Bésta: Diferenzas entre revisións
m r2.7.3) (Bot: Cambio ar:القوس المستعرض por ar:قوس مستعرض |
|||
Liña 22: | Liña 22: | ||
[[Categoría:Armamento]] |
[[Categoría:Armamento]] |
||
[[ang:Ȝelocen boȝe]] |
|||
[[ar:قوس مستعرض]] |
|||
[[be:Арбалет]] |
|||
[[bg:Арбалет]] |
|||
[[br:Kroazwareg]] |
|||
[[ca:Ballesta]] |
|||
[[cs:Kuše]] |
|||
[[da:Armbrøst]] |
|||
[[de:Armbrust]] |
|||
[[en:Crossbow]] |
|||
[[eo:Arbalesto]] |
|||
[[es:Ballesta]] |
|||
[[fa:کمان زنبورکی]] |
|||
[[fi:Varsijousi]] |
|||
[[fr:Arbalète (arme)]] |
|||
[[he:קשת מוצלבת]] |
|||
[[hr:Samostrel]] |
|||
[[hu:Számszeríj]] |
|||
[[hy:Աղեղնազեն]] |
|||
[[id:Busur silang]] |
|||
[[io:Arbalesto]] |
|||
[[is:Lásbogi]] |
|||
[[it:Balestra (arma)]] |
|||
[[ja:クロスボウ]] |
|||
[[ko:쇠뇌]] |
|||
[[la:Manuballista (sensu stricto)]] |
|||
[[lt:Arbaletas]] |
|||
[[lv:Stops (ierocis)]] |
|||
[[nl:Kruisboog]] |
|||
[[nn:Armbrøst]] |
|||
[[no:Armbrøst]] |
|||
[[oc:Aubaresta]] |
|||
[[pl:Kusza]] |
|||
[[pt:Besta (arma)]] |
|||
[[ro:Arbaletă]] |
|||
[[ru:Арбалет]] |
|||
[[sh:Samostrel]] |
|||
[[simple:Crossbow]] |
|||
[[sk:Kuša]] |
|||
[[sl:Samostrel]] |
|||
[[sr:Самострел]] |
|||
[[sv:Armborst]] |
|||
[[tr:Tatar yayı]] |
|||
[[uk:Арбалет]] |
|||
[[vi:Nỏ]] |
|||
[[zh:弩]] |
Revisión como estaba o 24 de marzo de 2013 ás 09:39
A bésta é unha arma antiga que se difunde en Europa no século X como evolución e perfeccionamento do primitivo arco e seta.
Historia
Puido ser inventada polos chineses e foi coñecida polos romanos. Nun principio foi utilizada para a caza e adaptouse para a guerra durante a Idade Media. Desprezada polos cabaleiros, foi prohibida pola Igrexa contra os cristiáns, o que non impediu a súa utilización. A palabra tería sido sincopada do italiano balestra, que por súa vez deriva do latín tardío ballistra ou arcuballistra.
O arco de madeira foi substituído por un potente arco metálico formado por unha ou varias láminas metálicas unidas. A corda vexetal ou de tripa trenzada foi substituída finalmente por arame. E a frecha de vara vexetal foi substituída por una seta curta e metálica, capaz de perforar as coirazas. Agregóuselle perpendicularmente ao arco un carril acanalado no que se aloxaba a seta e sobre o que se desprazaba violentamente a corda impulsora ou arame. Para flexionar o arco metálico e vencer a súa potente resistencia realizábanse diversas manobras. As primeiras consistiron en poñer o arco en terra e tensar o arame con ambas máns ou o pe ata trabalo nun gancho; máis tarde montáronse mecanismos diversos sobre o carril central. O máis exitoso e usado foi o tensado mediante torniquete a manivela. O arame poderosamente tensado e suxeito por unha traba, disparábase cun gatillo.
Esta arma mellorou radicalmente a eficacia do arco e frecha, pola súa grande potencia (o proxectil metálico perforaba unha loriga a 350 metros), precisión (ao poderse apuntar como un rifle) e eficiencia (era certeiro a maior distancia que a frecha, disparábase corpo a terra, a pe ou a cabalo e non precisaba tanta destreza como o arco para darlle ao branco. A súa lentitude de recarga era a principal desvantaxe. Nisto tomoulle vantaxe un novo arco aparecido por ese tempo en Gales (Illas Británicas): mentres o besteiro disparaba unha seta por minuto, no mesmo tempo un hábil e rexo arqueiro galés co seu enorme arco de 1,80 metros, lograba disparar dez frechas a case 300 metros de distancia.
A resistencia das armaduras fora aumentando co progreso da siderurxia, o que obrigou a aumentar o poder da bésta coa creación do arco de aceiro a comezos do século XIV, que substituíu aos arcos de madeira e aos mixtos (madeira, tendóns e corno). A bésta constituíu o anticipo máis equivalente das armas de fogo. Como nestas, a bésta gatillábase e apuntábase acercando o ollo ao extremo do carril da frecha para aliñalo co branco ao que se tiraba. A a súa efectividade a distancia só foi superada pola pólvora. Os soldados que portaban esta arma chamábanse "besteiros".
A bésta revolucionou as posibilidades individuais de dar morte ao inimigo: calquera inexperto podía matar a distancia un consumado guerreiro. Isto resultou tan novidoso e ameazador que mereceu una bula papal onde se previña á cristiandade contra o seu uso polo "perigo que representaba para a humanidade unha arma semellante".
A bésta utilízase na actualidade como deporte, se ben non ten a categoría de deporte olímpico, como si o ten o tiro con arco.
Tamén se denomina bésta a arma empregada na pesca submarina.