Xacio

Os xacios son seres mitolóxicos coa metade inferior dun peixe e a metade superior dun humano/a, os xacios son propios das pozas de Chouzán, de Curbaceira, de Parleira... Aos xacios encantalles a auga.

Lendas e Tradicións

Xacios e o Castro de Marce

Respecto ao Castro de Marce, ou castelo de Chouzán, é moi vulgar entre os moradores daqueles contornos, a seguinte lenda: existe no río Miño, unha raza de seres chamados xacios, que teñen a súa gorida nos profundos pozos de devandito río, denominados de Chouzán, de Parleira, de Curbacira, e outros, non menos profundos que os citados. Devanditos seres acuáticos presentan a forma humana; así é que o mesmo viven no interior do referido castro que nas augas do Miño. E, pescando a beiras de devandito río, un veciño do lugar de Marce viu unha xacia, bela e hermosísima, a cal manifestou ao pescador que, se a bautizaba quedaría desencantada, e casaría con el. Bautizóla, o pescador, e realizouse o matrimonio. Os fillos que deste matrimonio naceron, eran moi aficcionados a bañarse no Miño, regatos e cantos tanques de auga existen no citado lugar de Marce; e, habéndolles reprendido o pai en certa ocasión pola súa demasiada tendencia ao baño, díxolles: marchádevos de aquí fillos dunha xacia! E, emprendendo nova greña co seu consorte, en casa, aborrecida a xacia do seu marido, abandonou a este, e volveuse ao encanto; pero os seus connaturales descortizárona nas profundidades do río, pois indo o seu marido en busca da súa compañeira, aos poucos instantes, observou que, ás saias do Castro de Castro de Marce, fluctuaban sobre as augas as entrañas da que fose a súa muller; así cruelmente tratada polos demais xacios, por haberse feito cristiá, bautiándose. Era tal a credulidad dalgúns anciáns sobre a existencia do home-peixe nesta parte de Miño, que, xuraba e perxuraba o meu interlocutor ver el esta clase de seres, no pobo de Sernade...".

As Xacias de Marce

Unha rapaza de Marce estaba de criada na Míllara. E de estar de criada na Míllara, mandábana moitas veces coas ovellas de cara o Castelo, Alí había unha figueira que daba unhas brevas moi negars, moi negras. E xunto á figueira, pero no río, un pozo moi fondo. Ela viu saír do río un fenómeno, un mostro, un bicho, unha cousa rara, que parecía metade peixe e metade persoa, e que se sacudiu e emprezou a subir polo souto arriba. Ela levou un medo que non digas, e escondeuse ata que pasou aquilo, e marchou para a casa. E foi tal o susto que seica non quixo volver máis coas ovellas para aquel sitio.

Véxase tamén

Bibliografía

• Ramón Castro López. Reseña histórico descriptiva de la parroquia de Vilar de Ortelle y su comarca. Reseña histórico descriptiva de la parroquia de Vilar de Ortelle y su comarca = 1929. ISBN 84-8192-174-2. 
• Asociación Xuvenil Os Estraloxos. Lendas e tradicións da Ribeira Sacra : Vilar de Ortelle, Pantón. Vilar de Ortelle PANTÓN ano = 2001. ISBN 84-8064-108-8. 

Ligazóns externas

• La Voz de Galicia, ed. (09/12/2007). "Un lugar rodeado de lendas populares e pouco estudado ata agora polos arqueólogos". Un lugar rodeado de lendas populares e pouco estudado ata agora polos arqueólogos. Consultado o 27/10/2008.