" (en castelán). Consultado o 2020-03-28.
- ↑ "ENTIDADES NACIONAIS AGRACIADAS COM ORDENS PORTUGUESAS - Página Oficial das Ordens Honoríficas Portuguesas". www.ordens.presidencia.pt. Consultado o 2020-03-28.
- ↑ Nascimento, Frederico Lopes / Marco Oliveira / Guilherme. "Rio Turvo". CinePT-Cinema Portugues (en portugués). Arquivado dende o orixinal o 28 de marzo de 2020. Consultado o 2020-03-28.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Saraiva, Antonio José; Lopes, Óscar (1978): História da literatura portuguesa. Porto.
