Euristeo

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Heracles entrega o xabaril de Erimanto a Euristeo, que se esconde aterrado nunha cántara baixo terra (cerámica de figuras vermellas, c. 510 aC, Museo do Louvre)
Relevo na fachada occidental de San Marcos de Venecia

Na mitoloxía grega, Euristeo foi o fillo de Esténelo (fillo de Perseo) e de Nícipe (filla de Pélope). Foi rei da Argólida (rexión que comprendía Micenas, Argos, Midea e Tirinto). Casou con Antímaca, filla de Anfidamante [1].

Á vez que Nícipe estaba xestante, tamén o estaba Alcmena, embarazada de Zeus[2]. Durante o embarazo, Zeus prometeu o trono de Micenas ó primoxénito da estirpe de Perseo, dando por suposto que sería o seu fillo, Heracles [3]. Pero Hera, a esposa de Zeus, atrasou o momento do parto ordenando á súa filla Ilitía (deusa dos partos) que o detivese [4], e Ilitía así o fixo, sentando no limiar da porta de Alcmena (do pazo ou da súa habitación) coas pernas pechadas e as mans entrelazadas diante dos xeonllos; á vez que aceleraba o parto de Euristeo. A serva de Alcmena, Galantis (ou Galántide), frustrou o intento e díxolle a Ilitía que Alcmena xa parira, polo que a deusa soltou as mans e se levantou, e así puido por fin producirse o parto. Pero Euristeo xa nacera, setemesiño, e puido facerse co trono de Micenas.

"Cando Lucina [nome romano de Ilitía, deusa dos partos] escoitou os meus laios, sentou naquel altar que está diante da porta, e cruzando a corva dereita sobre o xeonllo esquerdo, e entrelazando os seus dedos en forma de peite, detivo o parto. Musitou tamén algúns conxuros, que frenaron o parto xa iniciado. ... Estaba comigo unha das miñas servas, Galántide ... e veu á deusa sentada no altar, cos brazos sobre os xeonllos e os dedos entrelazados, e dixo: 'Quenquera que sexas, felicita á miña ama. A argólide Alcmena xa librou, xa é nai e ve cumprido o seu desexo'. A deusa... deu un chimpo e, sobresaltada, soltou as mans; soltadas as mans, librei eu tamén".
(Ovidio: Metamorfosis, Libro IX, 296-315)

Euristeo, rei de Micenas[editar | editar a fonte]

Xa adultos os dous, Hera, celosa das múltiples aventuras do seu marido Zeus, mandou un ramo de loucura contra Heracles, que lanzou ó lume ós seus propios fillos, que tivera con Mégara, e mais dous fillos de Ificles [5].

Recuperada a cordura, Heracles exiliouse e foi ata o oráculo de Delfos para saber qué facer para expiar o pecado cometido. A Pitia mandoulle poñerse ó servizo do seu primo Euristeo, durante un prazo de doce anos, e realizar os dez traballos que este tivera a ben ordenarlle.

"[A Pitia] díxolle que vivira en Tirinto ó servizo de Euristeo por espazo de 12 anos e que executara os dez traballos que lle ordenara, engadindo que deste xeito, unha vez realizados os traballos, sería inmortal".
(Pseudo-Apolodoro: Biblioteca mitológica II, 4, 12)

Na lenda, Heracles aparece sempre como home forte, fermoso, xeneroso, valente, etc., mentres que Euristeo é un personaxe imperfecto, física e moralmente, pusilánime e covarde. Deste xeito, Euristeo agóchase ante Heracles cando trae á súa presenza os animais monstruosos que lle ordena cazar, ata rematar comunicándose con el mediante un servente, Copreo [6], e mandar construír un cántaro de bronce, enterrado, no que poder esconderse no caso dunha posible agresión por parte de Heracles. Foron estes traballos os que forxaron a sona de heroe de Heracles e lle fixeron merecente da apoteose e divinización.

Rematado o tempo de servizo e cumpridos á súa satisfacción os traballos encomendados, Euristeo ofreceu un sacrificio, ó que invitou ó propio Heracles, pero os fillos do rei ofrecéronlle unha ración de carne menor que ós demais invitados, polo que Heracles se sentiu ultraxado e matou a tres deles [7].

Euristeo prohibiu a Heracles asentarse en Tirinto e incluso, trala morte do heroe, prohibiu tamén o regreso de Alcmena, e a de Ificles e mais Iolao. Euristeo seguiu persiguindo a Alcmena e ós heráclidas e obrigou ós reis respectivos que os expulsaran de Corinto e de Traquis. Puideron fuxir e acollerse en Atenas aínda que Euristeo esixiu que a botasen da cidade, aínda que os atenienses se negaron, polo que lles declarou a guerra. Perdendo a contenda, Euristeo fuxiu e foi perseguido por Hilo, o fillo máis vello de Heracles, que lle deu alcance e o matou [8]. Cortoulle a cabeza e entregouna a Alcmena, que lle sacou os ollos.

Existe unha tradición, recollida en tempos de Alexandre, que di que Heracles e Euristeo foran amantes, e que aquel realizou os traballos por amor [9].

Notas[editar | editar a fonte]

  1. Pseudo-Apolodoro: III, 9, 2.
  2. Anfitrión, o home de Alcmena, era sobriño de Esténelo, o home de Nícipe.
  3. Pseudo-Apolodoro: II, 4, 5.
  4. Hera xa utilizara anteriormente á filla co mesmo fin: chegado o momento do parto de Leto, outra amante de Zeus, preñada de Apolo e Artemisa, Hera impediu que Ilitía a atendese (para algúns, retívoa na terra dos hiperbóreos) e persiguiu a Leto para que ningunha terra a acollese. Leto refuxiuse na illa flotante de Ortiguia, hoxe Delos, e estivo de parto sete días. Os deuses, conmovidos, mandaron a Iris, mensaxeira dos deuses, para buscala e, en canto puxo o pé na illa, naceu Artemisa e, logo, Apolo (Terceiro himno homérico a Apolo).
  5. Pseudo-Apolodoro, II, 4, 12. Ificles puido salvar unicamente ó seu fillo Iolao e á propia Mégara.
  6. Copreo, fillo de Pélope, abandonou a Élide tras matar a Ífito, e refuxiouse en Micenas, xunto a Euristeo, que lle purificou e a quen serviu como heraldo.
  7. Grimal, s. v. Euristeo.
  8. Píndaro (Píticas, IX, 79) conta que foi Iolao quen o matou.
  9. Grimal, s. v. Euristeo.

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Bibliografía[editar | editar a fonte]

  • GRIMAL, Pierre: Diccionario de mitología griega y romana. Ed. Paidós, 1981, s. v. Euristeo.
  • HIGINO: Fábulas mitológicas. Tradución, introdución e notas de Francisco Miguel del Rincón Sánchez. Alianza Editorial 2009, 30.
  • PSEUDO-APOLODORO: Biblioteca mitológica. Tradución e notas de Julia García Moreno. Alianza Editorial 3ª ed. 2016 [a numeración segue a utilizada neste texto].