Antonio Ortiz Estrella

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Infotaula de personaAntonio Ortiz Estrella
Biografía
Nacemento1900 Editar o valor em Wikidata
Almería, España Editar o valor em Wikidata
Morte1971 Editar o valor em Wikidata (70/71 anos)
Adra, España Editar o valor em Wikidata
Cargos
   Alcalde de Almería
Período19 de febreiro de 1936 – xullo de 1937
AntecesorJosé Alemán Illán
SucesorVicente Navarro Gay
Datos persoais
País de nacionalidadeEspaña Editar o valor em Wikidata
Actividade
Ocupaciónpolítico Editar o valor em Wikidata
Partido políticoIzquierda Republicana
LinguaLingua castelá Editar o valor em Wikidata

Antonio Ortiz Estrela, nado entre 1900 e 1901 en Almería e finado en 1971 en Adra, foi un político republicano, militante do partido Izquierda Republicana (IR) que chegou a ser alcalde de Almería entre 1936 e 1937, durante a Segunda República Española.[1] Como alcalde foi vogal nato do Monte de Piedade e Caixa de Aforros de Almería.

Traxectoria[editar | editar a fonte]

Vida política[editar | editar a fonte]

Baixo a presidencia do Gobernador o 19 de setembro de 1932, ás dúas da tarde, tomou posesión como membro da nova Comisión xestora do Goberno Civil de Almería polo distrito de Almería e Sorbas. Entón era tenente de Alcalde de Almería, polo Partido Republicano Radical Socialista (PRRS) integrado máis tarde en IR como Partido Republicano Radical Socialista Independiente (PRRSI). De inmediato renunciou ao cargo seguindo as instrucións do seu partido, ausentándose da reunión.[2]

Tras a vitoria da Fronte Popular, no que estaba integrado IR, nas eleccións xerais do 16 de febreiro de 1936, o alcalde de Almería, José Alemán Illán, presentou a súa dimisión o 19 de febreiro. Antonio Ortiz foi nomeado alcalde o 21 de febreiro en sesión extraordinaria do Concello de Almería.[3] As Tenencias de Alcaldía foron ocupadas por dous concelleiros de Unión Republicana, dúas de Izquierda Republicana, dous socialistas e dous comunistas. Acordaron marchar a Madrid para entrevistarse co Ministro de Traballo e solicitar unha cantidade de diñeiro para remediar o paro obreiro.[4][5]

O 16 de marzo deu posesión dos seus cargos aos concelleiros seleccionados polos partidos da Fronte Popular sen a aprobación previa do Gobernador Civil, Juan Peinado Vallejo.

Presidiu o comité de recepción e Concello ao día seguinte do final da etapa Selecta-Almería da II Volta Ciclista a España a tarde do 11 de maio de 1936.[6]

Debido ás tensións internas entre os dous sectores dentro do seu partido disolveuse a agrupación local o 25 de maio de 1936 e foi expulsado da mesma. Solicitouse a arbitraxe do comité nacional presidido por Marcelino Domingo.[7]

Ao comezo da Guerra Civil Española o 18 de xullo de 1936 constituíuse un Comité Central Revolucionario. O Gobernador Militar de Almería declarou o estado de guerra o 21 de xullo, pero ese mesmo día fracasou o alzamento na cidade e foi detido. O establecemento do Monte de Piedade e Caixa de Aforros de Almería, como institución vinculada coa Igrexa católica, estivo vixiado polos milicianos do 20 ao 29 de xullo de 1936, cando o Comité se incautou do mesmo e nomeou un Comité Administrativo presidido polo alcalde.

En agosto estaban ocupados os edificios relixiosos en virtude do Decreto de 27 de xullo do Ministerio de Instrución Pública e Belas Artes. En Almería o secretario do Concello e o propio Antonio Ortiz levantaron acta das ocupacións do Palacio do bispo e os conventos das Puras, as Claras e as Servas de María.[8]

Nos primeiros meses da Guerra Civil colaborou no socorro das familias máis necesitadas, aparecendo na Acta de constitución da Xunta Provincial de Socorros como vogal, xunto a outras personalidades como Cayetano Martínez Artés, Francisco Callejón López (presidente da Deputación Provincial de Almería) e José Pérez Almansa.[9][10]

En decembro de 1936 se encargou dos abastecementos da poboación, polo que José Santisteban Rueda foi nomeado alcalde accidental. Semanas despois marchou da cidade co pretexto de adquirir víveres. Pasaron os meses entre confusas noticias. Fuxiuse ao estranxeiro coa súa familia, acusado ademais de levar 2 millóns de pesetas. Dita acusación foi negada por el tras a súa detención en Tánxer. Foi formalmente destituído do cargo en xullo de devandito ano e substituído o 6 de agosto por Manuel Alférez Samper, nomeado presidente do novo Consello Municipal.[11][12]

En materia relixiosa defendeu a tolerancia entre crentes e non crentes. A pouco da proclamación da Segunda República Española visitou o cemiterio da cidade e, nun aceso discurso, proclamou a “igualdade entre os mortos” e pedindo a demolición do muro que separaba o cemiterio civil e o relixioso.[13][14] Pertenceu á masonaría, sendo integrante da loxa Evolución.[15]

Consello de Guerra[editar | editar a fonte]

Terminada xa a Guerra Civil, iniciouse contra el en Almería un Consello de Guerra Sumarísimo polo delito de rebelión militar (expediente 12.270) en 1940, iniciándose os trámites o 13 de xullo.[16] De “ideas francamente esquerdistas”, o expediente inicia coa súa participación política que acabou levándoo á alcaldía de Almería. Foi acusado de propagandista e de favorecer o triunfo da Fronte Popular, de dispor de forma violenta que fose destruída a tapia que separaba o cemiterio católico do laico, de oporse pola forza ao triunfo do Alzamento Nacional póndose á beira da causa vermella e defender o Goberno Civil onde se refuxiaron os dirixentes marxistas. Acusóuselle de promover a causa vermella por radio, de levantar a moral dos milicianos e de escribir proclamas nos xornais marxistas “Lucha” e “Diario de Almería”. Estaba acusado de masón, de pertencer á Loxa “Evolución”, co nome simbólico “Tolstoy”, co grao cuarto. Non se lle coñeceron actos criminais cando foi Alcalde de Almería; mesmo se lle recoñecen actos loables na acusación, como negarse a asinar o cesamento de empregados municipais acusados de fascistas. A acta cita o mes de xaneiro de 1937 como data do seu cesamento como alcalde, cando marcha a “comprar patacas” para a poboación, desaparecendo presuntamente con dous millóns e medio de pesetas, e fixando se residencia en Tánxer. Opúxose ao asalto do Convento das Claras e deu socorro ás monxas.[17]

Dise que foi visto cun fusil na Puerta de Purchena, disparando contra os sublevados en xullo de 1936, e que sufriu a rozadura dunha bala nunha perna. Non se puido comprobar que “participase directamente en asasinatos”, puido evitar algúns e "a súa conduta foi mala". Suponse que fuxiu a Francia[18] tras marchar a Barcelona para adquirir víveres e supúñaselle en Orán en agosto de 1940. Recolléronse máis informes que o cualificaron como “boa persoa” e nos que non consta a comisión de delito algún.[19]

Estivo detido na Fortaleza o Hacho de Ceuta desde agosto de 1940.[20] O 1 de novembro se iniciaron os trámites para o seu procesamento en Ceuta e o seu traslado de volta a Almería, ingresando nesta Prisión Provincial o 18 de abril de 1941, trasladado pola Garda Civil.[21][22] Foi posto en liberdade en 1945.

Estableceu a súa residencia en Barcelona xunto á súa esposa, Antonia Tapia López. Uns anos despois, o seu amigo e empresario Nicolás Linares Martín, ofreceulle traballo como contable das súas empresas en Adra (Almería), e alí residiu até o seu falecemento en 1971.

Notas[editar | editar a fonte]

  1. ↑ "Izquierda Republicana-Asociación Manuel Azaña: militantes". Arquivado dende o orixinal o 24 de xaneiro de 2016. Consultado o 07 de novembro de 2018. 
  2. ↑ La Vanguardia, edición del martes, 20 de setembro de 1932, páxina 23, Hemeroteca, consultado o 7 de outubro de 2012
  3. ↑ Quirosa. "Política..." pp- 79-80
  4. ↑ Diario ABC de Madrid, páx. 22, de sábado 21 de marzo de 1936, consultado o 7 de outubro de 2012
  5. ↑ Diario ABC de Sevilla, páx. 26, de sábado 21 de marzo de 1936, consultado o 7 de outubro de 2012
  6. ↑ Diario el Almería, II Vuelta Ciclista a España, por Antonio Sevillano, historiador, do 6 de decembro de 2009, consultado o 7 de outubro de 2012
  7. ↑ Quirosa. "Política..." pp- 84-85
  8. ↑ Quirosa. "Sublevación..." pp. 118-119
  9. ↑ Quirosa. "Sublevación..." páx. 111
  10. ↑ QUIROSA-CHEYROUZE Y MUÑOZ, Rafael y RODRÍGUEZ LÓPEZ, Sofía (de la Universidad de Almería), "Cayetano Martínez: la figura política de un republicano y socialista almeriense (1900-39)", en II Congreso sobre el Republicanismo en la Historia de España. "Historia y biografía". Priego de Córdoba, Patronato Niceto Alcalá-Zamora y Torres, 2003, páxinas 711-735. Dispoñible en: Historia del Tiempo Presente Arquivado 07 de novembro de 2018 en Wayback Machine., consultado o 7 de outubro de 2012
  11. ↑ Quirosa. "Política..." páx. 177 y 212
  12. ↑ Quirosa. "Sublevación..." páx. 208
  13. ↑ Maria Thomas (Royal Holloway University of London, 2008): “Disputing the Public Sphere: Anticlerical Violence, Conflict and the Sacred Heart of Jesus, April 1931 – July 1936” Arquivado 05 de marzo de 2016 en Wayback Machine., consultado o 7 de outubro de 2012
  14. ↑ ATTMA, Consejo de Guerra 250/12270, Antonio Ortiz Estrella, AHN, CG legajo 1164-1 Almería, pieza n.º 10, exp. 2/382
  15. ↑ José Antonio Ferrer Benimeli: “La Masonería en la España del siglo XX, Volumen 2”, páx. 191, Toledo, D.L. TO-7871-1996, ISBN 84-89492-44-4 (Obra completa)
  16. ↑ Consejo de Guerra, páx. 3
  17. ↑ Consejo de Guerra, pp. 3-4
  18. ↑ Consejo de Guerra, páx. 7
  19. ↑ Consejo de Guerra, pp. 10-11
  20. ↑ Consejo de Guerra, páx. 26
  21. ↑ Consejo de Guerra, pp. 23-24
  22. ↑ Consejo de Guerra, pp. 32-33

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Bibliografía[editar | editar a fonte]

  • Rafael Quirosa-Cheyrouze y Muñoz. “Almería, 1936-37. Sublevación militar y alteraciones en la retaguardia republicana”, Universidade de Almería (UAL) Servizo de Publicacións, Almería, 1996, DL-AL-23-1997, ISBN 84-8240-066-5
  • Idem. "Política y Guerra Civil en Almería", (15 BTA), Ed. Cajal, Almería, decembro de 1986, DL-GR-790-1986, ISBN 84-85219-68-6
  • José Ángel Tapia Garrido. “Al servicio de Almería y su Provincia. Historia del Monte de Piedad y Caja de Ahorros de Almería (1900-1975)”, Ed. Confederación Española de Cajas de Ahorros, Madrid, 1975, Dep. Legal M. 2134-1975, ISBN 84-7231-175-9, Apéndice 13, páxs. 245-247.
  • Gobierno Militar de Almería: ATTMA, Consejo de Guerra expediente 250/12270, Antonio Ortiz Estrella
  • Archivo Histórico Nacional, Causa General, atado 1164-1, Almería, peza n.º 10, exp. 2/382
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Antonio_Ortiz_Estrella&oldid=6715605»