Tollan-Xicocotitlan
 | Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. |
Tollan-Xicocotitlan (en náhuatl, ‘Gran Cidade cerca do cerro Xicoco’)? —coñecida como Tula, forma castelanizada de Tōllān— foi a capital do estado tolteca, que se desenvolveu no centro de México durante o período posclásico temperán de Mesoamérica. Nesta cidade estaba asentado o principal poder político dos vales de México e Poboa-Tlaxcala entre os séculos X e XII da nosa era. A súa influencia alcanzaba lugares tan distantes como a península de Iucatán, O Salvador, Honduras e Nicaragua. Non debe confundirse co sitio mitolóxico denominado Tōllān, cuxa identificación con Tollan-Xicocotitlan foi posta en dúbida en textos recentes. Os restos desta cidade precolombiana localízanse no municipio de Tula de Allende, ao sur do estado de Hidalgo (México), e forman parte do parque nacional Tula.
Localización
Tollan-Xicocotitlan localízase nun val de clima temperado, irrigado polo río Tula. O centro da cidade precolombiana situouse moi preto da confluencia deste río co Rosas. Algúns trazos importantes do relevo da rexión son os cerros Magoni, Xicuco, Moctezuma, Bojay e a serra de Tezontlalpa. Sinalouse que para cando os grupos que deron orixe á cultura tolteca, a rexión estaba poboada por otomís, grupo étnico que actualmente constitúe o principal elemento demográfico indíxena na zona, e do que sobreviven gran cantidade de topónimos na rexión de Tula.
A rexión onde se edificou a capital tolteca ten un clima semiseco. Con todo, a presenza do río Tula permitiu o desenvolvemento dunha agricultura produtiva. Por outra banda, a cidade estaba situada, de modo estratéxico, no medio de xacementos de obsidiana (como a Serra das Navallas), de alabastro e outros minerais. Pola súa posición xeográfica, Tollan-Xicocotitlan converteuse nun importante nodo das rutas da turquesa, proveniente do Norte de Mesoamérica, e da rexión de Canón do Chaco (no actual territorio de Novo México).