Lingua síux
| Síux Dakota, Lakota | ||
|---|---|---|
| Falado en: |  Estados Unidos Canadá | |
| Rexións: | Dacota do Norte e Dacota do Sur, norte de Nebraska, sur de Minnesota e norte de Montana | |
| Total de falantes: | 26.000 (1997-2011) | |
| Familia: | Síux Síux occidental Síux do val do Mississippi Dakota Síux | |
| Status oficial | ||
| Lingua oficial de: | Dacota do Sur[1] | |
| Códigos de lingua | ||
| ISO 639-1: | --
| |
| ISO 639-2: | dak | |
| ISO 639-3: | ambos:dak — Lingua dakotalkt — Lingua lakota
| |
| Mapa | ||
_language_map_01.svg)
| ||
| Status | ||
 | ||
A lingua síux[3] é unha lingua da familia síux falada por 33.000 síux nos Estados Unidos e o Canadá, sendo a quinta lingua indíxena americana máis falada de Norteamérica, detrás do navajo, do cree, do inuit e do ojibwa.[4][5]
Variacións rexionais
[editar | editar a fonte]O síux ten tres grandes variedades rexionais, con varias subvariedades:
- Lakota (Lakȟóta, Teton, Teton Síux)
- Dakota occidental (Yankton-Yanktonai ou Dakȟóta, e erroneamente clasificada durante moito tempo como "Nakota")
- Yankton (Iháŋktȟuŋwaŋ)
- Yanktonai (Iháŋktȟuŋwaŋna)
- Dakota oriental (Santee-Sisseton ou Dakhóta)
- Santee (Isáŋyáthi: Bdewákhathuŋwaŋ, Waȟpékhute)
- Sisseton (Sisíthuŋwaŋ, Waȟpéthuŋwaŋ)
Comparación das variedades síux
[editar | editar a fonte]| Síux | Assiniboine | Stoney | Palabra | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Lakota | Dakota occidental | Dakota oriental | |||||
| Yanktonai | Yankton | Sisseton | Santee | ||||
| Lakȟóta | Dakȟóta | Dakhóta | Nakhóta | Nakhóda | Autónimo | ||
| lowáŋ | dowáŋ | dowáŋ | nowáŋ | Cantar | |||
| ló | dó | dó | nó | Afirmación | |||
| čísčila | čísčina | čístina | čúsina | čúsin | Pequeno | ||
| hokšíla | hokšína | hokšína | hokšída | hokšína | hokšín | Rapaz | |
| gnayáŋ | gnayáŋ | knayáŋ | hnayáŋ | knayáŋ | hna | Enganar | |
| glépa | gdépa | kdépa | hdépa | knépa | hnéba | Vomitar | |
| kigná | kigná | kikná | kihná | kikná | gihná | Acougar | |
| slayá | sdayá | sdayá | snayá | snayá | Engraxar | ||
| wičháša | wičháša | wičhášta | wičhášta | wičhá | Home | ||
| kibléza | kibdéza | kibdéza | kimnéza | gimnéza | Serenarse | ||
| yatkáŋ | yatkáŋ | yatkáŋ | yatkáŋ | yatkáŋ | Beber | ||
| hé | hé | hé | žé | žé | Que | ||
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ South Dakota Legislature (2019): Amendment for printed bill 126ca
- ↑ Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022.
- ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para síux.
- ↑ "Indigenous Languages Spoken in the United States". Arquivado dende o orixinal o 23 de xullo de 2017. Consultado o 04 de agosto de 2013.
- ↑ "Statistics Canada: 2006 Census". Arquivado dende o orixinal o 16 de outubro de 2013. Consultado o 04 de agosto de 2013.
