Sitio dos dolmens de Antequera

Sitio dos dolmens de Antequera
	(es) Conjunto dolménico de Antequera
Tipo	xacemento arqueolóxico
Localización
División administrativa	Antequera, España
	37°01′24″N 4°32′53″O / 37.0233, -4.5481
Composto por	The Manga Dolmen and The Viera Dolmen (en) ; Cerro Marimacho ; Dolmen de Viera ; Dolmen de Menga ; El Torcal de Antequera (en) ; Dolmen de El Romeral ; Peña de los Enamorados (en) ; Villa romana de Antequera
Características
Superficie	Patrimonio da Humanidade: 2.446,3 ha; zona de protección: 10.787,7 ha
Patrimonio da Humanidade
Tipo	Patrimonio cultural → Europa-América do Norte
Data	2016 (40ª Sesión), Criterios de Patrimonio da Humanidade: (i), (iii) e (iv)
Identificador	1501
Ben de interese cultural
Data	18 de febreiro de 2009
Identificador	RI-55-0000900
Ben de interese cultural
Data	6 de abril de 1931
Identificador	RI-55-0000900
Ben de interese cultural
Data	26 de xullo de 1923
Identificador	RI-55-0000900
Parte dun sitio do Patrimonio da Humanidade
	The Manga Dolmen and The Viera Dolmen (en) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg
Data	2016 (40ª Sesión)
Identificador	1501-001
	;
Parte dun sitio do Patrimonio da Humanidade
	Dolmen de El Romeral
Data	2016 (40ª Sesión)
Identificador	1501-002
Ben de interese cultural
	Dolmen de El Romeral
Data	18 de febreiro de 2009
Identificador	RI-55-0000900-00000
Ben de interese cultural
	Dolmen de El Romeral
Data	4 de xuño de 1931
Identificador	RI-55-0000900-00000
Ben de interese cultural
	Dolmen de El Romeral
Data	6 de abril de 1931
Identificador	RI-55-0000900-00000
Ben de interese cultural
	Dolmen de El Romeral
Data	26 de xullo de 1923
Identificador	RI-55-0000900-00000
	;
Parte dun sitio do Patrimonio da Humanidade
	Peña de los Enamorados (en) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg
Data	2016 (40ª Sesión)
Identificador	1501-003
	;
Parte dun sitio do Patrimonio da Humanidade
	El Torcal de Antequera (en) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg
Data	2016 (40ª Sesión)
Identificador	1501-004
Categoría II da UICN: Parque Nacional
World Database on Protected Areas
Identificador	555588800
Área protexida da rede Natura 2000
Identificador	ES0000032
	;
Ben de interese cultural
	Cerro Marimacho
Data	18 de febreiro de 2009
	;
Ben de interese cultural
	Dolmen de Viera
Data	18 de febreiro de 2009
Identificador	RI-51-0000254
Ben de interese cultural
	Dolmen de Viera
Data	6 de abril de 1931
Identificador	RI-51-0000254
Ben de interese cultural
	Dolmen de Viera
Data	26 de xullo de 1923
Identificador	RI-51-0000254
Ben de interese cultural
	Dolmen de Viera
Data	12 de xullo de 1923
Identificador	RI-51-0000254
	;
Parte dun sitio do Patrimonio da Humanidade
	Dolmen de Menga
Data	2016 (40ª Sesión)
Ben de interese cultural
	Dolmen de Menga
Data	18 de febreiro de 2009
Identificador	RI-51-0000253
Ben de interese cultural
	Dolmen de Menga
Data	6 de abril de 1931
Identificador	RI-51-0000253
Ben de interese cultural
	Dolmen de Menga
Data	26 de xullo de 1923
Identificador	RI-51-0000253
Ben de interese cultural
	Dolmen de Menga
Data	12 de xullo de 1923
Identificador	RI-51-0000253
	;
Ben de interese cultural
	Villa romana de Antequera
Data	18 de febreiro de 2009

O Sitio dos Dolmens de Antequera é un conxunto de patrimonio cultural formado por tres monumentos culturais.^[1] (o Dolmen de Menga, Dolmen de Viera, e Tholos del Romeral) e 2 montañas naturais características (a Pena dos Enamorados e o Torcal^[2]) en e cerca da cidade de Antequera en Andalucía, España. A institución cultural responsable da súa protección é o Conjunto Arqueológico Dólmenes de Antequera. Declarouse Patrimonio da Humanidade en 2016.

Valor universal excepcional

Para que un ben sexa declarado Patrimonio da Humanidade, debe demostrar que ten un valor universal excepcional, é dicir, que ten unha importancia extraordinaria que transcende as fronteiras nacionais e é de interese para as xeracións presentes e futuras de toda a humanidade.

UNESCO require a xustificación de polo menos un dos seis criterios establecidos para o patrimonio cultural pola Convención sobre a protección do patrimonio cultural e natural (1972) para demostrar o valor universal excepcional do ben. A proposta do sitio "Dolméns de Antequera" está baseada nun deles (I) e o ICOMOS no seu informe final incorpora dous máis (III, IV).

Criterio (I): "representar unha obra mestra do xenio creativo humano"

O Dolmen de Menga representa unha obra mestra da arquitectura megalítica adintelada (tradición atlántica), baseada en ortostatos e cubertas, único polas súas enormes dimensións que levan a tipoloxía de tumba do corredor ao límite construtivo, incorporando unha solución inédita de piares intermedios. Do mesmo xeito, o tholos del Romeral complementa o catálogo de construcións megalíticas cunha solución abovedada por aproximación de hileiras a base de cachotaría (tradición mediterránea).

Criterio (III): "Proporcionar un testemuño único, ou polo menos excepcional, sobre unha tradición cultural ou unha civilización viva ou perdida"

Os dolméns de Menga e o tholos del Romeral teñen orientacións anómalas, como o demostra o profesor Michael Hoskin cando descobre que o 99,99% dos dolméns do arco mediterráneo teñen unha orientación de tipo celeste, é dicir, ligada ao amencer nos albores dos equinoccios (como no dolmen de Viera). Con todo, o Dolmen de Menga está orientado ao perfil antropomórfico de Pena dos Enamorados, e en concreto ao refuxio de Matacabras onde localizáronse pinturas rupestres.^[3] Pola súa banda, o Theros del Romeral está orientado cara á cadea das montañas do Torcal onde se atopa a Cova do Toro (orientación terrestre) e ao mediodía do sol no solsticio de inverno (orientación celeste). Ademais, neste eixe Menga - A Pena está situado El Romeral. Deste xeito, os Dolméns de Antequera constrúen unha paisaxe megalítica única debido á única relación intrínseca que establecen cos elementos naturais.

Criterio (IV): "Ser un exemplo eminentemente representativo dun tipo de construción, conxunto arquitectónico ou tecnolóxico, ou paisaxe que ilustre un ou varios períodos significativos da historia humana"

Os tres monumentos megalíticos reflicten unha etapa na historia da humanidade na que se construíron os primeiros monumentos cerimoniais en Europa occidental, segundo as dúas grandes tradicións construtivas do megalitismo (lintel e bóveda por achegamento de hiladas). Esta é unha proposta orixinal na Lista do Patrimonio Mundial xa que non é un ben mixto (onde os valores culturais dalgúns bens sumarían os naturais doutros) senón dunha integración consciente e estreito diálogo entre a arquitectura megalítica e a paisaxe. Hai un fenómeno de "monumentalización de paisaxes" no que os fitos naturais adquiren o valor de monumentos mentres que as construcións preséntanse como paisaxes naturais.

Finalmente, a autenticidade dos megalitos está contrastada cando numerosos investigadores coinciden na adscrición ao Neolítico de Menga (arquitectura adintelada) e á Calvolítico de El Romeral (arquitectura abovedada por aproximación de hiladas); e a integridade tamén se demostra ao manter todos os seus elementos constitutivos en boas condicións de conservación.