Admapu (organización)
| Admapu | |
|---|---|
| Tipo | organización política |
| Ideoloxía | Indixenismo |
| Data de fundación | 1978 |
| País | Chile |
| [ editar datos en Wikidata ] | |
Admapu, tamén escrito como Ad Mapu ou Ad-Mapu, é unha organización mapuche fundada en 1978.[1] Tivo o seu maior nivel de actividade durante a ditadura de Augusto Pinochet, e participou posteriormente nos acordos da Transición á democracia que levaron á promulgación da Lei Indíxena de 1993.
Durante a súa existencia sufriu numerosas escisións, entre as que se conta o xurdimento en 1989 da "Comisión 500 anos de resistencia", que en 1990 adoptou o nome de Consello de Todas as Terras.
Antecedentes[editar | editar a fonte]
Do mesmo xeito que outros espazos de representación social, o golpe de estado de setembro de 1973 levou a disolución da maior parte das organizacións mapuches. Desta forma, tanto os espazos vinculados á esquerda, como a Confederación Campesiña e Indíxena Ranquil, como os de base étnica, como a Confederación Nacional de Asociacións Mapuches, detiveron as súas actividades a partir deste momento, dado o contexto represivo da época.[3]
Nos anos finais da década de 1970 a ditadura militar iniciou o estudo dun novo proxecto de subdivisión de propiedades comunitarias, co cal permitían a libre transacción destas propiedades no marco do modelo económico de libre mercado que se implementaba en Chile neste período. Fronte a esta iniciativa xurdiron voces críticas dende o mundo mapuche, as cales recibiron o apoio do Bispado de Temuco, que a través da Fundación Instituto Indíxena, patrocinou a creación dos Centros Culturais Mapuches (CCM). Estes espazos fundáronse oficialmente nunha reunión o 12 de setembro de 1978, á que asistiron 115 representantes de 90 comunidades das rexións de Araucania e Biobío.[4]
Estes centros conformáronse baixo unha forma organizacional tolerada polo réxime, e buscaron nun inicio desenvolver unha oposición de índole cultural que puidese incidir no desenvolvemento da reforma en discusión.[5] Doutra banda, levantáronse como espazos autónomos fronte ao Consello Rexional e os Consellos Comunais Mapuches, que foran fundados un ano antes, pero que eran dependentes da Intendencia de Araucanía. Entre os primeiros líderes dos CCM atopábanse Mario Curihuentru, José Luis Huilcamán, Melillán Painemal e Isolde Reuque.[3]
Historia[editar | editar a fonte]
En ditadura[editar | editar a fonte]
Os CCM lograron reactivar a organización autónoma das comunidades mapuches, pero non tiveron éxito en incidir no contido do DL N°2.568 de 1979. Neste contexto, en 1980 os CCM unifícanse como Asociación Gremial de Pequenos Agricultores e Artesáns Mapuches Ad Mapu, dando inicio a un proceso de discusión con respecto aos obxectivos futuros da organización mapuche, incluíndo o seu posicionamento con respecto á ditadura militar.[3] Durante este período Ad Mapu organizou ademais un grupo político-teatral de concienciación da cultura mapuche, que co tempo desenvolve unha identidade propia.[3] O seu nome procede de admapu, "o costume do territorio", o nome que se lle dá ao conxunto de normas tradicionais que rexen a vida na sociedade mapuche.
A conformación de Ad Mapu levou, a partir de 1981, ao reingreso dos partidos políticos ao espazo mapuche, permitindo que militantes de distintos sectores de centro e esquerda volvan ter presenza nel, de maneira similar a como ocorrera durante a década de 1960. Neste contexto, en decembro de 1983 o liderado da organización recae en José Santos Millao, pertencente ao Partido Comunista, dando inicio a un período de predominio das organizacións de esquerda en Ad Mapu.[6] Este proceso leva a que o Bispado de Temuco lle retire o seu apoio á organización, e a que parte do grupo fundador se retire e retome a iniciativa dos Centros Culturais Mapuches. Así mesmo, en paralelo a Ad Mapu créase a organización Pehuén Mapu, vinculada ao Partido Demócrata Cristián e outros grupos moderados.[6] Baixo este influxo ideolóxico, en 1984 expoñen a demanda pola autodeterminación do pobo mapuche, idea que logo será recollida por parte importante das organizacións políticas mapuches das décadas seguintes.[7]
Nos anos finais da ditadura Ad Mapu integrouse á Coordinadora Unitaria Mapuche, chamou a votar Non no plebiscito de 1988,[3] participou do Acordo de Nova Imperial de 1989[5] e, en xeral, apoiou o proceso de transición á democracia,[5] achegándose conxunturalmente á Concertación de Partidos pola Democracia e distanciándose do Partido Comunista.[3] Porén, a vinculación institucional da organización levou a que diversos grupos críticos deste proceso se automarxinen. En particular, en 1989 o grupo teatral desligouse de Ad-Mapu para conformar a "Comisión 500 anos de resistencia", que en 1990 baixo o liderado de Aucán Huilcamán adoptou o nome de Consello de Todas as Terras.[3]
En democracia[editar | editar a fonte]
A organización participou durante o goberno de Patricio Aylwin na formulación da Lei N°19.253 (Lei Indíxena) de 1993, e logo da súa promulgación deixou de utilizar a figura de Asociación Gremial, e reformulouse como unha Asociación de Comunidades Indíxenas.[5] Parte dos seus antigos liderados incorporáronse aos equipos da recentemente creada Corporación Nacional de Desenvolvemento Indíxena (CONADI), e por algúns anos mantívose como unha organización moderada, segundo os termos do Acordo de Nova Imperial.[8] Porén, a aprobación da central hidroeléctrica Ralco en 1997, así como o descabezamento de CONADI por parte do goberno de Eduardo Frei Ruiz-Tagle, levaron a unha ruptura de relacións coa Concertación e ao seu posterior radicalización.[9]
No ano 2021 Ad-Mapu continúa existindo baixo o liderado da werkén Ana Llao.[10]
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ censoarchivos.mcu.es (ed.). "Ad Mapu Asociación de Comunidades Indígenas". Consultado o 26 de xullo de 2023.
- ↑ "Presentación - Elisa Loncon" (en castelán). 2021-01-06. Consultado o 2021-05-19.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 Martínez Neira, Christian (2009). "Transición a la democracia, militancia y proyecto étnico. La fundación de la organización mapuche Consejo de Todas las Tierras (1978-1990)". Estudios sociológicos. Vol. XXVII (80): 595–618. ISSN 2448-6442.
- ↑ Saavedra, Alejandro (2002). Los mapuche en la sociedad chilena actual. LOM. p. 73.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Censo-Guía de Archivos de España e Iberoamérica. "Ad Mapu Asociación de Comunidades Indígenas".
- ↑ 6,0 6,1 Millalén Paillal, José (2006). ¡...Escucha, winka...!: cuatro ensayos de Historia Nacional Mapuche y un epílogo sobre el futuro. LOM. p. 238. ISBN 9562828514.
- ↑ Pairicán, Fernando (23 de xullo de 2020). "La vía xampurria (mestiza) hacia la Autodeterminación". Ciper Chile. Consultado o 31 de marzo de 2021.
- ↑ Ancán, José (2010). Venancio Coñuepan. Editorial USACH. pp. 81–82.
- ↑ Patricia Rodriguez & David Carruthers (2008). "Testing Democracy’s Promise: Indigenous Mobilization and the Chilean State". European Review of Latin American and Caribbean Studies (85). Consultado o 12 de abril de 2021.
- ↑ Quintana, Laura (14 de setembro de 2019). "Werken Ana Llao: “No más mujeres mapuche haciendo sopaipillas y perdiéndose la discusión”". El Mostrador. Consultado o 22 de marzo de 2021.