Ollphéist

Ollphéist
	Personaxe de Lendas e folclore gaélicos (Irlanda e Escocia)
	; Ollphéist, dragón, monstro ou serpe mariña
Primeira aparición	Lendas gaélicas antigas
Última aparición	Contos e obras modernas que reinterpretan as lendas
Causa/razón	Normalmente derrotado por un heroe ou un santo
Creador(es)	Tradición oral gaélica
Información
Raza	Criatura mítica, relacionada con dragóns e serpes mariñas
Sexo	Varía
Idade	Descoñecida
Estatura	Varía, xeralmente moi grande, ás veces maiores do que os xigantes
Cor de ollos	Varían, a miúdo ameazantes ou hipnóticos
Especialidade	Capaces de voar e cuspir substancias, entre outros poderes míticos
Ocupación	Monstro (que nas historias mitolóxicas debe ser derrotado)
Inimigos	Heroes e santos gaélicos, como Fionn mac Cumhaill ou San Patricio
Residencia	Lagos, ríos e, raramente, no océano
Nacionalidade	Mítica

Ollphéist é un grupo de monstros mariños, ás veces descritos con características de dragóns, cobras ou mesmo de insectos, referidos como monstro nas lendas e folclore gaélicos. Chámanse 'Ollpiasta' no sur. A miúdo descríbense como serpes, e son moi destrutivas. Ás veces teñen poderes especiais, p. a virtude do voo ou da fala. Viven principalmente en lagos e, máis raramente, en ríos ou no océano.^[1]

Descrición[editar | editar a fonte]

Estas criaturas son tan impoñentes e poderosas que poden espantar ou aterrar a xigantes e outras entidades temibles, e mesmo posúen un alento ou sopro tan forte que poden derrubar árbores.^[2] Na aventura de Fearghus Mac Léigh, dise que o monstro de auga (ou 'mirdris') se expande e se encolle como o abdome dun ferreiro.^[1]

Nunha versión tardía da historia de Loch Derg, o monstro (rebautizado como "an Chaol") non só é capaz de facer desaparecer un lago enteiro, e pode voar alto no ceo,^[3] senón que tamén pode proxectar unha gran cantidade de algún material saíu da súa boca como unha chuvia de neve, area e pedra.^[4] Nesta versión, Chaol refírese como un "verme", un "insecto", un "monstro" e unha "serpe celestial".

A "onchoin" ás veces descríbese como un "verme".^[5] Polo tanto, é posible que a única diferenza entre un tío e un monstro sexa a súa medida.

Lendas[editar | editar a fonte]

Hai moitas historias nas que Fionn mac Cumhaill ou outro heroe ou santo loitan contra un monstro, como en Selig Sléibhe Truim ('A caza da Montaña Truim'), onde hai unha longa lista de lagos, ríos e vales que son o resultado da persecución destes monstros.^[1]

Segundo Dáithí Ó hÓgáin, os fadó (antigos contos épicos), os ainsprideanna (espíritos), os plánna (plantas) e os péisteanna (monstros serpentinos) eran similares en función, no sentido de que era deber dos heroes derrotalos. El opinaba que a historia posterior de que San Patricio expulsou as serpes de Irlanda orixinouse a partir da historia de heroes que derrotaban a estes monstros.^[1]^[6]

Grandes monstros[editar | editar a fonte]

Monstro do lago Ness (Ollphéist Loch Nis, chamado Niseag, anglicizado Nessy.
Monstro do lago vermello (Ollphéist Loch Dearg).^[1]

Textos básicos[editar | editar a fonte]

Escolma:

Eachtra Fhearghasa Mhic Léite (século VIII)
An Táin Bó Fraích (século VIII)
An Dinnseanchas Meadarach (século XI)
Agallamh na Seanórach (século XII)
Seilg Sléibhe Truim (século XV)
Seilg Locha Deirg (século XVI)

Influencia[editar | editar a fonte]

Tanta era a superstición entre a xente antes das desmitificacións que, cando se planeaba un sistema de auga para a cidade de Tipperary (Bhaile Thiobraid Árainn) no século XIX que tomaría auga do Lago Alto, onde se dicía que habitaba un monstro, a xente se opuxo ao proxecto por medo de que o monstro entrase nas tubaxes.^[1]

Notas

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Ó hÓgáin, Dáithí (1983). "'Moch Amach ar Maidin dé Luain!' Staidéar ar an seanchas faoi ollphiasta i lochanna na hÉireann". Béaloideas 51: 87–125. ISSN 0332-270X. doi:10.2307/20522214.
↑ Seán Óg Mac Murchadha Caomhánach (ed.). "Croidhe Cainnte Ciarraighe AG AN gCOTA (O corazón na fala de Kerry)" (PDF). Archived from the original on 13 de agosto de 2019. Consultado o 01 de setembro de 2023.
↑ Dinneen, P. S. (Patrick Stephen) (1917). Me Guidhir Fhearmanach, the Maguires of Fermanagh .i. Maghnus agus Giolla Iosa, "dhá mhac Dhuinn Mhoir mic Raghnaill". Iar n-a chur i n-eagar maille le díonbhrollach, gluais, aistriughadh, flaithsheanchus, dinnsheanchus, [and]. Baile Átha Cliath, M.H. Gill.
↑ Annsoin do oscuil a craosbheol agus do scéith a hurchroidhe feadh an locha mar chith gainnmhidhe [nó] cloichshneachta agus go formhórach fa shúilibh an tailginn gona chléircibh, ionnas gur mhachtnuigheadar go mór an naoimhchléir re huamhan na hiolphéiste; (lúibíní sa téacs clóite)" / A frase parece relatar un evento onde un monstro ou serpente mariña ("hiolphéiste") abre a súa boca ("a craosbheol") e mostra o seu corazón ("a hurchroidhe") a través do lago. Esta acción semella causar medo ou sobrecollemento ("gur mhachtnuigheadar go mór") entre os clérigos ou persoas santas ("an naoimhchléir") presentes, talvez debido ao tamaño ou aparición espantosa da criatura.
* An tAthair Pádraig Ua Duinnín (ed.). "2up".
↑ Williams, N. J. A. (1989). "Of Beasts and Banners the Origin of the Heraldic Enfield". The Journal of the Royal Society of Antiquaries of Ireland 119: 62–78. ISSN 0035-9106.
↑ Ó hÓgáin é un experto en folclore e mitoloxía irlandesa. A idea xeral é que as figuras míticas que os heroes teñen que derrotar son arquetipos que evolucionan ao longo do tempo. Neste caso, a lenda de San Patricio expulsando as serpes de Irlanda sería unha versión "cristianizada" de contos anteriores en que os heroes derrotan a monstros serpentinos.

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Outros artigos[editar | editar a fonte]

[:0-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Ó hÓgáin, Dáithí (1983). "'Moch Amach ar Maidin dé Luain!' Staidéar ar an seanchas faoi ollphiasta i lochanna na hÉireann". Béaloideas 51: 87–125. ISSN 0332-270X. doi:10.2307/20522214.

[2] Seán Óg Mac Murchadha Caomhánach (ed.). "Croidhe Cainnte Ciarraighe AG AN gCOTA (O corazón na fala de Kerry)" (PDF). Archived from the original on 13 de agosto de 2019. Consultado o 01 de setembro de 2023.

[3] Dinneen, P. S. (Patrick Stephen) (1917). Me Guidhir Fhearmanach, the Maguires of Fermanagh .i. Maghnus agus Giolla Iosa, "dhá mhac Dhuinn Mhoir mic Raghnaill". Iar n-a chur i n-eagar maille le díonbhrollach, gluais, aistriughadh, flaithsheanchus, dinnsheanchus, [and]. Baile Átha Cliath, M.H. Gill.

[4] Annsoin do oscuil a craosbheol agus do scéith a hurchroidhe feadh an locha mar chith gainnmhidhe [nó] cloichshneachta agus go formhórach fa shúilibh an tailginn gona chléircibh, ionnas gur mhachtnuigheadar go mór an naoimhchléir re huamhan na hiolphéiste; (lúibíní sa téacs clóite)" / A frase parece relatar un evento onde un monstro ou serpente mariña ("hiolphéiste") abre a súa boca ("a craosbheol") e mostra o seu corazón ("a hurchroidhe") a través do lago. Esta acción semella causar medo ou sobrecollemento ("gur mhachtnuigheadar go mór") entre os clérigos ou persoas santas ("an naoimhchléir") presentes, talvez debido ao tamaño ou aparición espantosa da criatura.
* An tAthair Pádraig Ua Duinnín (ed.). "2up".

[5] Williams, N. J. A. (1989). "Of Beasts and Banners the Origin of the Heraldic Enfield". The Journal of the Royal Society of Antiquaries of Ireland 119: 62–78. ISSN 0035-9106.

[6] Ó hÓgáin é un experto en folclore e mitoloxía irlandesa. A idea xeral é que as figuras míticas que os heroes teñen que derrotar son arquetipos que evolucionan ao longo do tempo. Neste caso, a lenda de San Patricio expulsando as serpes de Irlanda sería unha versión "cristianizada" de contos anteriores en que os heroes derrotan a monstros serpentinos.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]