Acueduto de Pontcysyllte

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Acueduto de Pontcysyllte
Pontcysyllte en Reino Unido
Pontcysyllte
Pontcysyllte
Patrimonio da Humanidade - UNESCO
PaísGBR
TipoCultural
CriteriosI, II, IV
Inscrición2009 (33ª Sesión)
Rexión da UNESCOEuropa e América do Norte
Identificador1303

O acueduto de Pontcysyllte (en galés: Traphont Ddŵr Pontcysyllte) é un acueduto navegable que atravesa a Canle de Llangollen o Río Dee no Val de Llangollen no nordés de Gales. A estrutura de pedra de 18 arcos e ferro fundido é para uso de embarcacións estreitas completouse en 1805 tras dez anos de deseño e construción. Ten 3´7 metros de ancho e é o acueduto máis longo de Gran Bretaña así como o acueduto de canle máis alto do mundo. Un carreiro de sirga discorre ao carón do curso de auga por un lado.[1][2]

O acueduto ía ser unha parte fundamental da sección central da proposta Canle de Ellesmere, unha vía fluvial industrial que tería creado un enlace comercial entre o río Severn en Shrewsbury e o Porto de Liverpool no Río Mersey. Aínda que estudiouse un curso de construción menos custoso máis ao leste, preferíuse a ruta das terras altas do oeste a través do Val de Llangollen porque levaría a canle a través dos xacementos de carbón ricos en minerais do Nordeste de Gales. Só rematáronse partes do trazado da canle porque nunca se xeraron os ingresos previstos necesarios para completar todo o proxecto. A maioría das obras importantes cesaron despois da finalización do acueduto de Pontcysyllte en 1805.

A estrutura é un Edificio catalogado de grao I[3] e parte do Patrimonio da Humanidade da UNESCO.

Etimoloxía[editar | editar a fonte]

O nome Pontcysyllte é galés para "Ponte Cysyllte" ou "Ponte de Cysyllte", sendo Cysyllte o concello da antiga parroquia de Llangollen no que se atopa o extremo sur da ponte.[4] O extremo norte da ponte estaba no municipio de Trefor Isaf, tamén na parroquia de Llangollen.[Cómpre referencia]

Outras traducións como "ponte da unión" ou "ponte que enlaza" son etimoloxías falsas modernas, derivadas da aparente semellanza do nome coa palabra cysylltau (plural de cyswllt) que significa conexións ou ligazóns.[5]

Historia[editar | editar a fonte]

O acueduto visto desde o val de abaixo

O acueduto foi deseñado polos enxeñeiros civís Thomas Telford e William Jessop nun lugar preto dun cruzamento de estradas do século XVIII, Pont Cysyllte. Despois de que se aprobara a ruta por terreo elevado cara ao oeste, o plan orixinal era crear unha serie de esclusas a ambos os dous lados do val ata un terraplén que levaría a Canle de Ellesmere sobre o río Dee. Despois de contratar a Telford, o plan cambiouse por un acueduto que crearía unha vía fluvial ininterrompida directamente a través do val. A pesar do considerable escepticismo público, Telford estaba seguro de que o seu método de construción funcionaría porque previamente construíra un acueduto de ferro fundido: o Acueduto de Longdon-on-Tern na Canle de Shrewsbury.[6]

O acueduto foi unha das primeiras grandes fazañas de enxeñería civil realizada por Telford, quen se estaba a converter nun dos principais enxeñeiros industriais de Gran Bretaña, aínda que o seu traballo foi supervisado por Jessop, o enxeñeiro de canles máis experimentado. William Hazledine fornecía a ferraxe das súas fundicións en Shrewsbury e nas proximidades de Cefn Mawr. O traballo, que levou uns dez anos desde o deseño ata a construción, custou preto de 47.000 £. Axustado para a inflación, isto equivale a non máis de 4.060.000 £ en 2021, pero representou un importante investimento fronte ao PIB contemporáneo duns 400 millóns de libras.[Cómpre referencia]

O acueduto de Pontcysyllte abriuse oficialmente ao tráfico o 26 de novembro de 1805. Unha placa que conmemora a súa inauguración di:

A nobreza e a alta burguesía, os Condados adxacentes uniron os seus esforzos cos grandes intereses comerciais deste país. Ao crear un intercambio e unión entre Inglaterra e o norte de Gales mediante unha comunicación navegable dos tres ríos, Severne [sic] Dee e Mersey para o beneficio mutuo da agricultura e do comercio, colocaron a primeira pedra deste acueduto de Pontcysyllty [sic], que se colocará o día 25 de xullo MDCCXCV [1795]. Cando Richard Myddelton de Chirk, Esq, M.P. un dos patróns orixinais da canle de Ellesmere foi señor deste pazo, e no reinado do noso soberano Xurxo III. Cando a equidade das leis, e a seguridade da propiedade, promovían o benestar xeral da nación. Mentres que as artes e as ciencias floreceron co seu patrocinio e a conduta da vida civil foi mellorada co seu exemplo.

A ponte mide 307 metros de longo, 3´7 metros de ancho e 1´60 metros de profundidade.[7] Está formado por unha artesa de ferro fundido sostida 38 metros por riba do río sobre nervaduras de ferro en arco sostidas sobre dezaoito piares ocos de cachotería. Cada un dos 18 tramos ten 16 metros de ancho. Coa finalización do acueduto, a seguinte fase da canle debería ser a continuación da liña ata Moss Valley, Wrexham onde Telford construíra un lago encoro alimentador en 1796. Isto proporcionaría a auga durante o longo de canle entre Trevor Basin e Chester. O plan para construír esta sección cancelouse en 1798, e o alimentador illado e un tramo de navegación entre Ffrwd e unha conca en Summerhill abandonáronse. Os restos da canle de alimentación son visibles en Gwersyllt. Unha rúa da aldea aínda leva o nome de Heol Camlas (Camiño da canle).[8] A construción física realizouna John Simpson (morto en 1815) de Shrewsbury.ef>Dictionary of British Sculptors 1660-1851 by Rupert Gunnis</ref>

Co proxecto incompleto, Trevor Basin xusto sobre o acueduto de Pontcysyllte converteríase no termo norte da canle. En 1808 completouse unha canle de alimentación para traer auga do río Dee preto de Llangollen. Co fin de manter un abastecemento continuo, Telford construíu un aliviadoiro artificial coñecido como Horseshoe Falls preto de Llantysilio para manter a altura da auga.

Posteriormente, construíuse a canle de Plas Kynaston para servir á industria nas áreas de Cefn Mawr e Rhosymedre na década de 1820. é probable que houbera outra extensión da canle ("Ward's") pero non consérvanse rexistros detallados.[9] O tráfico de mercadorías chegaba ata a canle polo Ruabon Brook Tramway que subía cara a Acrefair e Plas Bennion. Este ferrocarril foi finalmente actualizado para a operación de vapor e estendeuse cara a Rhosllannerchrugog e Wrexham.[9]

En 1844, a Compañía de Ellesmere e Chester Canal, propietaria dos amplos canles de Ellesmere Port a Chester e de Chester a Nantwich, cunha sucursal a Middlewich, comezou as negociacións co estreito Birmingham e Liverpool Junction Canal, que ía de Nantwich a Autherley, onde se unía á Canle de Staffordshire e Worcestershire. As dúas empresas sempre traballaran xuntas, na procura de manter os seus beneficios fronte á competencia dos ferrocarrís, e a fusión parecía ser un paso lóxico. En agosto chegouse a un acordo e as dúas compañías buscaron unha Acta Privada do Parlamento para autorizar a adquisición. Isto concedeuse o 8 de maio de 1845, cando se formou a empresa máis grande de Ellesmere e Chester Canal.[10]

Placa que conmemora a construción do acueduto de Pontcysyllte entre 1795 e 1805 por Thomas Telford

En 1846, a canle e o acueduto pasaron a formar parte da Shropshire Union Railways and Canal Company. Pero a intención da fusión era construír ferrocarrís a un custo reducido, utilizando as rutas existentes das canles que posuían.[11] En 1849, o plan para converter as canles en vías férreas abandonouse.[11] Como o acueduto estaba en gran parte nunha zona que era servida por ferrocarrís propiedade do Great Western Railway, o London and North Western Railway estaba máis que feliz de que a canle permanecese aberta mentres seguía sendo rendible.[Cómpre referencia]Modelo:What? Co inicio da Primeira Guerra Mundial en 1914, a Unión de Shropshire, da que formaba parte o acueduto de Pontcysyllte, serviu ao esforzo bélico coa súa frota de máis de 450 embarcacións estreitas.

O tráfico comercial na canle diminuíu moito despois dunha brecha na vía fluvial preto de Newtown, Powys (agora parte da Canle de Montgomery) en 1936. En 1939, os movementos de barcos polo acueduto ata Llangollen cesaron. A canle pechouse formalmente á navegación baixo a Lei de Compañías do London Midland and Scottish Railway de 1944. O 6 de setembro de 1945, debido a un mantemento inadecuado, a canle rompeu as súas marxes ao leste de Llangollen preto de Sun Bank Halt. O fluxo de centos de toneladas de auga arrasou o terraplén da vía férrea máis abaixo do outeiro, abrindo un cráter de 37 metros e 15 metros de profundidade.[12] Isto provocou que o primeiro tráfico da mañá, un tren de correo e mercadorías composto por 16 vagóns e dúas furgonetas, chocase contra a brecha, causando a morte dun e ferindo a dous maquinistas.[13]

O acueduto salvouse (a pesar do seu peche oficial ao tráfico fluvial) porque aínda era necesario como alimentador de auga para o resto do Shropshire Union Canal. O acueduto tamén abastecía de auga potable a un encoro en Hurleston. En 1955, a Mid & South East Cheshire Water Board acordou manter a canle asegurando o seu futuro.[14]

Na segunda metade do século XX, o tráfico de embarcacións de lecer comezou a aumentar. Nun exercicio de cambio de marca realizado por British Waterways na década de 1980, a antiga vía fluvial industrial pasou a chamarse Llangollen Canal. Desde entón converteuse nunha das canles máis populares para os veraneantes de Gran Bretaña debido aos seus acuedutos e paisaxes. O acueduto de Pontcysyllte agora é mantido e xestionado polo Canal & River Trust (marca Glandŵr Cymru en Gales). Avistáronse lontras na zona.[15]

Patrimonio da Humanidade[editar | editar a fonte]

O acueduto e as terras circundantes presentáronse á "lista provisional" de bens candidatos para a condición de Patrimonio da Humanidade da UNESCO en 1999.[16] O acueduto presentouse como candidato en 2005, o ano do seu 200 aniversario[17], e anunciouse formalmente en 2006 que unha proposta máis ampla, que abrangue unha sección da canle do acueduto ata Horseshoe Falls sería o nomeamento do Reino Unido en 2008.[18][19]

A lonxitude da canle desde Rhoswiel, Shropshire, ata as cataratas Horseshoe, incluíndo a estrutura principal do acueduto de Pontcysyllte, así como o máis antigo Acueduto de Chirk, foron visitadas por asesores da UNESCO en outubro de 2008, para analizar e confirmar a xestión do sitio e a autenticidade. O acueduto inscribiuse la Lista do Patrimonio Mundial da UNESCO o 27 de xuño de 2009.[20]

Galería[editar | editar a fonte]

  • Unha vista do val de Dee dende o acueduto
    Unha vista do val de Dee dende o acueduto
  • Do río e do val
    Do río e do val
  • Drenaxe da canle para inspección e mantemento (2009)
    Drenaxe da canle para inspección e mantemento (2009)
  • Acueducto de Pontcysyllte no inverno
    Acueducto de Pontcysyllte no inverno
  • Acueducto visto coa ponte de Pont Cysyllte e o viaduto de Cefn Mawr
    Acueducto visto coa ponte Pont Cysyllte e o Viaduto de Cefn Mawr
  • Aerial view
    Vista aérea
  • Vista aérea que mostra o campo de fútbol e Cefn Mawr
    Vista aérea que mostra o campo de fútbol e Cefn Mawr
  • Aerial view
    Vista aérea
  • Acueducto de Pontcysyllte visto desde abaixo no seu extremo norte
    Acueducto de Pontcysyllte visto desde abaixo no seu extremo norte

Notas[editar | editar a fonte]

  1. ↑ "Aqueduct crowned world 'wonder'". BBC News. 27 de xuño de 2009. 
  2. ↑ Clover, Charles (11 de xaneiro de 2008). "Pontcysyllte Aqueduct in World Heritage bid". Daily Telegraph. 
  3. ↑ "Listed Buildings: Pontcysyllte Aqueduct, Trevor". Wrexham.gov.uk. Arquivado dende o orixinal o 13 de outubro de 2008. Consultado o 25 de maio de 2007. 
  4. ↑ Owen, Hywel Wyn (2007). A Dictionary of Place-Names in Wales. Ceredigion, Wales: Gomer Press. ISBN 978-1-84323-901-7. 
  5. ↑ cyswllt
  6. ↑ "Longdon-on-Tern Aqueduct". Engineering Timelines. Consultado o 28 de xaneiro de 2017. Aínda é visible no medio dun campo, aínda que a canle foi pechada en 1944 e deshidratada na década de 1950. 
  7. ↑ "Pontcysyllte Aqueduct". Engineering Timelines. Consultado o 28 de xaneiro de 2017. 
  8. ↑ "Local Timeline". Coedpoeth.minerahistory.com. Arquivado dende o orixinal o 14 de xullo de 2011. Consultado o 4 de xullo de 2012. 
  9. ↑ 9,0 9,1 "Plas Kynaston Canal by P Brown" (PDF). Plaskynastoncanalgroup.org. 
  10. ↑ Hadfield 1985, pp. 188–189
  11. ↑ 11,0 11,1 Nicholson Waterways Guide 4. Harper Collins Publishing Ltd. 2006. ISBN 0-00-721112-0. 
  12. ↑ Hugh McKnight (1987). The Shell Book of Inland Waterways. David & Charles. p. 28. ISBN 0-7153-8239-X. 
  13. ↑ "History of the Llangollen Railway - Sun Bank Halt accident". 1 de xaneiro de 2007. Arquivado dende o orixinal o 1 de xaneiro de 2007. Consultado o 26 de novembro de 2018. 
  14. ↑ Haywood, Steve (2015). Narrowboat Nomads: Living the Dream on the English Waterways. Summersdale. ISBN 9781783726110. 
  15. ↑ "Aqueduct attracts otters with a taste for the high life". Walesonline.co.uk. 20 de marzo de 2010. 
  16. ↑ "Pont-Cysyllte Aqueduct". Tentative Lists Database. UNESCO. 29 de xuño de 1999. Consultado o 25 de novembro de 2008. Pont-Cysyllte Aqueduct; Date of Submission: 21 de xuño de 1999; Criteria: (i)(ii)(iv); Category: Cultural 
  17. ↑ "Aqueduct's big bicentenary party". BBC News Online. 27 de novembro de 2005. 
  18. ↑ "Aqueduct set for heritage status". BBC News Online. 10 de outubro de 2006. 
  19. ↑ "Pontcysyllte Aqueduct And Canal – 'Magnificent Masterpiece Of The Canal Age' – To Be UK's Next Bid For World Heritage Status". Department for Culture, Media and Sport. 11 January 2008. Arquivado dende o orixinal o 12 de maio de 2010. Consultado o 25 de novembro de 2008. It consists of 11 miles (18 kilometres) of continuous waterway, from Horseshoe Falls near Llangollen to Gledrid Bridge near Rhoswiel 
  20. ↑ "Aqueduct crowned 'world wonder'". BBC News Online. 27 de xuño de 2009. 

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Acueduto_de_Pontcysyllte&oldid=6713338»