Reverencia no Xapón

Persoas facendo unha reverencia no Xapón.

A reverencia no Xapón (お辞儀, Ojigi) é o acto de baixar a cabeza ou a parte superior do torso, usado habitualmente como sinal de saúdo, respecto, desculpa ou gratitude en situacións sociais ou relixiosas.

Historicamente, o ojigi estivo estreitamente afiliado cos samurais. O ascenso da clase guerreira no período Kamakura (1185–1333) levou á formación de moitos manuais ben disciplinados sobre a etiqueta dos guerreiros, que contiñan instrucións sobre as formas adecuadas de inclinarse diante dos samurais. A palabra xaponesa お辞儀 (ojigi) deriva do homófono お時宜, que orixinalmente significaba "o momento oportuno para facer algo". Non comezou a denotar espeificamente o acto da reverencia no sentido contemporáneo ata finais do período Edo (1603–1868), cando a etiqueta de reverencia dos samurais se estendeu á poboación común.

Zarei (reverencia axeonllada).

Estudantes con traxe, hakama e kimono reverencian ao presidente da escola e despois ao público na cerimonia de graduación da Universidade de Waseda de 2015, no Xapón.

No Xapón actual, a reverencia é unha parte fundamental da etiqueta social que é representativa da cultura xaponesa, enfatizando o respecto e os rangos sociais. Dende os saúdos cotiáns ata reunións de negocios ou funerais, o ojigi é omnipresente na sociedade xaponesa e a capacidade de inclinarse correctamente e con elegancia considérase amplamente como unha das calidades que definen a idade adulta. Polo tanto, aínda que a maioría dos xaponeses comezan a inclinarse a unha idade moi nova, moitas empresas xaponesas farán un esforzo extra para adestrar especialmente aos seus empregados sobre como inclinarse nas reunións de negocios.

En xeral, o ojigi no Xapón pódese dividir en dúas categorías: zarei (座礼), que é facer unha reverencia mentres se axeonlla e ritsurei (立礼), que é unha reverencia mentres se está de pé. En calquera dos casos, considérase imprescindible dobrar o corpo só pola cintura e manter as costas completamente rectas durante o xesto de reverencia. Non facelo considérase, a miúdo, como un indicio de letargo, falta de sinceridade e mesmo falta de respecto. As diferentes subcategorías de ojigi varían principalmente nos ángulos de inclinación do propio corpo e nas posicións das mans, que están determinadas tanto polo estado da persoa á que se inclina como polo escenario ou contexto do xesto.

Historia

Aínda que hai poucos rexistros oficiais sobre como se orixinou a etiqueta da reverencia no Xapón, está amplamente aceptado que as súas raíces se remontan á propagación do budismo ao Xapón dende os reinos da antiga China entre os séculos V e VIII. Nas ensinanzas budistas, a reverencia é un xesto importante de piedade e respecto. Os crentes inclínanse ante as estatuas de Buda con devoción, e os discípulos inclínanse ante os seus mestres con admiración. Crese que esa etiqueta relixiosa foi a base do ojigi no Xapón.

No período Kamakura (1185–1333), coa aparición do primeiro goberno militar feudal, a clase guerreira ou samurai, comezou a xogar un papel máis destacado na historia xaponesa. Os principios e conceptos da clase guerreira comezaron a dar forma aos estándares culturais da sociedade. O Ojigi, xunto con outras formas de etiqueta samurai, baixo a influencia do budismo zen, fíxose moito máis disciplinado e practicado amplamente entre a clase guerreira.

No período Muromachi posterior (1336–1573), escribíronse sistematicamente manuais sobre diferentes formas de etiqueta samurai, como a Escola de Ise (伊勢流, Ise-Ryū) e a Escola de Ogasawara (小笠原流, Ogasawara-Ryū), as cales foron desenvolvidas para fortalecer e promover a identidade cultural da clase guerreira. Estas foron a miúdo consideradas as primeiras bases sobre as maneiras axeitadas de vestirse e comportarse para os samurais. A arte da reverencia, en consecuencia, tamén se fixo cada vez máis complicada e consolidada. Diferentes variacións de ojigi debían usarse en diferentes escenarios, dende reunións en interiores, ata eventos de tiro con arco ata rezar nos templos sagrados. Porén, o avance da etiqueta dos guerreiros detívose nos últimos anos do período Muromachi, que se caracterizou pola turbulencia social e unha guerra implacable, coñecida popularmente como período Sengoku (Idade dos Estados Combatentes; 1467–1600). A etiqueta formal foi abandonada en gran parte nos tempos de caos e crueldade, e os costumes de "ojigi" desapareceron ao longo da historia durante máis dun século.

O establecemento do terceiro e último goberno militar feudal no período Edo (1603–1868) devolveu a paz e prosperidade ás illas, o que provocou o segundo florecemento da etiqueta dos samurais no Xapón. Os costumes clásicos da Escola Ogasawara revitalizaron e apareceron novas escolas de disciplinas, como a Escola Kira (吉良流, Kira-Ryū). Mentres tanto, a estabilidade e os florecentes sectores urbanos proporcionaron aos xaponeses comúns a oportunidade da recreación e da educación. Dado que a clase guerreira foi colocada na parte superior da escala social no novo sistema de clasificación social baixo o goberno do Shogunato Tokugawa, a etiqueta dos guerreiros como ojigi fíxose cada vez máis popular e estendeuse gradualmente á xente do común. Como subproduto das estritas divisións de clases sociais (身分制 Mibunsei), a exhibición do status social tamén se fixo cada vez máis importante no ojigi, un trazo que aínda se pode observar no Xapón ata hoxe. Ademais, a proliferación das artes deu orixe a moitos tesouros culturais, como a cerimonia do té, que gradualmente se converteu nun sinónimo de refinamento no período Edo. As escolas para a cerimonia do té actuaron entón como outra fonte importante para promover a etiqueta social entre os plebeos no Xapón, como o "zarei" (reverencia axeonllada).

Véxase tamén

Bibliografía

• De Mente, B. L. (2017). Japan: A Guide to Traditions, Customs and Etiquette. Hong Kong: Tuttle Publishing. pp. 52–54, 65–69. ISBN 978-4-8053-1442-5.
• Stalker, N. K. (2018). Japan: History of Culture from Classic to Cool. Oakland: University of California Press. pp. 79–179. LCCN 2017058048.