Un (clase de palabra)
 | Esta páxina está proposta para movela ao Galizionario. A razón é que o seu contido tan só é unha definición de dicionario. Se pensas que a páxina pode converterse nun artigo enciclopédico, por favor, faino e logo retira esta mensaxe. En caso contrario, podes axudar configurándoa segundo as regras do Galizionario antes de que se produza o traslado.
Valora a posibilidade de solicitarlle a un administrador do Galizionario que importe esta páxina dende o proxecto irmán. |
A palabra un xunto co seu paradigma (un, unha, uns, unhas) pode actuar por unha banda como artigo indeterminado, indefinido e numeral, e por outra banda como adxectivo[1]. Actualmente é clasificado tanto como un determinante identificador simple sen referencia ó conxunto, como como cuantificador definido unitario.
Dificultades de clasificación[editar | editar a fonte]
"Un" é un determinante que presenta notables dificultades de clasificación. Estas dificultades débense entre outros factores a que carecendo de valor anafórico, "un" non rexeita a idea da identificación, coma os indefinidos, posto que pode combinarse co vocábulo "mesmo" sintagmaticamente: un mesmo / *calquera mesmo. Amais, "un" admite, coma os identificadores, a anteposición de "todo": Toda unha mullerona. Por mor destas dúas concorrencias sintagmáticas, Fernández-Jardón Vindel considera que nada imposibilita a inclusión de "un" e de "unha" entre os identificadores e a súa exclusión de entre os cuantificadores.
Mais non todo o paradigma de un ten o mesmo comportamento. "Uns", "unhas" non poden concorrer con "todo", non permiten a anteposición de dito determinante (vénme todo un problema / *véñenme todos uns problemas). Hai logo dúas posibilidades para a clasificación do paradigma de "un":
- Separar "un", "unha" das formas plurais e incluílo entre os identificadores, alternativa seguida por Fernández-Jardón Vindel.
- Incluílo no grupo dos cuantificadores indefinidos ou numerais.
A esta segunda posibilidade Fernández-Jardón obxecta que "un" se opón a "dous" e "tres" por combinarse con substantivos singulares e porque os outros numerais non admiten a anteposición de "todo". Esta segunda obxección non é válida para a nosa lingua (todos tres veñen de camiño é unha secuencia correcta en galego), aínda que si para o castelán.
Podería ademais ser incorrecto incluír "un" e "unha" unicamente cos identificadores porque:
- A consecuencia última da opción proposta por Fernández-Jardón semella absurda, pois é a desaparición da voz "un" do paradigma dos numerais.
- En segundo lugar, a non posibilidade de aparición de "un" co artigo, coma en os dous fillos do Xosé, non supón que na secuencia un neno haxa identificación.
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para Un.
Véxase tamén[editar | editar a fonte]
Bibliografía[editar | editar a fonte]
- Costa Casas, X. X., González Refoxo, Mª dos A., Morán Fraga, C. e Rábade Castiñeira, C. (1988): Nova gramática para a aprendizaxe da língua, A Coruña, Vía Láctea.
- Fernández-Jardón Vindel, J. M. (1983): Los determinantes identificadores en español: artículo, demostrativos y posesivos. Grupodis. Madrid.
 | Este artigo ou categoría carece de ligazóns interlingüísticas. Engádellas premendo na opción "Engadir ligazóns" da columna da esquerda e escribindo o código de lingua e mais o nome correspondente a este artigo ou categoría nesa lingua. Logo diso retira o modelo {{Seniw}} da páxina.Colabora connosco neste artigo e noutros en condicións semellantes para que a Galipedia mellore e medre. |