Purga amazónica

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Inxesta de extracto de planta purgativa por fins depurativos

A purga é unha práctica terapéutica cerimonial emética inscrita no medicamento tradicional amazónica especialmente utilizada na alta e baixa Amazonía de Perú e constitúe unha das accións básicas dos tratamentos etnomedicinais amazónicos.

O concepto de purga dentro do contexto etnomedicinal amazónico ten un significado que vai máis aló dos meros efectos de desintoxicación corporal e física como a eliminación de toxinas. O medicamento tradicional amazónica considera ó ser humano como un todo, incluíndo e integrando a súa dimensión espiritual e enerxética, máis aló do corpo e das súas manifestacións psíquicas e físicas. Esta noción inherente á entomedicina amazónica fai que os efectos da purga sexan considerados polos médicos de medicamento tradicional amazónica ou curandeiros dun alto valor pola súa limpeza no que eles denominan o campo "enerxético" ou "espiritual" da persoa.

A purga pode ser considerada como unha práctica terapéutica por si mesma, ou tamén pode preceder a unha sesión de ayahuasca ou ó comezo nun proceso de retiro para unha dieta amazónica.[1]

Plantas de purga[editar | editar a fonte]

Rosa sisa (Tagetes erecta). Unha das plantas de purga usada na etnomedicina amazónica

Existen numerosas plantas de purga, sendo a purga de tabaco[2] e a purga con yawar panga (Aristolochia didyma) dúas das máis comúns.[3] Na Amazonía, abondan diversas plantas con propiedades de purificación, cada unha con propiedades específicas, algunhas dirixidas ó aspecto mental, outras ó sistema dixestivo, ó sistema uroxenital, ou ó sistema nervioso.

Entre as numerosas plantas de purga destacamos as seguintes:

  • Rosa Sisa (Tagetes erecta): asociada á limpeza mental e discursos mentais ciclotímicos ou recorrentes[3]
  • Tabaco ou mapacho (Nicotiana rustica): o seu uso terapéutico é moi amplo e emprégase en enfermidades xerais do corpo, estados catarrais, os arrefriados e as febres, problemas dixestivos, e na eliminación de toxinas.[4][5][6]
  • Ayahuasca: existen tres modalidades de purga con ayahuasca. A primeira chámase "purgahuasca", na que se inxiren varios litros dunha maceración ou decocción soamente da liana (Banisteriopsis caapi), moi abundante en IMAO, sen mesturala coa chacruna (Psychotria viridis) ou chacropanga (Diplopterys cabrerana) que conteñen a DMT.[7] A segunda chámase purga de ayahuasca, na que se inxire unha pequena cantidade da decocción ayahuasca seguido de auga para inducir ao vómito.[8] A terceira, á que os curandeiros chaman simplemente "purga" ou "purgahuasca", o preparado inxerido contén unha mestura de ayahuasca xunto con varias plantas eméticas que inducen ó vómito sen necesidade de tomar auga de forma abundante.
  • Yawar panga (Aristolochia didyma): trátase dunha purga moi intensa a base da extracción prensada dun mollo verde de devandita planta. É necesario beber abundante auga durante varias horas e os seus intensos efectos son usados en varios problemas de saúde como no caso das drogodependencias.[3]
  • Ojé (Ficus insipida): é un potente emético e diarreico usado como purgante en varias afeccións[8]
  • Azucena (Lilium candidum): úsase como purgante asociado á limpeza de problemas xenitourinarios e a certas disfuncións da sexualidade[9]
  • Xenxibre (Zingiber officinale): devandita purga é preparada con kión (xenxibre relado) e macerado en auga, con polo menos un día de preparación. Realízase en xaxún e inxírense polo menos 2 xerras de 1.5 litros do preparado[9]
  • Paico (Chenopodium ambrosioides): úsase tradicionalmente como un desparasitante intestinal e tamén, na súa dimensión enerxética-espiritual, é usado para desfacerse de entidades ou enerxías ‘parásitas’.[9]
  • Verbena (Verbena sp): axuda a desintoxicar o fígado e é usado para aliviar a cólera e emocións asociadas á carraxe[9]

Cerimonia da purga[editar | editar a fonte]

Curandero soplando el extracto de purga
Curandeiro soprando o extracto de purga

A cerimonia da purga adoita realizarse nunha maloca destinada a usos cerimoniais. Os participantes , póñense nun círculo cun caldeiro fronte a eles. Os curandeiros adoitan "protexer o espazo" con fume de mapacho, con invocacións, ikaros[10] e tamén con incenso ou perfumes como a auga de florida. A cerimonia ritualística da purga inclúe unha "apertura" e un "peche" mediante os elementos precedentes. Unha vez formado círculo cerimonial e se protexeu a través dun ritual, inxiren unha dose medida de extracto da planta purgativa que foi establecida previamente polo curandeiro.[11] Despois, bébense dúas xerras de auga a temperatura ambiente ou morna. Isto induce rapidamente o vómito. Os cantos ou ikaros que acompañan á purga nun contexto ritual están destinados a modular e conducir a experiencia especialmente en momentos de dificultade, especialmente cando se experimentan sensacións físicas ou emocionais desagradables. Durante a purga, poden recibir coidados en forma de sopros de fume de tabaco (soprada) ou perfumes (usualmente a auga de florida), o que contribúe a aliviar ós participantes e a eliminar enerxías tóxicas, pesadas ou sobrecargadas.[11]

Indicacións, efectos e obxectivos terapéuticos[editar | editar a fonte]

A purga, dentro do contexto do medicamento tradicional amazónica, úsase contra a depresión, fobias, represión emocional, a adición ó cigarro industrial e outras drogodependencias, e neurosis, entre outros.[6][12][11]

Os seus efectos son diversos, a miúdo intensos e desagradables durante o proceso da purga, provocando a unha sensación de acougo e benestar unha vez terminado o proceso. Entre os efectos da purga destacan:[3][7][6][11]

A nivel físico

  • Sabor desagradable, malestar estomacal, diarrea, sudación, fotofobia, malestar na gorxa, sensación de perda da memoria, emésis, tremores, adormecementos, sensación de lixeireza, mareos suaves e lixeiros, mareos rápidos, axitación, dor de cabeza, distorsións perceptivas (visuais ou auditivas), sensación de limpeza e benestar.

A nivel psicolóxico

  • Liberación emocional, dirección motivacional, proxeccións vitais cara ó futuro persoal, esperanza, alegría, confianza nun mesmo, contacto psicolóxico con materiais psicoafectivos relacionados coa inseguridade, medos propios e tolemia, axuda na toma de decisións vitais

A nivel do pensamento e toma de conciencia

  • Aumento da conciencia corporal, felicidade, maior empatía, aumento da compaixón e seguridade, emerxencia de certos recordos familiares e vivencias pasadas (incluíndo eventos traumáticos e recordos familiares e da infancia),
  • Tomas de conciencia
    • en temas de relacións interpersoais e de parella,
    • sobre medos interiores e necesidade de cambio
    • sobre exploración interior e o sentido da vida
    • sobre decisións a tomar a futuro
    • sobre a sexualidade
    • sobre a percepción e o sentido de confianza e seguridade nun mesmo e no futuro
    • sobre o medo á vida ou á morte
    • sobre a conciencia na desconfianza cara ó mundo e cara a si mesmo
    • sobre a adicción e patoloxías asociadas á drogodependencia
    • sobre problemas familiares e a relación cos pais

Ancestralmente, as purgas estaban asociadas a rituais de paso da puberdade á adultez. Na cosmovisión indíxena amazónica non existe a noción de adolescencia e os diferentes ritos de pasaxe, incluíndo as purgas nalgunhas culturas, facíanse para marcar o paso simbólico de neno/nena a home/muller.[13]

Actualmente, as purgas e as plantas empregadas nelas están a ser obxecto de estudo mediante a implementación de sistemas de información clínica en centros de saúde como Takiwasi para a categorización e avaliación clínica e terapéutica.[14]

Contraindicaciones e precaucións[editar | editar a fonte]

Moitos vexetais usado nas purgas son farmacoloxicamente moi potentes. A dosificación segundo o perfil e as características físicas, psicoafectivas, comorbilidades existentes e o consumo de fármacos lícitos ou ilícitos do paciente é clave. A altas doses, algunhas plantas poden ser tóxicas e até mortais. Débese ter moito coidado no uso das mesmas tendo en conta varios factores. Os distintos rituais asociados á purga permiten mitigar certos efectos adversos cando estas son levadas a cabo por curandeiros expertos en medicamento tradicional amazónica.[10]

Notas[editar | editar a fonte]

  1. ↑ Cholewka, C.; Friso, F.; Politi, M. (2020-08). "L’usage des diètes en médecine traditionnelle amazonienne : implications pour une nouvelle phytothérapie" 18 (3-4): 169–179. ISSN 1624-8597. doi:10.3166/phyto-2019-0181. Consultado o 2023-10-18. [Ligazón morta]
  2. ↑ Berlowitz, Ilana; Torres, Ernesto García; Walt, Heinrich; Wolf, Ursula; Maake, Caroline; Martin-Soelch, Chantal (2020). "“Tobacco Is the Chief Medicinal Plant in My Work”: Therapeutic Uses of Tobacco in Peruvian Amazonian Medicine Exemplified by the Work of a Maestro Tabaquero" 11. ISSN 1663-9812. PMC PMC7576958 |pmc= incorrecto (Axuda). PMID 33117182. doi:10.3389/fphar.2020.594591. Consultado o 2023-10-18. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Politi, Matteo; Simonet, Nahuel; Kube, Eric; Rumlerová, Tereza; Bustamante, Edilberto Chuquilín; Rojas, Gary Saucedo; Friso, Fabio; Zengin, Gokhan; Menghini, Luigi (2023-02-07). "Ethnomedical uses of Yawar Panga ( Aristolochia didyma ) in a therapeutic community dedicated to the treatment of drug addiction in the Peruvian Amazon" (en inglés) 3 (2): 248–258. ISSN 2583-1194. doi:10.53365/nrfhh/159613. Consultado o 2023-10-18. 
  4. ↑ Charlton, A. (2004-06-01). "Medicinal uses of tobacco in history". JRSM (en inglés) 97 (6): 292–296. ISSN 0141-0768. PMC 1079499. PMID 15173337. doi:10.1258/jrsm.97.6.292. 
  5. ↑ Stewart, Grace G. (1967-07). "A HISTORY OF THE MEDICINAL USE OF TOBACCO 1492–1860" (en inglés) 11 (3): 228–268. ISSN 0025-7273. doi:10.1017/S0025727300012333. Consultado o 2023-10-18. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Puig Doménech, Ramon (2008). "Posibilidades terapéuticas de la planta del tabaco en el tratamiento de la adicción al consumo de cigarrillos" 13 (15): 39–58. 
  7. ↑ 7,0 7,1 Torres, Jaime (2009). "Purgahuasca: aportaciones de la cultura Awajún en el tratamiento de las adicciones". Medicinas Tradicionales, Interculturalidad y Salud Mental (PDF). Tarapoto.: Memorias del Congreso Internacional. pp. 125–131. 
  8. ↑ 8,0 8,1 Fotiou, Evgenia; Gearin, Alex K. (2019-10-01). "Purging and the body in the therapeutic use of ayahuasca" 239: 112532. ISSN 0277-9536. doi:10.1016/j.socscimed.2019.112532. Consultado o 2023-10-18. 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Jesús M. González-Mariscal, Uriel J. López-Legaria, Miroslav Horák (2022). "USO RITUAL DE PLANTAS EN EL TRATAMIENTO DE DROGADICCIÓN EN EL CENTRO TAKIWASI" (PDF) 16 (1). 
  10. ↑ 10,0 10,1 Dobkin de Rios,, M. (2006). "The role of music in healing with hallucinogens:Tribal and Western studies.". Philadelphia, EEUU: D. Aldridge & J. Fachner (Eds.): 97–100. 
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 Bourgogne, Ghislaine (2009). "Uso de las purgas de tabaco en el proceso terapéutico" (PDF). Tarapoto, San Martín, Perú.: 143–150. 
  12. ↑ Rumlerová, Tereza; Kube, Eric; Simonet, Nahuel; Friso, Fabio; Politi, Matteo (2023-03). "Use of tobacco purge in a therapeutic community for the treatment of substance use disorders" (en inglés) 34 (1): 7–34. ISSN 1053-4202. doi:10.1111/anoc.12169. Consultado o 2023-10-18. 
  13. ↑ Jauregui, X.; Clavo, Z. M.; Jovel, E. M.; Pardo-de-Santayana, M. (2011-04-12). "“Plantas con madre”: Plants that teach and guide in the shamanic initiation process in the East-Central Peruvian Amazon" 134 (3): 739–752. ISSN 0378-8741. doi:10.1016/j.jep.2011.01.042. Consultado o 2023-10-18. 
  14. ↑ Saucedo, Gary; Friso, Fabio; Politi, Matteo (2021-01-04). "Implementación y funcionamiento de un sistema de información clínica en una comunidad terapéutica" (en castelán) 1 (1): 37–50. ISSN 2709-992X. doi:10.51252/rcsi.v1i1.109. Consultado o 2023-10-18. 

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Outros artigos[editar | editar a fonte]

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Purga_amazónica&oldid=6717318»