Saltar ao contido

Lingua síux

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Síux
Dakota, Lakota
Falado en: Estados Unidos de América Estados Unidos
Canadá
Rexións: Dacota do Norte e Dacota do Sur, norte de Nebraska, sur de Minnesota e norte de Montana
Total de falantes: 26.000 (1997-2011)
Familia: Síux
 Síux occidental
  Síux do val do Mississippi
   Dakota
    Síux
Status oficial
Lingua oficial de: Dacota do Sur[1]
Códigos de lingua
ISO 639-1: --
ISO 639-2: dak
ISO 639-3: ambos:
dak — Lingua dakota
lkt — Lingua lakota
Mapa
Status

O síux está clasificado como "vulnerable" polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO[2]

A lingua síux[3] é unha lingua da familia síux falada por 33.000 síux nos Estados Unidos e o Canadá, sendo a quinta lingua indíxena americana máis falada de Norteamérica, detrás do navajo, do cree, do inuit e do ojibwa.[4][5]

Variacións rexionais

[editar | editar a fonte]

O síux ten tres grandes variedades rexionais, con varias subvariedades:

  1. Lakota (Lakȟóta, Teton, Teton Síux)
  2. Dakota occidental (Yankton-Yanktonai ou Dakȟóta, e erroneamente clasificada durante moito tempo como "Nakota")
    • Yankton (Iháŋktȟuŋwaŋ)
    • Yanktonai (Iháŋktȟuŋwaŋna)
  3. Dakota oriental (Santee-Sisseton ou Dakhóta)
    • Santee (Isáŋyáthi: Bdewákhathuŋwaŋ, Waȟpékhute)
    • Sisseton (Sisíthuŋwaŋ, Waȟpéthuŋwaŋ)

Comparación das variedades síux

[editar | editar a fonte]
Síux Assiniboine Stoney Palabra
Lakota Dakota occidental Dakota oriental
Yanktonai Yankton Sisseton Santee
Lakȟóta Dakȟóta Dakhóta Nakhóta Nakhóda Autónimo
lowáŋ dowáŋ dowáŋ nowáŋ Cantar
Afirmación
čísčila čísčina čístina čúsina čúsin Pequeno
hokšíla hokšína hokšína hokšída hokšína hokšín Rapaz
gnayáŋ gnayáŋ knayáŋ hnayáŋ knayáŋ hna Enganar
glépa gdépa kdépa hdépa knépa hnéba Vomitar
kigná kigná kikná kihná kikná gihná Acougar
slayá sdayá sdayá snayá snayá Engraxar
wičháša wičháša wičhášta wičhášta wičhá Home
kibléza kibdéza kibdéza kimnéza gimnéza Serenarse
yatkáŋ yatkáŋ yatkáŋ yatkáŋ yatkáŋ Beber
žé žé Que
  1. South Dakota Legislature (2019): Amendment for printed bill 126ca
  2. Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022. 
  3. Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para síux.
  4. "Indigenous Languages Spoken in the United States". Arquivado dende o orixinal o 23 de xullo de 2017. Consultado o 04 de agosto de 2013. 
  5. "Statistics Canada: 2006 Census". Arquivado dende o orixinal o 16 de outubro de 2013. Consultado o 04 de agosto de 2013.